Batalion ON „Sanok”
Sanocki batalion ON
Historia
Państwo

 Polska

Rozformowanie

1939

Nazwa wyróżniająca

1939

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Sanok

Formacja

Obrona Narodowa

Rodzaj wojsk

piechota

Skład

typ I

Podkarpacka Brygada ON
Obrona Narodowa w 1939

Sanocki Batalion Obrony Narodowej (batalion ON „Sanok”) – pododdział piechoty Wojska Polskiego II RP.

Formowanie i zmiany organizacyjne

Batalion walczył w składzie armii

Batalion został sformowany w garnizonie Sanok na podstawie zarządzenia L.dz. 1135/Tjn. I wiceministra spraw wojskowych z 6 kwietnia 1938, w składzie Podkarpackiej Brygady ON:

  • Dowództwo Sanockiego batalionu ON
  • 1 kompania ON „Sanok”
  • 2 kompania ON „Brzozów”
  • 3 kompania ON „Krosno”
  • 4 kompania ON

Wiosną 1939 roku przeformowany został na etat batalionu ON typ I. Równocześnie ze składu batalionu wyłączono 2 kompanię ON „Brzozów”, podporządkowano dowódcy nowo powstałego Brzozowskiemu batalionu ON i przemianowano na 1 kompanię ON. W ten sam sposób postąpiono z 3 kompanią ON „Krosno”, która podporządkowana została dowódcy Krośnieńskiego batalionu ON. Dotychczasowa 4 kompania ON została przemianowana na 3 kompanię ON. Sformowano także nową 2 kompanię ON w Rymanowie.

  • Dowództwo Sanockiego batalionu ON
  • 1 kompania ON „Sanok”
  • 2 kompania ON „Rymanów”
  • 3 kompania ON

Jednostką administracyjną i mobilizującą dla Sanockiego batalionu ON był 2 pułk Strzelców Podhalańskich w Sanoku.

5 sierpnia 1939 roku w miejscowościach: Zagórz, Nowy Zagórz i Poraż zorganizowany został 3 pluton 3 kompanii ON (według typu IV). Ponadto ze składu batalionu wyłączona została 2 kompania ON „Rymanów”, przeformowana na typ IV i podporządkowana dowódcy Brzozowskiego batalionu ON. Równocześnie ze składu Brzozowskiego batalionu ON wyłączona została 3 kompania ON i podporządkowana dowódcy Sanockiemu batalionowi ON z zachowaniem dotychczasowej organizacji (typ IV).

Działania batalionu we wrześniu 1939

W kampanii wrześniowej 1939 walczył w składzie 3 Brygady Górskiej Strzelców. Razem z komisariatem Straży Granicznej „Cisna” stanowił załogę wschodniego pododcinka „Baligród”, którego zadaniem było zamknięcie kierunku Ruska-Baligród-Lesko.

10 września około godz. 11.00 zajmowana przez batalion pozycja opóźniająca pod Uhercami Mineralnymi została zaatakowana przez zmotoryzowany oddział pościgowy „Geiger” z 1 Dywizji Górskiej. Po krótkiej walce batalion został odrzucony z zajmowanej pozycji i rozproszony.

Obsada personalna

Obsada personalna batalionu w marcu 1939 roku[1][2][uwaga 1]:

  • dowódca batalionu – kpt. adm. (piech.) Tadeusz Kuniewski (*)[uwaga 2]
  • dowódca 1 kompanii ON „Sanok” – kpt. Franciszek Stanisław Gacek (*)[uwaga 2]
  • dowódca 2 kompanii ON „Brzozów” – kpt. adm. (piech.) Stanisław Godawa (*)[uwaga 2]
  • dowódca 3 kompanii ON „Krosno” – por. kontr. Władysław Parylak (*)[uwaga 2]
  • dowódca 4 kompanii ON „Lesko” – por. kontr. Tadeusz Franciszek Riedrich (*)[uwaga 2]
Nagrobki żołnierzy Września 1939 w Uhercach
Obsada we wrześniu 1939
  • dowódca batalionu – kpt. Tadeusz Kuniewski
    • adiutant – kpt. posp. rusz. Tadeusz Józef Ćwiok
    • oficer gospodarczy – por. rez. Stanisław Tomasz Święch
    • lekarz – por. rez. lek. Herman Gruber
  • dowódca plutonu karabinów maszynowych – ppor. rez. Jan Antoni Adamek
  • dowódca 1 kompanii ON „Sanok” – kpt. Franciszek Stanisław Gacek
    • dowódca I plutonu – ppor. rez. Stanisław Szczytnicki
    • dowódca II plutonu – NN
    • dowódca III plutonu – ppor. rez. Franciszek Ksawery Gorynia[uwaga 3][5][6][7][8]
  • dowódca 2 kompanii ON „Dynów” – NN
    • dowódca I plutonu – ppor. rez. Ludwik Grzegorczyk
    • dowódca II plutonu – NN
    • dowódca III plutonu – ppor. rez. Bogusław Izydor Karczewski
  • dowódca 3 kompanii ON „Lesko” – por. kontr. Tadeusz Franciszek Riedrich
    • dowódca I plutonu – ppor. rez. Adam Kostka
    • dowódca II plutonu – NN
    • dowódca III plutonu – NN
  • zmobilizowany: mjr Bronisław Polityński

Uwagi

  1. ↑ Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[3].
  2. 1 2 3 4 5 Gwiazdką oznaczono oficera, który pełnił jednoczenie więcej niż jedną funkcję[4].
  3. ↑ Franciszek Gorynia to przedwojenny oficer rezerwy i nauczyciel w Długiem. Podczas okupacji niemieckiej członek konspiracji ZWZ-AK. Na początku 1940 mianowany szefem placówki nr 2 w Zarszynie obwodu Sanok – Zarszyn, Długie, Nowosielce, Pisarowce, jednak w ciągu roku nie dokonał należytych starań w celu organizacji i został odwołany w styczniu 1941 (jego następcą został ppor. Mieczysław Granatowski). Według Aleksandra Rybickiego już w 1940 miał podpisać listę Reichsdeutscha. Aresztowany przez Niemców został ich konfidentem, po zwolnieniu zatrudniony jako urzędnik powiatowy w wydziale spraw wewnętrznych (wydział drogowy). Miał przyczynić się do masowych aresztowań działaczy konspiracji i tzw. „wsypy” w 1942 (przezornie nie denuncjując przy tym swoich najbliższych współpracowników z placówki nr 2). Po ustaleniu przez polski wywiad podziemny jego działalności na rzecz Niemców wyrokiem podziemnego Wojskowego Sądu Specjalnego w Krakowie skazany na karę śmierci. Wyrok wykonał Patrol Kedywu Inspektoratu Krosno w jego mieszkaniu przy ulicy Kazimierza Lipińskiego w Sanoku na przełomie 26 czerwca 1943 o godz. 6:30. Franciszek Ksawery Gorynia został pochowany przez Niemców w uroczystym pogrzebie w Sanoku, a jego grób oznaczono swastyką i podpisem Sie starben für Großdeutschland (Umarli za Wielkie Niemcy).

Przypisy

  1. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. 667.
  2. ↑ Obrona Narodowa 1939 ↓.
  3. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VI.
  4. ↑ Rocznik oficerski 1939 ↓, s. VIII.
  5. ↑ Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 75, 81, 83, 133, 212-214, 249, 282.
  6. ↑ Władysław Pruchniak: Ciąg dalszy moich wspomnień. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 40. ISBN 978-83-903080-5-0.
  7. ↑ Mieczysław Granatowski: Co można jeszcze wysupłać z pamięci?. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 76. ISBN 978-83-903080-5-0.
  8. ↑ Mieczysław Granatowski: Jeszcze nie zapomniałem. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 119-120. ISBN 978-83-903080-5-0.

Bibliografia

  • Andrzej Brygidyn: Kryptonim „San”. Żołnierze sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: Społeczny Komitet Wydawniczy „San”, 1992, s. 75, 81, 83, 133, 212-214, 249, 282.
  • Mieczysław Granatowski: Co można jeszcze wysupłać z pamięci?. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 76. ISBN 978-83-903080-5-0.
  • Mieczysław Granatowski: Jeszcze nie zapomniałem. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 119-120. ISBN 978-83-903080-5-0.
  • Władysław Pruchniak: Ciąg dalszy moich wspomnień. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939-1944. Sanok: 2012, s. 40. ISBN 978-83-903080-5-0.
  • Kazimierz Pindel, Obrona Narodowa 1937-1939, Warszawa: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, ISBN 83-11-06301-X, OCLC 69279234.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
  • Ryszard Dalecki, Armia „Karpaty” w wojnie obronnej 1939 r., Rzeszów 1989, wyd. II, ISBN 83-03-02830-8.
  • Batalion ON „Sanok”. obronanarodowa1939.pl. [dostęp 2015-07-24].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.