Ariane 5 – europejska ciężka rakieta nośna zaprojektowana przez Europejską Agencję Kosmiczną i francuski Państwowy Ośrodek Badań Kosmicznych w celu dostarczania satelitów na orbitę geostacjonarną i do wysyłania ładunków na niską orbitę okołoziemską. Wszystkie starty przeprowadzane były z Gujańskiego Centrum Kosmicznego.
Ariane 5 była rakietą produkowaną przez EADS Astrium i zarządzaną przez Arianespace. Stanowiła całkowicie nowy projekt należący do rodziny Ariane, nie czerpiący pomysłów z poprzednika – Ariane 4. Rakieta składała się z trzech segmentów. Pierwszy z nich to dwie rakiety boczne napędzane paliwem stałym. Główny człon Ariane 5 w ostatniej wersji rakiety stanowił Ariane 5 EPC, który wykorzystywał mieszankę ciekłego tlenu i ciekłego wodoru. Ostatni ucieczkowy człon różnił się w zależności od wariantu. Ostatni lot rakiety Ariane 5 odbył się w lipcu 2023 roku[1].
Procedura startu
Start rakiety Ariane 5 ECA rozpoczyna się testowaniem silnika Vulcain 2, po pomyślnym teście uruchomione zostają boczne rakiety i wraz z pracującym silnikiem pierwszego stopnia rakiety, rozpoczynają jej wynoszenie. Rakiety pomocnicze mają średnicę 3 m, długość 31 m, masę bez paliwa 38 t, masę brutto (z paliwem) 278 t. W trakcie lotu rakiety na paliwo stałe pracują przez 140 sekund po starcie. Po tym etapie zostają odstrzelone a pracę przejmuje pierwszy stopień, napędzany mieszanką ciekłego tlenu i wodoru. Człon ten ma średnicę 5,4 m, długość 30,5 m, masę bez paliwa wynoszącą 15 t, z paliwem – 185 t, jego praca opiera się o silnik Vulcain 2. Stopień wypala paliwo w czasie 540 sekund od startu, po czym zostaje odrzucony. Następnie pracę przejmuje drugi stopień Ariane 5. W wariancie 5 ECA ma on średnicę wynoszącą 5,4 m, a długość zaledwie 4,7 m. Masa netto to 4600 kg, z paliwem zaś – 19 200 kg. Ostatni stopień, wykorzystujący silnik HM-7 zużywa paliwo najdłużej, bo aż przez 970 sekund. W ten sposób naprowadza się wystrzeliwany obiekt na docelową orbitę. Po uzyskaniu właściwej trajektorii wejścia, również ten stopień zostaje odstrzelony i spalony w ziemskiej atmosferze.
Warianty
Dotychczas powstało 5 wariantów rakiety. Podstawowy, oznaczany literą G (od ang. generic), G+ – zastąpiony później przez GS, oraz najsilniejszy, ECA, a także ES wynoszący pojazdy ATV oraz satelity systemu nawigacyjnego Galileo.
 Model Ariane 5 G w Musée de l’air et de l’espace w Le Bourget, we Francji | |
| Producent | |
|---|---|
| Koszt wystrzelenia |
180 mln USD (2000 r.) |
| Data pierwszego startu |
4 czerwca 1996 |
| Data ostatniego startu |
18 grudnia 2009 |
| Statystyki | |
| Wszystkie starty |
25 |
| Udane starty |
24 (96%) |
| Nieudane starty |
1 |
| Zdolność wynoszenia |
18 000 kg na LEO o wys. 407 km i nachyl. 51,6° |
| Siła ciągu przy starcie |
G, G+: 11 400 kN |
| Wymiary | |
| Długość |
54,05 m |
| Średnica |
5,4 m |
| Masa całkowita |
746 000 kg |
| Stopnie rakiety | |
| Stopień 0. | |
| Stopień 1. | |
| Stopień 2. | |
| Wariant | Pierwszy start | Ostatni start | Liczba startów wszystkich/udanych |
Silniki 0. stopnia (boostery) |
Silnik 1. stopnia | Silnik 2. stopnia | Udźwig na LEO (t) |
Udźwig na GEO (t) |
Uwagi |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| G | 1996 | 2003 | 16/13 | P230 (paliwo stałe) | Vulcain (LH2/LOX) | Aestus | 16,00 | 6,20 | – |
| G+ | 2004 | 2004 | 3/3 | P230 (paliwo stałe) | Vulcain (LH2/LOX) | Aestus | – | 6,95 | – |
| GS | 2005 | 2009 | 6/6 | P230 (paliwo stałe) | Vulcain (LH2/LOX) | Aestus | – | 6,10 | – |
| ECA | 2002 | – | 76/75 | P241 (paliwo stałe) | Vulcain 2 (LH2/LOX) | HM7-B | – | 10,50 | – |
| ES | 2008 | 2018 | 8/8 | P241 (paliwo stałe) | Vulcain 2 (LH2/LOX) | Aestus | 21,00 | – | Wyłącznie do wynoszenia statków ATV i satelitów Galileo |
Ariane 5 G
To podstawowa wersja rakiety nośnej Ariane 5, nad którą prace rozpoczęły się w 1984, natomiast program budowy rozwinięto na pełną skalę w roku 1988. Kosztował 8 mld USD. Rakieta została zaprojektowana z myślą o europejskim statku załogowym Hermes, anulowanym w 1992. Masa startowa wynosiła 746 t, a rakieta była zdolna wynieść 6100 kg na niską orbitę geostacjonarną. Spośród 16 startów 3 zakończyły się porażką, w tym 2 częściową.
Ariane 5 G+
Ulepszona wersja rakiety Ariane 5 G powstała w celu zwiększenia możliwości wynoszenia ładunków. Za jej pomocą przeprowadzono tylko 3 starty, w tym jeden z sondą Rosetta. Kilka niewielkich modyfikacji zaowocowało zwiększeniem udźwigu na orbitę geostacjonarną o około 200 kg:
- lżejsza dysza P2001 członów dodatkowych (EAP)
- zwiększenie pojemności zbiorników MMH o 300 kg; zmiana proporcji w mieszance paliwowej silnika Aestus
- zmiana szkieletu przestrzeni ładunkowej z aluminiowej na kompozytową; nowy system oddzielania przestrzeni ładunkowej od członu w celu redukcji wstrząsów i naprężeń; nowe wyposażenie elektryczne
Ariane 5 GS
Zdecydowano się na powiększenie zbiorników paliwa bocznych członów EAP oraz członu głównego EPS, który został ponadto wyposażony w nowy silnik Vulcain 1B. Przedział ładunkowy tej wersji był zbliżony do wersji Ariane 5 ECA. Ostatni start Ariane 5GS miał miejsce 18 grudnia 2009 r.
Lista startów Ariane 5 G/G+/GS
| Data i godzina startu (UTC) | Nr lotu (fr. Vol) | Typ | Numer seryjny | Ładunek | Wynik |
|---|---|---|---|---|---|
| 1996-06-04 12:34 | V-88[2] | G | 501 | Cluster | Porażka |
| 1997-10-30 13:43 | V-101 | G | 502 | MaqSat-H, TEAMSAT, MaqSat-B, YES | Częściowa porażka[3] |
| 1998-10-21 16:37 | V-112 | G | 503 | MaqSat 3, ARD | Sukces |
| 1999-12-10 14:32 | V-119 | G | 504 | XMM-Newton | Sukces |
| 2000-03-21 23:28 | V-128 | G | 505 | Insat 3B, AsiaStar | Sukces |
| 2000-09-14 22:54 | V-130 | G | 506 | Astra 2B, GE-7 | Sukces |
| 2000-11-16 01:07 | V-135 | G | 507 | PAS-1R, Amsat P3D, STRV 1C, STRV 1D | Sukces |
| 2000-12-20 00:26 | V-138 | G | 508 | Astra 2D, GE-8, LDREX | Sukces |
| 2001-03-08 22:51 | V-140 | G | 509 | Eutelsat 28A, BSAT-2a | Sukces |
| 2001-07-12 21:58 | V-142 | G | 510 | Artemis, BSAT-2b | Częściowa porażka[4] |
| 2002-03-01 01:07 | V-145 | G | 511 | Envisat | Sukces |
| 2002-07-05 23:22 | V-153 | G | 512 | Stellat 5, N-Star c | Sukces |
| 2002-08-28 22:45 | V-155 | G | 513 | Atlantic Bird 1, Meteosat 8 | Sukces |
| 2003-04-09 22:52 | V-160 | G | 514 | Insat 3A, Galaxy 12 | Sukces |
| 2003-06-11 22:38 | V-161 | G | 515 | Optus and Defence C1, BSAT-2c | Sukces |
| 2003-09-27 23:14 | V-162 | G | 516 | Insat 3E, e-Bird, SMART-1 | Sukces |
| 2004-03-02 07:17 | V-158 | G+ | 518 | Rosetta | Sukces |
| 2004-07-18 00:44 | V-163 | G+ | 519 | Anik F2 | Sukces |
| 2004-12-18 16:26 | V-165 | G+ | 520 | Helios 2A, Essaim 1, 2, 3, 4, PARASOL, Nanosat 01 | Sukces |
| 2005-08-11 08:20 | V-166 | GS | 523 | Thaicom 4 | Sukces |
| 2005-10-13 22:32 | V-168 | GS | 524 | Syracuse 3A, Galaxy 15 | Sukces |
| 2005-12-21 22:33 | V-169 | GS | 525 | INSAT-4A, Meteosat 9 | Sukces |
| 2007-10-05 22:02 | V-178 | GS | 526 | Intelsat 11, Optus D2 | Sukces[5] |
| 2007-12-21 21:41 | V-180 | GS | 530 | RASCOM-QAF 1, Horizons-2 | Sukces[6] |
| 2009-12-18 16:26 | V-193 | GS | 532 | Helios 2B | Sukces[7] |
Ariane 5 ECA
| Rodzina rakiet nośnych Ariane | |
 Ariane 5 z Arabsat 5C, SES-2ECA przed startem 21 września 2011 | |
| Producent | |
|---|---|
| Data pierwszego startu |
11 grudnia 2002 |
| Statystyki | |
| Wszystkie starty |
76 |
| Udane starty |
75 (99%) |
| Nieudane starty |
1 |
| Zdolność wynoszenia |
9700 kg na GTO |
| Siła ciągu przy starcie |
15 360 kN |
| Wymiary | |
| Długość |
(zależy od osłony balistycznej) maks. 53 m |
| Średnica |
5,4 m |
| Masa całkowita |
777 000 kg |
| Stopnie rakiety | |
| Stopień 0. | |
| Stopień 1. | |
| Stopień 2. | |
To pierwsza poważna modyfikacja Ariane 5. Najcięższy i najsilniejszy wariant rakiet serii do użytku wszedł w roku 2002, jednak pierwszy lot zakończył się katastrofą. Rakieta wróciła do pracy w roku 2005. Nazwa rakiety to akronim od słów Evolution Cryotechnique type A.
Zmiany w stosunku do wersji podstawowej:
- Zwiększono pojemność dwóch bocznych członów dodatkowych o 2430 kg, jednocześnie zmniejszając ich masę własną o 1900 kg.
- Stopień główny (Ariane 5 EPC) został wyposażony w silnik Vulcain 2. Modyfikacja obiegu ciekłego tlenu w tym stopniu rakiety umożliwiła zwiększenie masy przenoszonego paliwa o 15200 kg.
- Wymianie uległ górny, drugi stopień rakiety, wyposażony w silnik HM-7(B) na mieszankę ciekłego tlenu i wodoru. Pochodzi on z serii rakiet Ariane 4.
Wszystkie te modyfikacje pozwoliły zwiększyć udźwig rakiety o około 60%, z 6000 kg do 9700 kg na orbitę transferową (GTO).
Nieudany dziewiczy lot Ariane 5 ECA był poważnym ciosem dla europejskiego przemysłu astronautycznego. Jak ustaliła specjalna komisja, awarię najpewniej spowodował wyciek w obwodach chłodzących dyszę silnika Vulcain 2. W 178 sekund po starcie rakieta zaczęła schodzić z wyznaczonej trajektorii. Obsługa naziemna była zmuszona wydać polecenie samozniszczenia. Przenoszony ładunek, wart 638 mln euro nie był ubezpieczony, co podważyło reputację Arianespace. Loty wersji ECA zostały wstrzymane aż na 3 lata, do 2005 roku.
Lista startów Ariane 5 ECA
| Data i godzina startu (UTC) | Nr lotu (fr. Vol) | Numer seryjny | Ładunek | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 2002-12-11 22:22 | V-157 | 517 | Hot Bird 7, Stentor | Porażka[8] |
| 2005-02-12 21:03 | V-164 | 521 | XTAR-EUR, Maqsat-B2, Sloshsat | Sukces |
| 2005-11-16 23:46 | V-167 | 522 | Spaceway F2, TELKOM-2 | Sukces[9] |
| 2006-03-11 22:32 | V-170 | 527 | Spainsat, Hot Bird 7A | Sukces[10] |
| 2006-05-26 21:09 | V-171 | 529 | Satmex 6, Thaicom 5 | Sukces[11] |
| 2006-08-11 22:15 | V-172 | 531 | JCSAT-10, Syracuse 3B | Sukces[12] |
| 2006-10-13 20:56 | V-173 | 533 | DirecTV-9S, Optus D1, LDREX-2 | Sukces[13] |
| 2006-12-08 22:08 | V-174 | 534 | WildBlue 1, AMC-18 | Sukces[14] |
| 2007-03-11 22:03 | V-175 | 535 | Skynet 5A, INSAT-4B | Sukces[15] |
| 2007-05-04 22:29 | V-176 | 536 | Astra 1L, Galaxy 17 | Sukces[16] |
| 2007-08-14 23:44 | V-177 | 537 | Spaceway-3, BSAT-3A | Sukces[17] |
| 2007-11-14 22:06 | V-179 | 538 | Skynet 5B, Star One C1 | Sukces[18] |
| 2008-04-18 22:17 | V-182 | 539 | Star One C2, Vinasat-1 | Sukces[19] |
| 2008-06-12 22:05 | V-183 | 540 | Turksat 3A, Skynet 5C | Sukces[20] |
| 2008-07-07 21:47 | V-184 | 541 | Badr 6, ProtoStar I | Sukces[21] |
| 2008-08-14 20:44 | V-185 | 542 | AMC-21, Superbird 7 | Sukces[22] |
| 2008-12-20 22:35 | V-186 | 543 | Eutelsat W2M, Hot Bird 9 | Sukces[23] |
| 2009-02-12 22:09 | V-187 | 545 | Hot Bird 10, NSS-9, Spirale A, Spirale B | Sukces[24] |
| 2009-05-14 13:12 | V-188 | 546 | Herschel, Planck | Sukces[25] |
| 2009-07-01 19:52 | V-189 | 547 | TerreStar-1 | Sukces[26] |
| 2009-08-21 22:09 | V-190 | 548 | JCSAT-12, Optus D3 | Sukces[27] |
| 2009-10-01 21:59 | V-191 | 549 | Amazonas 2, COMSATBw-1 | Sukces[28] |
| 2009-10-29 20:00 | V-192 | 550 | NSS-12, Thor 6 | Sukces[29] |
| 2010-05-21 22:01 | V-194 | 551 | Astra 3B, COMSATBw-2 | Sukces[30] |
| 2010-06-26 21:41 | V-195 | 552 | Arabsat-5A, COMS-1 | Sukces[31] |
| 2010-08-04 20:59 | V-196 | 554 | Nilesat 201, RASCOM-QAF 1R | Sukces[32] |
| 2010-10-28 21:51 | V-197 | 555 | Eutelsat W3B, BSAT-3b | Sukces[33] |
| 2010-11-26 18:39 | V-198 | 556 | Intelsat 17, HYLAS-1 | Sukces[34] |
| 2010-12-29 21:27 | V-199 | 557 | Koreasat 6, HispaSat-1E | Sukces[35] |
| 2011-04-22 21:37 | VA-201 | 558 | Yahsat 1A, Intelsat New Dawn | Sukces[36] |
| 2011-05-20 20:38 | VA-202 | 559 | ST-2, GSAT-8 | Sukces[37] |
| 2011-08-06 22:52 | VA-203 | 560 | Astra 1N, BSAT 3c | Sukces[38] |
| 2011-09-21 21:38 | VA-204 | 561 | Arabsat 5C, SES-2 | Sukces[39] |
| 2012-05-15 22:13 | VA-206 | 562 | JCSAT-13, Vinasat-2 | Sukces[40] |
| 2012-07-05 21:36 | VA-207 | 563 | EchoStar XVII, MSG-3 | Sukces[41] |
| 2012-08-02 20:54 | VA-208 | 564 | INTELSAT 20, HYLAS 2 | Sukces[42] |
| 2012-09-28 21:18 | VA-209 | 565 | Astra 2F, GSAT-10 | Sukces[43] |
| 2012-11-10 21:05 | VA-210 | 566 | Eutelsat 21B, Star One C3 | Sukces[44] |
| 2012-12-19 21:49 | VA-211 | 567 | Skynet 5D, MEXSAT-3 | Sukces[45] |
| 2013-02-07 21:36 | VA-212 | 568 | Amazonas-3, Azerspace-1/Africasat-1a | Sukces[46] |
| 2013-07-25 19:54 | VA-214 | 569 | Alphasat, Insat 3D | Sukces[47] |
| 2013-08-29 20:30 | VA-215 | 570 | Eutelsat 25B / Es'hail 1, GSAT-7 | Sukces[48] |
| 2014-02-06 21:30 | VA-217 | 572 | ABS 2, Athena-Fidus | Sukces[49] |
| 2014-03-22 22:04 | VA-216 | 571 | ASTRA 5B, Amazonas 4A | Sukces[50] |
| 2014-09-11 22:05 | VA-218 | 573 | MEASAT 3b, Optus 10 | Sukces[51] |
| 2014-10-16 21:43 | VA-220 | 574 | Intelsat 30, ARSAT-1 | Sukces[52] |
| 2014-12-06 20:40 | VA-221 | 575 | DirecTV-14, GSAT-16 | Sukces[53] |
| 2015-04-26 20:00 | VA-222 | 576 | Thor 7, SICRAL-2 | Sukces[54] |
| 2015-05-27 21:16 | VA-223 | 577 | DirecTV-15, Sky Mexico 1 | Sukces[55] |
| 2015-07-15 21:42 | VA-224 | 578 | Star One C4, MSG-4 | Sukces[56] |
| 2015-08-20 20:34 | VA-225 | 579 | Eutelsat 8 West B, Intelsat 34 | Sukces[57] |
| 2015-09-30 20:30 | VA-226 | 580 | NBN Co 1A, ARSAT-2 | Sukces[58] |
| 2015-11-10 21:34 | VA-227 | 581 | Arabsat 6B, GSAT-15 | Sukces[59] |
| 2016-01-27 23:20 | VA-228 | 583 | Intelsat 29e | Sukces[60] |
| 2016-03-09 05:20 | VA-229 | 582 | Eutelsat 65 West A | Sukces[61] |
| 2016-06-18 21:38 | VA-230 | 584 | EchoStar 18, BRISat | Sukces[62] |
| 2016-08-24 22:16 | VA-232 | 586 | Intelsat 33e, Intelsat 36 | Sukces[63] |
| 2016-10-05 20:30 | VA-231 | 585 | Sky Muster II, GSAT-18 | Sukces[64] |
| 2016-12-21 20:30 | VA-234 | 595 | Star One D1, JCSAT 15 | Sukces[65] |
| 2017-02-14 21:39 | VA-235 | 588 | Telkom-3S, Intelsat 32e | Sukces[66] |
| 2017-05-04 21:50 | VA-236 | 589 | Koreasat 7, SGDC-1 | Sukces[67] |
| 2017-06-01 23:45 | VA-237 | 590 | ViaSat-2, Eutelsat 172B | Sukces[68] |
| 2017-06-28 21:15 | VA-238 | 591 | EuropaSat / HellasSat-3, GSAT-17 | Sukces[69] |
| 2017-09-29 21:56 | VA-239 | 5100 | Intelsat 37e, BSAT-4a | Sukces[70] |
| 2018-01-25 22:20 | VA-241 | 5101 | SES-14, Al Yah 3 | Częściowy sukces[71][72] |
| 2018-04-05 21:34 | VA-242 | 5102 | Superbird-8, HYLAS-4 | Sukces[73] |
| 2018-09-25 22:38 | VA-243 | 5103 | Horizons-3e, Azerspace-2/Intelsat 38 | Sukces[74] |
| 2018-10-20 01:45 | VA-245 | 5105 | BepiColombo | Sukces[75][76] |
| 2018-12-04 20:37 | VA-246 | 5104 | GSAT-11, GEO-KOMPSAT 2A | Sukces[77] |
| 2019-02-05 21:01 | VA-247 | 5106 | GSAT-31, Hellas Sat 4/SaudiGeoSat1 | Sukces |
| 2019-06-20 21:43 | VA-248 | 5107 | DirecTV-16, Eutelsat 7C | Sukces |
| 2019-08-06 19:30 | VA-249 | 5108 | EDRS-C/HYLAS-3, Intelsat 39 | Sukces |
| 2019-11-26 21:23 | VA-250 | 5109 | Inmarsat-5 F5 (GX5), TIBA-1 | Sukces |
| 2020-01-16 21:05 | VA-251 | Eutelsat Konnect, GSAT 30 | Sukces[78] | |
| 2020-02-18 22:18 | VA-252 | JCSAT 17, GEO-Kompsat 2B | Sukces[79] | |
| 2020-08-15 22:04 | VA-253 | Galaxy 30, MEV 2, BSat 4b | Sukces[80] | |
| 2021-07-30 21:00 | VA-254 | Star One D2, Eutelsat Quantum | Sukces[81] | |
| 2021-10-23 | VA-255 | SES 17, Ovzon 3 | Sukces[82] | |
| 2021-12-25[83] | VA-256 | 5114 | Kosmiczny Teleskop Jamesa Webba | Sukces[84] |
| 2022-06-22 | VA-257 | 5116 | MEASAT-3d, GSAT-24 | Sukces[85] |
| 2022-09-07 | VA-258 | 5117 | Eutelsat Konnect VHTS | Sukces[86] |
Ariane 5 ES
| Rodzina rakiet nośnych Ariane | |
 Ariane 5 ES ze statkiem ATV 4 na pokładzie w drodze na stanowisko startowe | |
| Producent | |
|---|---|
| Data pierwszego startu |
9 marca 2008 |
| Data ostatniego startu |
25 lipca 2018 |
| Statystyki | |
| Wszystkie starty |
8 |
| Udane starty |
8 (100%) |
| Nieudane starty |
0 |
| Zdolność wynoszenia |
21 000 kg na LEO |
| Siła ciągu przy starcie |
15 360 kN |
| Wymiary | |
| Długość |
53 m |
| Średnica |
5,4 m |
| Masa całkowita |
775 000 kg |
| Stopnie rakiety | |
| Stopień 0. | |
| Stopień 1. | |
| Stopień 2. | |
Wersja przeznaczona do wynoszenia ładunku wyłącznie na niską i średnią orbitę okołoziemską. Jako trzecia rakieta z tej serii jest najbardziej niezawodna (zaraz po G+ i GS). Akronim ES pochodzi od ang. Evolution Storable.
Zbudowana specjalnie na potrzeby pojazdu ATV, którego celem jest zaopatrywanie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Jest ona połączeniem technologii z rakiet Ariane 5 GS (2. człon) i Ariane 5 ECA (1. człon i dopalacze). Po raz pierwszy Ariane 5 ES wyniosła ATV na orbitę 9 marca 2008. Statki te są najcięższymi ładunkami, jakie kiedykolwiek wynosiła europejska rakieta.
Rakieta była przeznaczona do wynoszenia wycofanych już statków ATV i satelitów konstelacji Galileo. Po 5 lotach statków ATV i 3 startach grupy czterech satelitów Galileo rakieta została wycofana z użytku. Ostatni lot odbył się 25 lipca 2018, z satelitami Galileo FOC 19-22. Następne satelity Galileo będą już startowały za pomocą rakiety Ariane 62.
Lista startów Ariane 5 ES
| Data i godzina startu (UTC) | Nr lotu (fr. Vol) | Numer seryjny | Ładunek | Wynik |
|---|---|---|---|---|
| 2008-03-09 04:03 | V-181 | 528 | ATV Jules Verne | Sukces[87] |
| 2011-02-16 21:50 | V-200 | 544 | ATV Johannes Kepler | Sukces[88] |
| 2012-03-23 04:34 | VA-205 | 553 | ATV Edoardo Amaldi | Sukces[89] |
| 2013-06-05 21:52 | VA-213 | 592 | ATV Albert Einstein | Sukces[90] |
| 2014-07-29 23:47 | VA-219 | 593 | ATV Georges Lemaître | Sukces[91] |
| 2016-11-17 13:06 | VA-233 | 594 | Galileo (FOC-FM7, FOC-FM12, FOC-FM13, FOC-FM14) | Sukces[92] |
| 2017-12-12 18:36 | VA-240 | 595 | Galileo FOC FM 15-18 | Sukces[93] |
| 2018-07-25 11:25 | VA-244 | 596 | Galileo FOC FM 19-22 | Sukces[94] |
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Austin DeSisto, Syracuse 4B & Heinrich Hertz (H2Sat) - Ariane 5 ECA+ [online], Everyday Astronaut, 14 czerwca 2023 [dostęp 2023-07-06] (ang.).
- ↑ V88 Ariane 501. 1997. (fr.).
- ↑ Ariane 502 – Wyniki szczegółowej analizy danych. ESA, 1998-04-08.
- ↑ Ariane Launch Report: Ariane 5 failure investigation focuses on upper stage. Spaceflight Now, 2001-07-13.
- ↑ Arianespace boosts Intelsat 11 and Optus D2 into orbit. Arianespace, 2007-10-05.
- ↑ Sixth successful Arianespace mission in 2007: RASCOM-QAF1 and Horizons-2 in orbit. Arianespace, 2007-12-21.
- ↑ Arianespace delivers Helios 2B into Sun-synchronous polar orbit on Ariane 5's seventh flight of 2009. Arianespace, 2009-12-18.
- ↑ Arianespace releases initial information on Flight 157. ESA, 2002-12-12. (ang.).
- ↑ Launch of Spaceway F2 & TELKOM-2 on V-167 16 November 2005. spacevids.tv. [dostęp 2015-08-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (12 października 2016)]. (ang.).
- ↑ First Ariane launch of 2006. ESA, 2006-03-12. (ang.).
- ↑ Ariane 5 ECA carries record payload mass to GTO. ESA, 2006-05-28. (ang.).
- ↑ Ariane 5 launches two telecommunications satellites. ESA, 2006-08-12. (ang.).
- ↑ Fourth Ariane 5 launch of 2006. ESA, 2006-10-16. (ang.).
- ↑ Fifth Ariane 5 launch completes a busy year. ESA, 2006-12-09. (ang.).
- ↑ First Ariane 5 launch of 2007. ESA, 2007-03-12. (ang.).
- ↑ Ariane 5 – second launch of six in 2007. ESA, 2007-05-05.
- ↑ Arianespace boosts SPACEWAY 3 and BSAT-3a into orbit. Arianespace, 2007-08-14. (ang.).
- ↑ Ariane 5 – fifth launch of six in 2007. ESA, 2007-11-15. [dostęp 2012-10-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-05)]. (ang.).
- ↑ Arianespace orbits Star One C2 and VINASAT-1: Second successful launch in 2008. Arianespace. (ang.).
- ↑ Successful dual launch for Arianespace: Skynet 5C and Turksat 3A in orbit; 25th successful launch in a row for Ariane 5. Arianespace. (ang.).
- ↑ Another successful Arianespace launch: ProtoStar I and BADR-6 are in orbit. Arianespace. (ang.).
- ↑ Another successful Arianespace launch: Superbird-7 and AMC-21 in orbit. Arianespace. (ang.).
- ↑ Two Eutelsat satellites are orbited by Arianespace on Ariane 5's 28th consecutive mission success. Arianespace, 2008-12-20. (ang.).
- ↑ Ariane 5 begins 2009 with another successful launch at Arianespace’s service. Arianespace, 2009-02-12. (ang.).
- ↑ Arianespace launches two spacecraft on missions to explore the universe. Arianespace, 2014-05-14. (ang.).
- ↑ Ariane 5 soars to another heavy-lift success in lofting the TerreStar-1 mobile communications satellite. 2009-07-01. (ang.).
- ↑ Ariane 5 soars to another heavy-lift success in lofting the TerreStar-1 mobile communications satellite. 2009-08-21. (ang.).
- ↑ Another Arianespace launch success and a new commercial record for Ariane 5. Arianespace, 1 października 2009. (ang.).
- ↑ Ariane 5 delivers the NSS-12 and THOR 6 television broadcast satellites on Arianespace’s sixth mission of 2009. Arianespace, 2009-10-29. (ang.).
- ↑ Arianespace’s double success: 50th Ariane 5 mission, 36th successful launch in a row – ASTRA 3B and COMSATBw-2 in orbit. Arianespace, 2010-05-21. (ang.).
- ↑ Mission accomplished! Arianespace orbits Arabsat-5A and COMS. Arianespace, 2010-06-26. (ang.).
- ↑ Arianespace Flight 196 orbits satellites for Africa and the Middle East. Arianespace, 2010-08-04. (ang.).
- ↑ Arianespace orbits satellites for Eutelsat and B-SAT. Arianespace, 2010-10-28. (ang.).
- ↑ Arianespace orbits INTELSAT 17 and HYLAS 1. Arianespace, 2010-11-26. (ang.).
- ↑ Arianespace 6 for 6 in 2010: Last mission of the year orbits Hispasat 1E and Koreasat 6. Arianespace, 2010-12-29. (ang.).
- ↑ Arianespace launch a success: Yahsat Y1A and Intelsat New Dawn in orbit. Arianespace, 2011-04-22. (ang.).
- ↑ Arianespace launch for Asia and India ST-2 and GSAT-8 satellites in orbit. Arianespace, 2011-05-20. (ang.).
- ↑ A boost for direct broadcast satellites: ASTRA 1N and BSAT-3c/JCSAT-110R in orbit. Arianespace, 2011-08-06. (ang.).
- ↑ Arianespace launch a success: Arabsat 5C and SES-2 in orbit. Arianespace, 2011-09-21. (ang.).
- ↑ Ariane 5 ECA rocket orbits JCSAT-13 and VINASAT-2. Arianespace, 2012-05-15. (ang.).
- ↑ Ariane launches communications, weather satellites. spacetoday.net, 2012-07-06. (ang.).
- ↑ Arianespace launch a success: Ariane 5 ECA orbits INTELSAT 20 and HYLAS 2 satellites. Arianespace, 2012-08-02. (ang.).
- ↑ Arianespace launch a success: Ariane 5 ECA orbits Astra 2F and GSAT-10 satellites. Arianespace, 2012-09-28. (ang.).
- ↑ Arianespace launch a success: Ariane 5 ECA orbits Eutelsat 21B and Star One C3 satellites. Arianespace, 2012-10-10. (ang.).
- ↑ Ariane 5 ECA orbits Skynet 5D and Mexsat Bicentenario satellites: 10 years of success, 10 tons of performance, 10 launches in 2012. Arianespace, 2012-12-19. (ang.).
- ↑ Ariane 5 delivers a record payload and completes back-to-back successes for Arianespace’s launcher family. Arianespace, 2013-02-07. (ang.).
- ↑ Arianespace launch VA214: Mission accomplished! Ariane 5 ECA orbits Alphasat and INSAT-3D. Arianespace, 2013-07-25. (ang.).
- ↑ Arianespace delivers! EUTELSAT 25B/Es’hail 1 and GSAT-7 are orbited by Ariane 5. Arianespace, 2013-08-29. (ang.).
- ↑ Arianespace launch VA 217: Mission accomplished! Ariane 5 ECA orbits ABS-2 and Athena Fidus. Arianespace, 2014-02-06. (ang.).
- ↑ Arianespace orbits ASTRA 5B and Amazonas 4A satellites. Arianespace, 2014-03-22. (ang.).
- ↑ Ariane 5 delivers MEASAT-3b and Optus 10 into orbit on its 61st consecutive successful mission. Arianespace, 2014-09-11. (ang.).
- ↑ Arianespace delivers for Latin America! Ariane 5 orbits Intelsat 30 and ARSAT-1 on its latest success. Arianespace, 2014-10-16. (ang.).
- ↑ Ariane 5 delivers DIRECTV-14 and GSAT-16 to orbit on Arianespace’s latest mission success. Arianespace, 2014-12-06. (ang.).
- ↑ A dual-payload success for Europe: Arianespace’s Ariane 5 gives a „lift” to the THOR 7 and SICRAL 2 satellites. Arianespace, 2015-04-26. (ang.).
- ↑ Arianespace delivers for the Americas! DirecTV-15 and SKY México-1 are orbited by Ariane 5. Arianespace, 2015-05-27. (ang.).
- ↑ Keeping up the pace: Ariane 5 orbits Star One C4 and MSG-4 on Arianespace’s sixth flight in 2015. Arianespace, 2015-07-15. (ang.).
- ↑ An “on the numbers” Ariane 5 success for two long-time Arianespace customers: Eutelsat and Intelsat. Arianespace, 2015-08-20. (ang.).
- ↑ Maintaining Arianespace’s 2015 launch cadence: Ariane 5 orbits Sky Muster and ARSAT-2. Arianespace, 2015-09-30. (ang.).
- ↑ Arianespace delivers for long-time customers! Arabsat-6B (BADR-7) and GSAT-15 are orbited by Ariane 5. Arianespace, 2015-11-10. (ang.).
- ↑ An “Epic” launch: Arianespace’s Ariane 5 soars to success for long-time customer Intelsat. Arianespace, 2016-01-27. [dostęp 2016-03-09]. (ang.).
- ↑ Arianespace marks key achievements on its latest Ariane 5 launch success for Eutelsat Communications. Arianespace, 2016-03-09. [dostęp 2016-03-09]. (ang.).
- ↑ Ariane 5 delivers its heaviest commercial payload. ESA.int, 2016-06-19. [dostęp 2016-07-05]. (ang.).
- ↑ Ariane 5's Fourth Launch This Year. ESA.int, 2016-08-25. [dostęp 2016-09-10]. (ang.).
- ↑ Trusted Ariane 5 lays foundations for Ariane 6. ESA.int, 2016-10-05. [dostęp 2016-10-17]. (ang.).
- ↑ Ariane 5's seventh launch this year. ESA.int, 2016-12-21. [dostęp 2016-12-22]. (ang.).
- ↑ Ariane 5 wyniosła satelity SKY Brasil-1 i Telkom 3S [wideo] | Satelity – SATKurier.pl, „SATKurier.pl” [dostęp 2017-04-08] (pol.).
- ↑ Flight VA236: Arianespace logs 78th successful Ariane 5 launch in a row, orbits telecom satellites for Brazil and South Korea [online], Arianespace.com, 4 maja 2017 [dostęp 2017-06-12] (ang.).
- ↑ Arianespace marks its 2017 mid-year launch milestone with a record-setting Ariane 5 mission at the service of ViaSat and Eutelsat [online], Arianespace.com, 1 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-12] (ang.).
- ↑ Krzysztof Kanawka, Udany start Ariane 5 (28.06.2017) [online], kosmonauta.net, 29 czerwca 2017 [dostęp 2017-06-29] (pol.).
- ↑ Flight VA239: Arianespace orbits Intelsat 37e and BSAT-4a on 81st successful Ariane 5 launch in a row [online], www.arianespace.com, 29 września 2017 [dostęp 2017-09-30] (ang.).
- ↑ Ariane Flight VA241 [online], Arianespace [dostęp 2019-12-24] (ang.).
- ↑ Independent Enquiry Commission announces conclusions concerning the launcher trajectory deviation during Flight VA241 [online], Arianespace [dostęp 2019-12-24] (ang.).
- ↑ Ariane Flight VA242 [online], Arianespace [dostęp 2019-12-24] (ang.).
- ↑ Ariane Flight VA243 [online], Arianespace [dostęp 2019-12-24] (ang.).
- ↑ Krzysztof Kanawka, Początek misji BepiColombo [online], Kosmonauta.net, 20 października 2018 [dostęp 2019-12-24] (pol.).
- ↑ Ariane Flight VA245 [online], Arianespace [dostęp 2019-12-24] (ang.).
- ↑ Ariane Flight VA246 [online], Arianespace [dostęp 2019-12-24] (ang.).
- ↑ Stephen Clark, Arianespace opens busy year with successful Ariane 5 launch – Spaceflight Now [online] [dostęp 2021-04-03] (ang.).
- ↑ Stephen Clark, Ariane 5 deploys communications and environmental monitoring satellites – Spaceflight Now [online] [dostęp 2021-04-03] (ang.).
- ↑ Stephen Clark, Debuting upgrades, Ariane 5 rocket deploys three U.S.-built satellites in orbit – Spaceflight Now [online] [dostęp 2021-04-03] (ang.).
- ↑ Stephen Clark, Live coverage: Ariane 5 rocket launches from French Guiana – Spaceflight Now [online] [dostęp 2021-07-30] (ang.).
- ↑ Ariane Space, Ariane 5 Flight VA255 [online] [dostęp 2021-12-23] (ang.).
- ↑ Ariane Flight VA256 [online], arianespace.com [dostęp 2021-12-23].
- ↑ Ariane Flight VA256 [online], Arianespace [dostęp 2022-09-14] (ang.).
- ↑ Ariane Flight VA257 [online], Arianespace [dostęp 2022-09-14] (ang.).
- ↑ Ariane Flight VA258 [online], Arianespace [dostęp 2022-09-14] (ang.).
- ↑ Mission Accomplished! Arianespace launches Jules Verne ATV to the International Space Station. Arianespace.
- ↑ Mission accomplished! ATV2 cargo vessel en route for the International Space Station. Arianespace, 2011-02-16.
- ↑ Mission accomplished! Arianespace launches ATV Edoardo Amaldi cargo vessel to the International Space Station. Arianespace, 2012-03-23.
- ↑ Mission accomplished! Arianespace launches ATV4 Albert Einstein cargo vessel to the International Space Station. Arianespace, 2013-06-05.
- ↑ Krzysztof Kanawka: ATV-5 wystartował. Kosmonauta.net, 2014-07-30. (pol.).
- ↑ Cztery satelity Galileo w drodze na orbitę. Pierwsza taka misja Ariane 5. space24.pl, 17 listopada 2016. [dostęp 2016-11-20].
- ↑ Ariane Flight VA240 [online], Arianespace [dostęp 2019-12-24] (ang.).
- ↑ Ariane Flight VA244 [online], Arianespace [dostęp 2019-12-24] (ang.).