Ździeblarzowate
Cephidae[1]
Newman, 1835
Okres istnienia: kreda wczesna–dziś
145/0
145/0
Ilustracja
Calameuta pallipes
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Podgromada

uskrzydlone

Rząd

błonkoskrzydłe

Podrząd

rośliniarki

Nadrodzina

ździeblarzowce

Rodzina

ździeblarzowate

Larwa Hartigia trimaculata w pędzie róży

Ździeblarzowate (Cephidae) – rodzina owadów z rzędu błonkówek i podrzędu rośliniarek, obejmująca około 170 opisanych gatunków.

Błonkówki te wyróżniają się od innych rośliniarek bardzo smukłym ciałem, przez co mogą przypominać gąsienicznikowate[2]. Ich głowa jest kulistawa. Skleryty szyjne są wydłużone. Użyłkowanie przedniego skrzydła cechuje żyłka radialna na całej długości biegnąca blisko żyłki kostalnej i przylegająca do niej[3]. Między pierwszym a drugim segmentem odwłoka znajduje się grzbietobrzuszne przewężenie[2]. Narządy rozrodcze samców cechują harpes zlane z gonocardo[3].

Larwy mają nieczłonowane i pozbawione pazurków odnóża tułowiowe oraz pozbawiony posuwek i zakończony kolcami odwłok[3]. Są fitofagami żerującymi drążąc tunele w źdźbłach traw oraz gałęziach krzewów i drzew[2][3]. Niektóre z nich są uznawane za groźne szkodniki zbóż, np. ździeblarz pszeniczny[2][4].

Większość gatunków, w tym prawie wszystkie Cephinae, zasiedla Holarktykę[5], a zwłaszcza strefę umiarkowaną i borealną. Pojedyncze gatunki notowane są w Wietnamie, na Borneo i Celebesie[6]. Athetocephinae są endemitami Madagaskaru[7], a Australcephinae występują tylko w krainie australijskiej[8]. W Polsce stwierdzono 19 gatunków[9] (zobacz: ździeblarzowate Polski)

Systematyka i ewolucja

Do rodziny tej należy około 170 opisanych gatunków, zgrupowanych w 24 rodzajach i 4 podrodzinach[10][6], w tym[6][5][11]:

  • podrodzina: †Cuspilonginae Kopylov et Rasnitsyn, 2016
    • Caenocephus Konow, 1896
  • podrodzina: Athetocephinae
    • Athetocephus Benosn, 1935[7]
  • podrodzina: Australcephinae Smith et Schmidt, 2009
    • Australcephus Smith et Schmidt, 2009[8]
  • podrodzina: Cephinae
    • Aridus Smith, 1900
    • Caenocephus Konow, 1896
    • Calameuta Konow, 1896
    • Cephus Latreille, 1802
    • Characopygus Konow, 1899
    • †Cuspilongus Archibald et Rasnitsyn 2015
    • †Electrocephus Konow, 1897
    • Hartigia Schioedte, 1838
    • Heterojanus Wei et Xiao, 2011[12]
    • Hissarocephus Gussakovkij, 1945
    • Janus Stephens, 1835
    • Magnitarsijanus Wei, 2007[13]
    • Pachycephus Stein, 1876
    • Stigmajanus Wei, 2007[13]
    • Syrista Konow, 1896
    • Trachelus Jurine, 1807
    • Uroqrista Maa, 1944
  • podrodzina: incertae sedis
    • †Mesocephus Rasnitsyn, 1968

Ździeblarzowate wraz z wyłącznie mezozoicznymi sepulkowatymi tworzą nadrodzinę ździeblarzowców (Cephoidea)[10][5]. W zapisie kopalnym ździeblarzowate są słabo reprezentowane. Najstarsze znane gatunki pochodzą z wczesnej kredy: Mesocephus sibiricus i Cuspilongus ghilarovi. Z kredy późnej znane są 2 gatunki z rodzaju Mesocephus. Oprócz nich w zapisie kopalnym zachowały się jeszcze 3 gatunki z eocenu, w tym jeden z współczesnego rodzaju Janus[6][5].

Przypisy

  1. ↑ Cephidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 3 4 Henri Goulet: Chapter 6. Superfamilies Cephoidea, Megalodontoidea, Orussoidea, Siricoidea, Tenthredinoidea, and Xyeloidea. W: Hymenoptera of the world: An identification guide to famihes. Henri Goulet, John T. Huber (red.). Ottawa: Minister of Supply and Services Canada, 1993, s. 104-110. ISBN 0-660-14933-8.
  3. 1 2 3 4 G.S. Medvedev: Keys to the Insects of the European Part of USSR. Vol III. Part 6 Hymenoptera: Symphyta. Leiden: Brill, 1994, s. 377.
  4. ↑ Christopher Asaro: Sawflies (Hymenoptera: Symphyta). W: Encyclopedia of Entomology. John L. Capinera (red.). Wyd. 2. Springer, 2008, s. 3250-3252. ISBN 978-1-4020-6242-1.
  5. 1 2 3 4 D.S. Kopylov, A.P. Rasnitsyn. Cephidae (Hymenoptera) of the Mesozoic. „Euroasian Entomological Journal”. 15, s. 78-83, 2016.
  6. 1 2 3 4 S.B. Archibald, A.P. Rasnitsyn. Taxonomic names, in New early Eocene Siricomorpha (Hymenoptera: Symphyta: Pamphiliidae, Siricidae, Cephidae) from the Okanagan Highlands, western North America. „The Canadian Entomologist”. 148, s. 209-228, 2015.
  7. 1 2 Robert B. Benson. On the Genera of the Cephidae, and the Erection of a new Family Syntexidae (Hymenoptera, Symphyta). „Annals and Magazine of Natural History”. (10)16 (95). s. 535–553.
  8. 1 2 D.R. Smith, S. Schmidt. A new subfamily, genus, and species of Cephidae (Hymenoptera) from Australia. „Zootaxa”. 2034, s. 56–60, 2009.
  9. ↑ Józef Banaszak, Wiesława Czechowska, Wojciech Czechowski, Henryk Grabarczyk, Janusz Sawoniewicz, Bogdan Wiśniowski. Zagrożenia i perspektywy ochrony owadów błonkoskrzydłych ( Hymenoptera ). „Wiadomości Entomologiczne”. 18 (Suppl. 2), s. 177-211, 2000.
  10. 1 2 Alexandre P. Aguiar i inni, Order Hymenoptera, [w:] Animal biodiversity: An outline of higher-level classification and survey of taxonomic richness, Z.-Q. Zhang (red.), „Zootaxa”, 1, 3703, 2013, s. 51–62, DOI: 10.11646/zootaxa.3703.1.12.
  11. ↑ family stem sawflies Cephidae. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2017-08-23].
  12. ↑ M. Wei, X. Wei. A new genus and a new species of Cephidae (Hymenoptera) from China with a key to genera of Hartigiini s. str.. „Japanese journal of systematic entomology”. 17 (2), s. 185-191, 2011.
  13. 1 2 M.-C. Wei, H.-Y. Nie. Two new genera of Cephidae (Hymenoptera) from eastern Asia. „Acta zootaxonomica sinica”. 32 (1), s. 109-113, 2007.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.