Żabieńcowce
Ilustracja
Żabieniec babka wodna
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Nazwa systematyczna
Alismatales R. Br. ex Bercht. & J. Presl
Přir. Rostlin: 271. Jan-Apr 1820
Aponogeton distachyos
Zantedeschia aethiopica
Osoka aloesowata
Rdestnica przeszyta

Żabieńcowce (Alismatales Dumort.) – rząd roślin zielnych, wodnych lub błotnych należących do klasy jednoliściennych. Należą tu jedyne rośliny okrytonasienne występujące w morzach. W obrębie rzędu wyróżnia się 14 rodzin z 166 rodzajami i ok. 4,5 tysiąca gatunków. Do cech charakterystycznych przedstawicieli tej rodziny należą: brak mykoryzy (z wyjątkiem niektórych obrazkowatych), ziarna skrobi (amyloplasty) takiego samego typu jak u paprotników, pylniki umieszczone po zewnętrznej stronie nitki pręcikowej, komórki tapetum ameboidalne, szyjki słupka liczne, znamię zwykle suche, bielmo helobialne, zarodek i liścień duży, siewki z dobrze rozwiniętym hipokotylem i korzeniem. Znaczne różnice między rodzinami w budowie organów generatywnych związane są z przystosowaniem do różnych siedlisk, w szczególności kwiaty i kwiatostany uproszczone są u roślin podwodnych. U takich przedstawicieli występują też specyficzne przystosowania do zapylania pod wodą – wytwarzane są np. nitkowate ziarna pyłku, rośliny często rozmnażają się wegetatywnie[2].

Morfologia

Pokrój
Zwykle rośliny zielne (byliny, rzadko rośliny roczne[3]), kłączowe i zasiedlające środowisko wodne[4] (także morskie) lub bagienne[3].
Liście
Zazwyczaj naprzemianległe o równoległym lub łukowatym unerwieniu, zwykle z podstawą rozwiniętą w pochwy liściowe. Charakterystyczne są łuski śródpochwowe w kącie liści[4]. Liście pojedyncze lub złożone (u niektórych obrazkowatych), zwykle całobrzegie lub klapowane. Często zróżnicowane na nibyogonek liściowy i nibyblaszkę[3].
Kwiaty
Zebrane w szczytowy kwiatostan na długiej i bezlistnej osi[4] (kłos, kolba, grono, wiecha), czasem kwiaty pojedyncze. Podsadka czasem okazała, natomiast przysadek zwykle brak[3]. Kwiaty promieniste lub dwubocznie symetryczne, zwykle z trójlistkowymi okółkami listków okwiatu. Słupkowie apokarpijne z zalążkami umieszczonymi laminarnie[4]. Pręciki pojedyncze, trzy lub w dwóch okółkach po dwa, po trzy, rzadziej większa ich liczba, nawet do ok. 100. Nitki pręcików krótkie, zwykle wolne[3].
Owoc
Mieszek lub orzeszek[4], jagody lub torebki, czasem tworzące owoce zbiorowe[3]. W nasionach bielmo helobialne, zarodek duży i zielony[4].

Systematyka

W różnych systemach klasyfikacyjnych zaliczano tu różne rodziny. W systemie Reveala rząd obejmuje najbliżej spokrewnione rodziny żabieńcowatych i limnocharysowatych. Cronquist (1988) zaliczał tu także łączniowate (pomijając siostrzane dla nich żabiściekowate). W systemie APG II (2003) i APG III (2009) rząd ten został rozszerzony o bazalne rodziny obrazkowatych i kosatkowatych. W systemie APG III zrezygnowano z wyróżniania rodziny limnocharysowatych (Limnocharitaceae), obecnej jeszcze w APG II (jej utrzymywanie zmieniało żabieńcowate w takson parafiletyczny). W systemie APG IV (2016) wyodrębniono Maundiaceae (dla jednego rodzaju z dotychczasowej rodziny świbkowatych Juncaginaceae)[2][5].

Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Pozycja żabieńcowców Alismatales w obrębie kladu jednoliściennych[2]
←

tatarakowce Acorales

żabieńcowce Alismatales

Petrosaviales


pochrzynowce Dioscoreales

pandanowce Pandanales

liliowce Liliales

szparagowce Asparagales

arekowce Arecales

wiechlinowce Poales

komelinowce Commelinales

imbirowce Zingiberales











Podział żabieńcowców na rodziny i ich powiązania filogenetyczne[2]
żabieńcowce

obrazkowate Araceae

kosatkowate Tofieldiaceae



żabiściekowate Hydrocharitaceae

łączniowate Butomaceae

żabieńcowate Alismataceae

bagnicowate Scheuchzeriaceae

onowodkowate Aponogetonaceae

świbkowate Juncaginaceae

Maundiaceae


posydoniowate Posidoniaceae

rupiowate Ruppiaceae

bałwanicowate Cymodoceaceae

zosterowate Zosteraceae

rdestnicowate Potamogetonaceae











System Reveala (2007)

James L. Reveal jako współtwórca systemu APG II dzieli taksony analogicznie do przedstawionych wyżej powiązań filogenetycznych, jednak definiuje wąsko rząd i niektóre rodziny w jego obrębie. Rząd żabieńcowców (według ujęcia APG II i APW) podnosi do rangi podklasy Alismatidae Takht. i dzieli na 5 rzędów: tatarakowce (Acorales), obrazkowce (Arales), kosatkowce (Tofieldiales), rdestnicowce (Potamogetonales) i żabiściekowce (Alismatales)[6].

Pozycja systematyczna rzędu

Gromada: rośliny naczyniowe (Tracheophyta), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa okrytonasienne (Magnoliopsida Brongn.), podklasa Alismatidae Takht., nadrząd Aranae Thorne ex Reveal, rząd żabieńcowce Alismatales R. Br. ex Bercht. & J. Presl.

Podział rzędu

System Takhtajana (2009)

W systemie Armena Tachtadżiana z 2009 rząd Alismatales obejmował tylko dwie rodziny – żabieńcowate Alismataceae i limnocharysowate Limnocharitaceae. Rząd klasyfikowany był do nadrzędu Alismatanae wspólnie z rzędami Hydrocharitales i rdestnicowców Potamogetonales, tak że nadrząd obejmował wszystkie rośliny klasyfikowane do rzędu Alismatales w ujęciu systemów APG[7].

System Cronquista (1981)

Pozycja rzędu w systemie

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), klasa: jednoliścienne Liliopsida, podklasa: Alismatidae, rząd: żabieńcowce Alismatales.

Podział rzędu

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-28] (ang.).
  3. 1 2 3 4 5 6 Jan Thomas Johansson: Alismatales R. Br. ex Bercht. et J. Presl. [w:] The Phylogeny of Angiosperms [on-line]. [dostęp 2020-10-16].
  4. 1 2 3 4 5 6 Cole T.CH. i inni, Filogeneza roślin okrytozalążkowych – Systematyka Roślin Kwiatowych, Polskie tłumaczenie/Polish version of (2018) Angiosperm Phylogeny Poster – Flowering Plant Systematics [online], 2018.
  5. ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
  6. ↑ James L. Reveal: Classification of extant Vascular Plant Families – An expanded family scheme. Department of Plant Biology, Cornell University. [dostęp 2009-01-20]. (ang.).
  7. ↑ Armen Takhtajan: Flowering Plants. 978-1-4020-9608-2: Springer, 2009, s. 605.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.