8 Bałtycka Dywizja Obrony Wybrzeża im. Bartosza Głowackiego – związek taktyczny Wojska Polskiego z okresu transformacji ustrojowej, powstały z 8 Drezdeńskiej Dywizji Zmechanizowanej.

Formowanie i zmiany organizacyjne

W ramach zmian w strukturze i organizacji Wojska Polskiego 8 Dywizja Zmechanizowana zarządzeniem szefa Sztabu Generalnego WP nr 059 z 21 lipca 1993 została przekształcona w 8 Dywizję Obrony Wybrzeża^[3].

Wcześniej rozwiązano stacjonującą w Gdańsku, a powstałą z 7 Dywizji Desantowej – jedynej polskiej jednostki dostosowanej do desantu morskiego – 7 Brygadę Obrony Wybrzeża (Na bazie 7 BOW powstała 1 Brygada OT z siedzibą w Gdańsku).

Odtąd jej funkcje i zadania miał przejąć koszaliński związek taktyczny. Był to jednak typowy związek taktyczny wojsk lądowych. Jego skład i wyposażenie nie różniło się niczym od innych związków taktycznych Sił Zbrojnych RP.

8 listopada 1993 za całokształt działalności służbowej i szkoleniowej nowo utworzona Dywizja została wyróżniona przez Szefa Sztabu Generalnego WP gen. broni Tadeusza Wileckiego Znakiem Honorowym Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej^[3].

Dywizja o organizacji brygadowej

W ramach restrukturyzacji Sił Zbrojnych RP nastąpiło przejście dywizji z organizacji pułkowej w brygadową. Łączyło się z dostosowaniem struktur organizacyjnych Wojska Polskiego do struktur NATO. Zgodnie z zarządzeniem Dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego nr 0127 z 30 listopada 1993 rozformowano pułki.

Rozformowano i przekształcono następujące jednostki^[3]:

• 36 pułk zmechanizowany Legii Akademickiej z Trzebiatowa – przekształcono w 3 Brygadę Pancerną (późniejsza 36 Brygada Pancerna Legii Akademickiej),
• 16 pułk zmechanizowany ze Słupska – w jego miejsce rozpoczęto formowanie 7 Brygady Zmechanizowanej
• 32 pułk zmechanizowany z Kołobrzegu – w jego miejsce rozpoczęto formowanie 8 Brygady Zmechanizowanej w Kołobrzegu.
• 13 batalion łączności z Koszalina – utworzono 8 batalion dowodzenia (włączając m.in. w jego struktury 29 kompanię dowodzenia szefa OPL i 15 baterię dowodzenia szefa artylerii),

Rozwiązaniu uległa 64 kompania przeciwchemiczna z Koszalina, a kołobrzeski 5 batalion rozpoznawczy po zmianie numeracji na „8” przeniesiony został do Lęborka. W tym samym garnizonie zlokalizowano 19 batalion saperów, stacjonujący uprzednio w Unieściu^[4].

16 grudnia 1997 nastąpiło przekazanie 36 Brygady Pancernej Legii Akademickiej, która odtąd znalazła się w składzie 12 Szczecińskiej Dywizji Zmechanizowanej, a w 1998 rozwiązano kołobrzeską 8 Brygadę Zmechanizowaną. Do szczecińskiej dywizji przekazano także 8 batalion remontowy z Kołobrzegu.

Przyjęto natomiast z rozwiązanej 2 Pomorskiej Dywizji Zmechanizowanej im. J.H. Dąbrowskiego dwie nowe jednostki: 2 Brygadę Zmechanizowaną Legionów im. J. Piłsudskiego z Wałcza oraz 12 Brygadę Kawalerii Pancernej im. gen. L. Kmicic-Skrzyńskiego z Budowa k. Złocieńca^[4].

31 grudnia 2001 sztab i jednostki dywizyjne zostały rozwiązane (Rozkaz szefa SG nr pf. 66/org./P5 z 28 lutego 2001 – o rozformowaniu 8 Bałtyckiej Dywizji Obrony Wybrzeża – do 31 grudnia 2001)^[5]. Część oddziałów została przekazana w podporządkowanie innym dywizjom. 8 pułk przeciwlotniczy, stacjonujący w tym samym kompleksie koszarowym co sztab ZT, podporządkowany został dowódcy Pomorskiego Okręgu Wojskowego.

Odznaka dywizyjna

Odznaka w kształcie krzyża wzorowanego na Krzyżu Grunwaldu. Ramiona pokryte granatową emalią i obwiedzione złotą listwą. W środku okrągła tarcza ze srebrną kotwicą w wieńcu laurowym na błękitnym tle. Pod tarczą motyw liścia mikołajka nadmorskiego w kolorze srebrnym. Poniżej tarczy stylizowany złoty napis 8 DOW.

Odznaka o wymiarach 40x40 mm, zaprojektował Grzegorz Ciechanowski. Wykonana została w pracowni grawerskiej Andrzeja Panasiuka w Warszawie. Pierwsze odznaki wręczono 3 września 1994.

Skład organizacyjny (2000)

• dowództwo i sztab – Koszalin^[4]
• 8 batalion dowodzenia – Koszalin
• 2 Brygada Zmechanizowana – Wałcz
• 7 Brygada Zmechanizowana – Słupsk
• 12 Brygada Kawalerii Pancernej – Budowo
• 4 pułk artylerii mieszanej – Kołobrzeg
• 8 pułk przeciwlotniczy – Koszalin
• 8 batalion rozpoznawczy – Lębork
• 19 batalion saperów – Lębork
• 8 batalion zaopatrzenia – Koszalin
• 8 batalion medyczny – Kołobrzeg
• 6 Rejonowe Warsztaty Techniczne – Czarne

Żołnierze dywizji

Dowódcy dywizji^[6] :

• gen. bryg. Zbigniew Głowienka (21.X.1992-28.III.1996)
• gen. bryg. Mieczysław Cieniuch (28.III.1996-1.VI.1998)
• gen. bryg. Andrzej Baran (1.VI.1998-23.XI.2000)
• płk dypl. Henryk Skarżyński (23.XI.2000-31.V.2001)
• 1 VI 2001 – p.o. dowódcy dywizji – płk dypl. Krzysztof Makowski
• 27 VIII 2001 – obowiązki dowódcy pozostałości dywizji objął płk dypl. Andrzej Gwadera
• 3 XI 2001 – obowiązki dowódcy pozostałości dywizji objął płk dypl. Jan Kret (do 31.XII.2001)^[7]

Przekształcenia

8 Drezdeńska Dywizja Piechoty → 8 Zmotoryzowana Dywizja Piechoty → 8 Drezdeńska Dywizja Zmechanizowana → 8 Dywizja Obrony Wybrzeża

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Wojtaszak, Kazimierz Kozłowski: Żołnierz polski na Pomorzu Zachodnim X-XX wiek. Materiały z sesji naukowej z 10 listopada 1999 r. Praca zbiorowa. Szczecin: Oddział Edukacji Obywatelskiej, 2001. ISBN 83-86992-76-X.
• Zdzisław Sawicki: Mundur i odznaki Wojska Polskiego : czas przemian. Warszawa: "Bellona", 1997.
• Wiesław Mąsior: Dowódcy dywizji Wojska Polskiego. Profesjonalne Forum Wojskowe. Serwis-militarny.net, 2005. [dostęp 2018-02-05].