Lisówka pachnąca

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	wodnichowate
Rodzaj	Aphroditeola
Gatunek	lisówka pachnąca
Nazwa systematyczna
Arachnopeziza aurelia (Quél.) Redhead & Manfr. Binder Index Fungorum 15: 1 (2013)

Lisówka pachnąca (Aphroditeola olida (Quél.) Redhead & Manfr. Binder) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae), będący jedynym gatunkiem rodzaju Aphroditeola^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Aphroditeola, Hygrophoraceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w roku 1878 Lucien Quélet, nadając mu nazwę Cantharellus olidus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 2003 r. Scott Alan Redhead i Manfr. Binder^[1].

Ma 10 synonimów. Niektóre z nich:

• Clitocybe morganii (Peck) H.E. Bigelow 1962
• Hygrophoropsis morganii (Peck) H.E. Bigelow 1975
• Hygrophoropsis olida (Quél.) Métrod 1949^[2].

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. dla naukowej nazwy Hygrophorus morganii, synonimizując ją z Hygrophorus olida^[3]. Jest ona niespójna z aktualną nazwą naukową^[1].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 1–4 cm, początkowo wypukły, następnie rozłożysty i lekko wklęsły na środku, z wiekiem lejkowaty. Powierzchnia początkowo nieco lepka, potem sucha, naga i lekko błyszcząca, ale włóknista do drobno owłosionej, gładka, czasem lekko strefowana, niehigrofaniczna, o barwie mięsistej, różowawej, łososiowej, ochrowo-żółtej do pomarańczowo-ochrowej, czasem u starszych okazów blado-płowożółta. Brzeg wąsko podwinięty, potem, wznoszący się i łukowaty, często falisty i klapowany, gładki^[4].

Blaszki

Daleko zbiegające na trzon, bardzo wąskie, grube, często dychotomicznie rozwidlone, z międzyblaszkami, dające się oddzielić od miąższu, gęste, początkowo białawe do kremowych, następnie blado pomarańczowożółte, różowawe do łososiowych. Ostrza całe^[4].

Trzon

Wysokość 1–3,5 cm, grubość 0,2–0,6(1)cm, centralny do ekscentrycznego, z wiekiem często zanikający w kierunku podstawy lub z długą korzeniową podstawą, czasem płaski, pełny. Powierzchnia włóknista lub drobno kosmata, dołem tej barwy co kapelusz lub bledsza, w kierunku wierzchołka jaśniejsza, często z różowawym odcieniem^[4].

Miąższ

Dość gruby, miękki, białawy. Zapach i smak bardzo aromatyczny, przyjemny, wyraźnie owocowo-chemiczny, cukierkowy, cynamonowy^[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki cylindryczne, z 2 lub 4 sterygmami, 20–37 × 4–6(8) µm, ze sprzążką u podstawy. Zarodniki kuliste, szeroko elipsoidalne do wrzecionowatych w widoku z przodu, nierówne w widoku z boku, gładkie, czasem z lekko pogrubioną ścianą, z gutulami, szkliste, nieamyloidalne, cyjanofilowe, 3–5(6) x 2,5–3(4) µm. Cystyd brak. Strzępki w tramie regularne, w skórce nieregularnie splątane, czasem wystające, o żółtawym zabarwieniu i średnicy 2,5–6 µm. W strzępkach są sprzążki^[4].

Występowanie i siedlisko

Aphroditeola olida występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i w Europie^[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył tylko dwa stanowiska w Polsce: podane przez Stanisława Domańskiego w 1999 r. w Roztoczańskim Parku Narodowym i J.B. Falińskiego i in. w 1997 r. w Białowieskim Parku Narodowym. Według W. Wojewody rozprzestrzenienie tego gatunku w Polsce i stopień zagrożenia nie są znane^[3]. Aktualne stanowiska podaje internetowy atlas grzybów. Znajduje się w nim na liście gatunków zagrożonych i wartych objęcia ochroną^[6].

Naziemny grzyb saprotroficzny występujący w lasach liściastych i mieszanych, zwłaszcza pod jodłą pospolitą i bukiem zwyczajnym^[3].

Przypisy