Aquilaria
Ilustracja
Liście i owoce Aquilaria sinensis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

ślazowce

Rodzina

wawrzynkowate

Rodzaj

Aquilaria

Nazwa systematyczna
Aquilaria Lamarck
Encycl. Meth., Bot. 1: 49. 2 Dec 1783 (nom. cons.)
Synonimy
  • Agallochum Lamarck
  • Ophispermum Loureiro[3]
Aquilaria malaccensis

Aquilaria – rodzaj należący do rodziny wawrzynkowatych, obejmujący co najmniej 22 gatunki drzew tropikalnych występujących w Azji południowej i południowo-wschodniej. Mają duże znaczenie gospodarcze i z powodu znacznej eksploatacji są zagrożone i wszystkie gatunki chronione są Konwencją CITES[3].

Morfologia

Pokrój
Drzewa o wysokości 6-20 m.
Liście
Naprzemienne, o długości 5-11 cm.
Kwiaty
Skupione w szczytowych lub kątowych kwiatostanach baldacho- lub wiechokształtnych, krótkoszypułkowe. Kwiaty obupłciowe, zwykle 5-krotne. Trwała rurka kielicha żółta lub żółtozielona, dzwonkowata, z 5 ząbkami odgiętymi lub wyprostowanymi. Po wewnętrznej stronie działek kielicha 10 łuskowatych, gęsto owłosionych lub omszonych przydatków. Pręcików 10 o krótkich nitkach lub siedzące. Zalążnia dwukomorowa, omszona. Szyjka słupka bardzo krótka, zakończona główkowatym znamieniem[3].
Owoce
Otwierające się dwiema klapami, jajowate torebki, bocznie ścieśnione. U nasady tkwiące w trwałym kielichu. Zawierają jedno lub dwa nasiona[3].

Biologia i ekologia

Gatunki rodzaju Aquilaria przystosowały się do życia w różnych środowiskach, w tym na podłożu skalistym, wapiennym lub piaszczystym. Rosną również na łatwo przepuszczalnych stokach i grzbietach oraz na stanowiskach w pobliżu bagien. Zazwyczaj spotykane są na wysokości pomiędzy 0-850 m, rzadziej do 1000 m. Występują w klimacie o średnich dziennych temperaturach 20-22 °C[4].

Zastosowanie

Wiele gatunków, zwłaszcza Aquilaria malaccensis i Aquilaria sinensis, szeroko wykorzystywanych jest do pozyskiwania aromatycznego drewna zwanego agarem, co doprowadziło do zagrożenia tych gatunków[5]. Wykorzystywane są także w tradycyjnej medycynie indyjskiej i chińskiej oraz do produkcji kosmetyków.

Znaczenie w hinduizmie

Korzeń drzewa Aquilaria malaccensis jest surowcem do produkcji pachnidła o nazwie aguru (nieciężki), które jest stosowane w rytuałach hinduistycznych[6].

Systematyka

Synonimy[7]

Gyrinopsis Decne., Ophiospermum Lour.

Pozycja systematyczna według APweb (2001...)

Rodzaj należący do plemienia Aquilarieae, podrodziny Thymelaeoideae Burnett, rodziny wawrzynkowatych (Rutaceae), rzędu ślazowców (Sapindales), kladu różowych (rosids)[2][8].

Wykaz gatunków

Według The Plant List w obrębie tego rodzaju sklasyfikowane są co najmniej 22 gatunki[9]:

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-03-23] (ang.).
  3. 1 2 3 4 Yinzheng Wang, Lorin I. Nevling & Michael G. Gilbert: Aquilaria. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2016-03-09].
  4. ↑ Untitled. cites.org. [dostęp 2014-01-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (10 września 2013)]. (ang.).
  5. ↑ Agarwood – saving a precious and threatened resource. [dostęp 2010-03-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-04-12)].
  6. ↑ Aguru (tł. Barbara Mękarska). W: Louis Frédéric: Słownik cywilizacji indyjskiej. Przemysław Piekarski (red. nauk.). Wyd. 1. T. 1. Katowice: Wydawnictwo "Książnica", 1998, s. 34, seria: Słowniki Encyklopedyczne "Książnicy". ISBN 83-7132-369-7.
  7. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-02-05].
  8. ↑ B.E. Herber. "Thymelaeaceae" In: The Families and Genera of Vascular Plants vol.V (Klaus Kubitzki and Clemens Bayer, volume editors). Springer-Verlag: Berlin,Heidelberg. (2003)
  9. ↑ Aquilaria. The Plant List. [dostęp 2014-01-18]. (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.