Świnia
Sus
Linnaeus, 1758[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – dzik euroazjatycki (S. scrofa)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Nadrząd

kopytne

Rząd

parzystokopytne

Rodzina

świniowate

Podrodzina

świnie

Rodzaj

świnia

Typ nomenklatoryczny

Sus scrofa Linnaeus, 1758

Gatunki

31 gatunków (w tym 22 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Świnia[22] (Sus) – rodzaj ssaków z podrodziny świń (Suinae) w obrębie rodziny świniowatych (Suidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Eurazji i północnej Afryce[23][24][25].

Morfologia

Długość ciała 80–200 cm, długość ogona 15–40 cm, wysokość w kłębie 30–110 cm; masa ciała 20–320 kg[24][26].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10 wydaniu poblikacji swojego autorstwa dotyczącej systematyki zwierząt[1]. Linneusz wymienił cztery gatunki – Sus babyrussa Linnaeus, 1758, Sus porcus Linnaeus, 1758, Sus scrofa Linnaeus, 1758 i Sus tajacu Linnaeus, 1758 – z których gatunkiem typowym jest (Linneuszowska tautonimia) Sus scrofa Linnaeus, 1758.

Etymologia

  • Sus: łac. sus, suis ‘świnia’, od gr. συς sus ‘świnia, wieprz’[27].
  • Porcus: łac. porcus ‘wieprz’[28]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Porcus vulgaris S.D.W., 1836 (= Sus domesticus Linnaeus, 1758).
  • Capriscus: gr. καπρίσκος kapriskos ‘mały dzik’, od κάπρος kapros ‘dzik’; przyrostek zdrabniający -ισκος -iskos[29]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus papuensis Lesson & Garnot, 1826 (= Sus scrofa Linnaeus, 1758).
  • Centuriosus: zbitka wyrazowa nazw rodzajów: Centurio J.E. Gray, 1842 (starzec) oraz rodzaj Sus Linnaeus, 1758 (świnia)[30]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus pliciceps J.E. Gray, 1842 (= Sus scrofa Linnaeus, 1758).
  • Gyrosus: gr. γυρoς gyros ‘okrągły’; rodzaj Sus Linnaeus, 1758[31]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus (Gyrosus) pliciceps J.E. Gray, 1842 (= Sus scrofa Linnaeus, 1758).
  • Ptychochoerus: gr. πτυξ ptux, πτυχος ptukhos ‘fałda’; χοιρος choiros ‘wieprz’[32].
  • Eusus: gr. ευ eu ‘dobry, typowy’; συς sus ‘świnia, wieprz’[33]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus barbatus S. Müller, 1838.
  • Scrofa: epitet gatunkowy Sus scrofa Linnaeus, 1758; łac. scrofa ‘locha, maciora’[34]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus domesticus Erxleben, 1777.
  • Euhys: gr. ευ eu ‘dobry, typowy’; ύς us ‘świnia’[35]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus barbatus S. Müller, 1838.
  • Aulacochoerus: gr. αυλαξ aulax, αυλακος aulakos ‘bruzda, wyżłobienie’; χοιρος choiros ‘wieprz’[36]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus vittatus S. Müller, 1842 (= Sus scrofa Linnaeus, 1758).
  • Dasychoerus: gr. δασυς dasus ‘włochaty, kudłaty’; χοιρος choiros ‘wieprz’[37]. Gatunek typowy: Gray wymienił dwa gatunki – Sus celebensis S. Müller & Schlegel, 1843 i Sus verrucosus Boie, 1832 – z których typem nomenklatorycznym jest Sus verrucosus S. Müller, 1840.
  • Nesosus: gr. νησος nēsos ‘wyspa’; rodzaj Sus Linnaeus, 1758 (świnia)[38]. Gatunek typowy: Heude wymienił kilka gatunków – Sus calamianensis Heude, 1892 (= Sus ahoenobarbus Huet, 1888), Sus barbatus S. Müller, 1838, †Sus bucculentus Heude, 1892 (= Sus scrofa Linnaeus, 1758), Sus celebensis S. Müller & Schlegel, 1843, Sus vittatus[uwaga 5] Boie, 1828 i Sus verrucosus Boie, 1832 – nie wyznaczając typu nomenklatorycznego.
  • Sinisus: nowołac. Sina ‘Chiny’; rodzaj Sus Linnaeus, 1758 (świnia)[39]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus leucorhinus Heude, 1892 (= Sus scrofa Linnaeus, 1758).
  • Annamisus: Annam (obecnie Wietnam); rodzaj Sus Linnaeus, 1758 (świnia)[40]. Gatunek typowy: Heude w oryginalnym opisie nie wymienił żadnego gatunku.
  • Rhinosus: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos ‘nos’; rodzaj Sus Linnaeus, 1758 (świnia)[41]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus calamianensis Heude, 1892 (= Sus barbatus ahoenobarbus Huet, 1888).
  • Verrusus: fr. verrue ‘brodawka’; rodzaj Sus Linnaeus, 1758 (świnia)[42]. Gatunek typowy: Heude w oryginalnym opisie nie wymienił żadnego gatunku.
  • Microsus: gr. μικρος mikros ‘mały’[43]; rodzaj Sus Linnaeus, 1758 (świnia). Gatunek typowy: Heude wymienił trzy gatunki – Microsus macassaricus Heude, 1898 (= Sus celebensis S. Müller & Schlegel, 1843), Microsus maritimus Heude, 1898 (= Sus celebensis S. Müller & Schlegel, 1843) i Microsus floresianus Heude, 1899 (= Sus celebensis S. Müller & Schlegel, 1843) – nie wyznaczając typu nomenklatorycznego.
  • Vittatus: łac. vittatus ‘pasmowy, wstęgowy’, od vitta ‘pasmo, wstęga’[44]. Gatunek typowy: nie jest do końca jasne, czy miała to być nazwa rodzajowa (dla Sus vittatus).
  • Taenisus: gr. ταινια tainia ‘wstęga, pasmo’[45]; rodzaj Sus Linnaeus, 1758 (świnia). Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus calamianensis Heude, 1892 (= Sus ahoenobarbus Huet, 1888).
  • Indisus: łac. Indicus ‘indyjski’, od India ‘Indie’[46]; rodzaj Sus Linnaeus, 1758 (świnia). Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Sus scrofoides Heude, 1892 (= Sus scrofa Linnaeus, 1758).
  • Caprisculus: rodzaj Capriscus Gloger, 1841; łac. przyrostek zdrabniający -iscus[47].

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[48][26][49][23][22]:

Opisano również szereg gatunków wymarłych:

  • Sus adolescens Pilgrim, 1926[50] (Azja; miocen).
  • Sus advena Pilgrim, 1926[51] (Azja).
  • Sus apscheronicus Burchak-Abramovich & Dzhafarov, 1946[52] (Azja; plejstocen).
  • Sus arvernensis (Croizet & Jobert, 1828)[53] (Europa; pliocen)
  • Sus bakeri Pilgrim, 1926[54] (Azja; plejstocen).
  • Sus bijiashanensis Han Defan, Xu Chunhua & Yi Guangyuan, 1975[55] (Azja; czwartorzęd).
  • Sus brachygnathus Dubois, 1908[56] (Azja; plejstocen).
  • Sus gadarensis Bate, 1937[57] (Azja; plejstocen).
  • Sus hysudricus Falconer & Cautley, 1847[58] (Azja; plejstocen).
  • Sus jiaoshanensis Zhao Zhongru, 1980[59] (Azja; plejstocen).
  • Sus karnuliensis Lydekker, 1886[60] (Azja; plejstocen).
  • Sus lydekkeri Zdansky, 1928[61] (Azja; plejstocen).
  • Sus macrognathus Dubois, 1908[56] (Azja; plejstocen).
  • Sus namadicus Pilgrim, 1926[62] (Azja; plejstocen).
  • Sus natrunensis (Pickford, 2012)[63] (Afryka; miocen–pliocen).
  • Sus peregrinus Pilgrim, 1926[64] (Azja; pliocen).
  • Sus praecox Pilgrim, 1926[50] (Azja; miocen).
  • Sus sondaari Van der Made, 1999[65] (Europa; plejstocen).
  • Sus stremmi Koenigswald, 1933[66] (Azja; pliocen–plejstocen).
  • Sus subtriquetra Xue Xiangxu, 1981[67] (Azja; plejstocen).
  • Sus tamanensis Vereshchagin, 1957[68] (Azja; pliocen).
  • Sus tatroti Prasad, 1970[69] (Azja).

Uwagi

  1. ↑ Nie Porcus Wagler, 1830.
  2. ↑ Młodszy homonim Capriscus Schäffer, 1760 (Actinopterygii).
  3. ↑ Nazwa prawdopodobnie nie została przewidziana jako nazwa naukowa.
  4. ↑ Nowa nazwa dla Capriscus Gloger, 1841.
  5. ↑ Podgatunek S. scrofa.

Przypisy

  1. 1 2 C. Linnaeus: Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Wyd. 10. T. 1. Holmiae: Impensis Direct. Laurentii Salvii, 1758, s. 49. (łac.).
  2. ↑ S.D.W.. The mammals of Britain systematically arranged. „The Analyst”. 4, s. 71, 1836. (ang.).
  3. ↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Cz. 1. Breslau: A. Schulz, 1841, s. 130. (niem.).
  4. ↑ J.E. Gray. On the Skull of the Japanese Pig (Sus pliciceps). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1862, s. 17, 1862. (ang.).
  5. ↑ J.E. Gray: Fam. 3. Elephantidæ. W: E. Gerrard: Catalogue of the bones of Mammalia in the collection of the British museum. London: Printed by Order of the Trustees, 1862, s. 278. (ang.).
  6. ↑ Nowa nazwa dla Centuriosus .E. Gray, 1862.
  7. ↑ L. Fitzinger. Revision der bis jetzt bekannt gewordenen Artender Familie der Borstenth iere oder Schweine (Setigera). „Anzeiger der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften, Mathematisch-Naturwissenschaftliche Classe”. 1, s. 182, 1864. (niem.).
  8. ↑ Gray 1868 ↓, s. 32.
  9. ↑ Gray 1868 ↓, s. 38.
  10. ↑ J.E. Gray: Catalogue of carnivorous, pachydermatous, and edentate Mammalia in the British museum. London: Printed by order of the Trustees, 1869, s. 339. (ang.).
  11. 1 2 J.E. Gray. Observations on pigs (Sus, Linnæus; Setifera, Illiger) and their skulls, with the description of a new species. „The Annals and Magazine of Natural History”. Forth Series. 11, s. 435, 1873. (ang.).
  12. ↑ Heude 1892 ↓, s. 85.
  13. ↑ Heude 1892 ↓, s. 102.
  14. ↑ Heude 1892 ↓, s. 106.
  15. ↑ Heude 1894 ↓, s. 213.
  16. ↑ Heude 1894 ↓, s. 213, 222.
  17. ↑ Heude 1899a ↓, s. 115.
  18. ↑ Heude 1899a ↓, s. 120.
  19. ↑ Heude 1899b ↓, s. 39.
  20. ↑ Heude 1899b ↓, s. 40.
  21. ↑ E. Strand. Miscelanea nomenclatorica zoologica et palaeontologica I-II. „Archiv für Naturgeschichte”. Abteilung A. 92, s. 61, 1926. (niem.).
  22. 1 2 Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 167. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  23. 1 2 C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 380–382. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  24. 1 2 E. Meijaard, J.-P. d’Huart & W. Oliver: Family Suidae (Pigs). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 2: Hoofed Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 283–290. ISBN 978-84-96553-77-4. (ang.).
  25. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Sus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-05-02]. (ang.).
  26. 1 2 Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 631–633. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  27. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 653.
  28. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 558.
  29. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 159.
  30. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 168.
  31. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 305.
  32. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 597.
  33. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 282.
  34. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 627.
  35. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 275.
  36. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 128.
  37. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 216.
  38. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 458.
  39. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 633.
  40. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 104.
  41. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 608.
  42. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 708.
  43. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 155.
  44. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 282.
  45. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 255.
  46. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 127.
  47. ↑ Jaeger 1959 ↓, s. 130.
  48. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-12-07]. (ang.).
  49. ↑ Appendix 2: Domestic species. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 712. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  50. 1 2 Pilgrim 1926 ↓, s. 60.
  51. ↑ Pilgrim 1926 ↓, s. 59.
  52. ↑ Н.И. Бурчак-Абрамович & Р.Д. Джафаров. Sus apscheronicus sp. п. в составе бинагадинской фауны. „Известия Академии Наук Азербайджанской ССР”. Отд. геол.-хим. наук и нефти. 2 (6), s. 26, 1946. (ros.).
  53. ↑ J.-B. Croizet & A.C.G. Jobert: Recherches sur les ossemens fossiles du departement du Puy-de-Dôme. Paris: chez les principaux libraires, 1828, s. 160. (fr.).
  54. ↑ Pilgrim 1926 ↓, s. 62.
  55. ↑ D. Han, C. Xu & G. Yi. Quaternary mammalian fossils from Bijiashan, Liuzhou, Guangxi. „Vertebrata PalAsiatica”. 13 (4), s. 253, 1975. (ang.).
  56. 1 2 E. Dubois. Das geologische Alter der Kendeng- oder Trinil-Fauna. „Tijdschrift van het Koninklijk Nederlandsch Aardrijkskundig Genootschap”. 2e Série. 25, s. 1264, 1908. (niem.).
  57. ↑ D.M.A. Bate. New Pleistocene mammals from Palestine. „The Annals and Magazine of Natural History”. Tenth series. 20, s. 400, 1937. DOI: 10.1080/00222933708655355. (ang.).
  58. ↑ H. Falconer & P.T. Cautley: Fauna antiqua sivalensis, being the fossil zoology of the Sewalik Hills, in the north of India. London: Smith, Elder and Co, 1847, s. ryc. 70, 71. (ang.).
  59. ↑ Z. Zhao. Fossil mammals from Jiaoshan Wuming, Guangxi. „Vertebrata PalAsiatica”. 18 (4), s. 301, 1980. (ang.).
  60. ↑ R. Lydekker. The fauna of the Karnul Caves. „Memoirs of the Geological Survey of India, Palaeontologia Indica”. Series X. 4 (2), s. 49, 1886. (ang.).
  61. ↑ O. Zdansky. Die Säugetiere der Quartärfauna von Choukoutien. „Palaeontologia Sinca”. Series C. 5, s. 1–198, 1928. (ang.).
  62. ↑ Pilgrim 1926 ↓, s. 64.
  63. ↑ M. Pickford. Ancestors of Broom’s pigs. „Transactions of the Royal Society of South Africa”. 67 (1), s. 25, 2012. DOI: 10.1080/0035919X.2012.689265. (ang.).
  64. ↑ Pilgrim 1926 ↓, s. 61.
  65. ↑ J. van der Made. Biogeography and stratigraphy of the Mio-Pleistocene mammals of Sardinia and the description of some fossils. „Deinsea”. 7, s. 347, 1999. (ang.).
  66. ↑ G.H.R. von Koenigswald. Beitrag zur Kenntnis der fossilen Wirbeltiere Javas. „Dienst van den Mijnbouw Nederlandsch-Indië: Wetenschappelijke mededeelingen”. 23, s. 1–185, 1933. (ang.).
  67. ↑ X. Xue. An Early Pleistocene mammalian fauna and its stratigraphy of the river You, Weinan, Shensi. „Vertebrata PalAsiatica”. 19 (1), s. 40, 1981. (ang.).
  68. ↑ Н.К. Верещагин. Остатки млекопитающих из нижнечетвертичных отложений Таманского полуострова. „Труды зоологического института Академии наук СССР”. 22, s. 47, 1957. (ros.).
  69. ↑ K.N. Prasad. The vertebrate fauna from the Siwalik Beds of Haritalyangar, Himachal Pradesh, India. „Memoirs of the Geological Survey of India, Palaeontologia Indica”. New series. 39, s. 34, 1970. (ang.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.