Świbka
Ilustracja
Świbka morska (l.) i świbka błotna (p.)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

żabieńcowce

Rodzina

świbkowate

Rodzaj

świbka

Nazwa systematyczna
Triglochin Riv. ex L.
Sp. Pl. 338 (1753)
Typ nomenklatoryczny

Triglochin palustris L.[3]

Synonimy
  • Abbotia Raf.
  • Heterostylus Hook.
  • Hexaglochin Nieuwl.
  • Juncago Ség.
  • Lilaea Bonpl.
  • Tristemon Raf.l[4]
Świbka morska
Kwiatostan świbki morskiej

Świbka (Triglochin Riv. ex L.) – rodzaj roślin należący do rodziny świbkowatych (Juncaginaceae Rich.), obejmujący 26 gatunków występujących niemal na całym świecie, z czego dwa w Polsce: świbka błotna i świbka morska[5].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów τρεῖς (treis – trzy) i γλωχίν (glochin – szpic)[6] i odnosi się do kształtu owoców tych roślin[7].

Zasięg geograficzny

Świbka jest rodzajem kosmopolitycznym, występującym na całym świecie. Jedynymi regionami nie zasiedlonymi przez przedstawicieli tego rodzaju są Makaronezja, zachodnia i północno-wschodnia Afryka tropikalna, wyspy środkowego Atlantyku, wyspy zachodniego Oceanu Indyjskiego, Półwysep Arabski, Indochiny, Azja Południowo-Wschodnia, wyspy Pacyfiku, Ameryka Środkowa, północna Ameryka Południowa i Antarktyka[4].

Gatunki flory Polski[5]

Morfologia

Pokrój
Smukłe rośliny sitopodobne, tworzące kolonie[8].
Łodyga
Grube kłącze[6].
Liście
Przeważnie wyłącznie liście odziomkowe, równowąskie[8], wzniesione, tworzące pochwę liściową z języczkiem, wierzchołkowo całobrzegim lub dwuklapowym[6].
Kwiaty
Kwiaty obupłciowe, krótko szypułkowe, trójkrotne, zebrane w kłosopodobne grono wyrastające na głąbiku. Okwiat pojedynczy, 6-listkowy. Listki położone w 2 okółkach, żółtawozielone, muszlowate. Pręciki 4 lub 6, o niemal siedzących, jajowatych[8] główkach. Słupków 6, z czego 3 płodne i 3 jałowe[6], zrośnięte, rozdzielające się w okresie kwitnienia[8]. Zalążnie jednokomorowe, jednozalążkowe. Szyjki słupka nieobecne[6].
Owoce
Kuliste do równowąskich rozłupnie, 3- lub 6-rozłupkowe. Rozłupki jednonasienne[6].

Biologia i ekologia

Rozwój
Byliny, wodne lub bagienne, geofity lub hemikryptofity[4].
Siedlisko
Tereny podmokłe, głównie nadmorskie[9]. Świbka morska jest gatunkiem charakterystycznym (ChAss) zespołu Triglochino-Glaucetum maritimae w klasie halofilnych łąk lub szuwarów w supralitoralu zbiorników wód słonych i słonawych. Świbka błotna jest gatunkiem charakterystycznym (ChCl) klasy Scheuchzerio-Caricetea nigrae, obejmującej niskoturzycowe zbiorowiska łąk bagiennych, emersyjne darniowe torfowiska przejściowe i niskie oraz dolinkowe fazy torfowisk wysokich[10].
Cechy fitochemiczne
Niektóre gatunki zawierają silnie toksyczny cyjanowodór[9].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 12[6].

Systematyka

Systematyka według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Klad okrytonasienne, klad jednoliścienne (monocots), rząd żabieńcowce Alismatales, rodzina świbkowate Juncaginaceae[2].
Wykaz gatunków[4]
  • Triglochin barrelieri Loisel.
  • Triglochin buchenaui Köcke, Mering & Kadereit
  • Triglochin bulbosa L.
  • Triglochin calcitrapa Hook.
  • Triglochin centrocarpa Hook.
  • Triglochin compacta Adamson
  • Triglochin elongata Buchenau
  • Triglochin gaspensis Lieth & D.Löve
  • Triglochin hexagona J.M.Black
  • Triglochin isingiana (J.M.Black) Aston
  • Triglochin laxiflora Guss.
  • Triglochin longicarpa (Ostenf.) Aston
  • Triglochin maritima L. – świbka morska
  • Triglochin mexicana Kunth
  • Triglochin milnei Horn
  • Triglochin minutissima F.Muell.
  • Triglochin mucronata R.Br.
  • Triglochin muelleri Buchenau
  • Triglochin nana F.Muell.
  • Triglochin palustris L. – świbka błotna
  • Triglochin protuberans Aston
  • Triglochin scilloides (Poir.) Mering & Kadereit
  • Triglochin stowardii N.E.Br.
  • Triglochin striata Ruiz & Pav.
  • Triglochin trichophora Nees ex Endl.
  • Triglochin turrifera Ewart

Zaliczany tu australijski gatunek Triglochin triglochinoides (F.Muell.) Druce wyodrębniony został w osobny rodzaj i przypisano mu nazwę Maundia triglochinoides F.Muell.[11] W systemie APG IV (2016) podkreślono odrębność tej rośliny wydzielając ją w osobną rodzinę – Maundiaceae Nakai, Chosakuronbun Mokuroku [Ord. Fam. Trib. Nov.]: 213. 20 Jul 1943[12].

Historycznie włączano tu również gatunki wyodrębnione do rodzaju Cycnogeton[4].

Zastosowanie

Nasiona niektórych gatunków świbki są jadalne. Indianie używają pieczonych nasion jako substytutu kawy[13].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-12-13] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-01-26]. (ang.).
  4. 1 2 3 4 5 Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2022-03-12]. (ang.).
  5. 1 2 Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 195, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 Flora of North America. Vol. 22: Juncaginaceae. [dostęp 2011-02-05].
  7. ↑ D. Gledhill: The names of plant. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 386. ISBN 978-0-521-86645-3.
  8. 1 2 3 4 Flora of Pakistan: Juncaginaceae. [dostęp 2011-02-05].
  9. 1 2 D. J. Mabberley: Mabberley's plant-book: a portable dictionary of plants, their classification and use. Cambridge, UK ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 446. ISBN 978-0-521-82071-4.
  10. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Państ. Wydawnictwo Nauk., 1984. ISBN 83-01-05286-4.
  11. ↑ Maundia triglochinoides F.Muell. — The Plant List. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2016-10-11].
  12. ↑ The Angiosperm Phylogeny Group. An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV. „Botanical Journal of the Linnean Society”. 181, 1, s. 1–20, 2016. DOI: 10.1111/boj.12385.
  13. ↑ Daniel E. Moerman: Native American ethnobotany. Portland, Or.: Timber Press, 1998, s. 568. ISBN 978-0-88192-453-4.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.