Łysanki
Ilustracja
Masyw Łysanek, jego grzbiety i doliny
Państwo

 Polska

Pasmo

Tatry, Karpaty

Wysokość

1447 m n.p.m.

Wybitność

137 m

Położenie na mapie Tatr
Mapa konturowa Tatr, w centrum znajduje się czarny trójkącik z opisem „Łysanki”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, u góry nieco na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Łysanki”
Ziemia49°15′43,8″N 19°54′55,6″E/49,262167 19,915444

Łysanki – wybitny reglowy masyw w Tatrach Zachodnich, wznoszący się pomiędzy Doliną Strążyską a Doliną Małej Łąki[1]. Najwyższy szczyt, również o nazwie Łysanki, ma wysokość 1447 m[2][1] (na niektórych mapach podawane 1445 m[3]).

Topografia

Od południowej strony masyw Łysanek od Grzybowca oddzielony jest Przełęczą w Grzybowcu (1310 m[2]). W północnym natomiast kierunku tworzy dwa grzbiety, które niżej znów rozgałęziają się (każdy na dwa grzbiety). Łącznie więc w dolnej części Łysanek znajdują się cztery grzbiety, pomiędzy którymi znajdują się 3 doliny. W kierunku od zachodu na wschód są to następujące grzbiety i dolinki[3]:

Od grzbietu północno-zachodniego nieco poniżej szczytu Łysanek odgałęzia się w północnym kierunku boczny grzbiet Pośredniego Wierszyka, oddzielający Dolinę za Bramką od Małego Żlebka. Grzbiet północno-wschodni opada do Samkowego Zwornika (1316 m[2]) i oddziela Dolinę Grzybowiecką (górne odgałęzienie Doliny Strążyskiej) od Doliny za Bramką. W Samkowym Zworniku odgałęzia się w północnym kierunku Samkowy Grzbiet oddzielający Suchy Żleb od Doliny za Bramką[3].

Opis masywu Łysanek

Północno-wschodni grzbiet Łysanek i Dolina Strążyska
Z lewej strony Łysanki, w głębi Sarnia Skała

Cały masyw zbudowany jest z dolomitów i wapieni. Jest to dobrze wyodrębnione wzniesienie reglowe, niemal całkowicie zarośnięte lasem, ale występują też formy skałkowe. W północno-wschodnim grzbiecie znajdują się skały Jatki, zaś na opadających do Doliny Strążyskiej stokach tego grzbietu znajduje się wiele pojedynczych turni i turniczek, najbardziej znane z nich to: Kiernia, Skała Jelinka, Kominy Strążyskie, Kapelusze i Czarna Turnia. W grani Pośrednego Wierszyka znajduje się cały las turni zwanych Jasiowymi Turniami, W wielu tych skałach wspinali się taternicy i poprowadzono w nich wiele, przeważnie trudnych dróg wspinaczkowych[4]. W partiach szczytowych istnieją jeszcze niewielkie niezalesione obszary, na których las nie zdążył się jeszcze odtworzyć po wielkich spustoszeniach, jakich dokonał huragan w 1968 r.[5]

W masywie znajduje się kilkanaście niewielkich jaskiń, m.in.: Komora w Jatkach, Nisza w Jatkach, Tunel w Jatkach, Jaskinia w Jatkach, Kominek w Jatkach, Dziurawa Nisza w Jatkach, Dziura w Czarnej Turni I, Dziura w Czarnej Turni II, Dziura w Czarnej Turni III i Dziura w Czarnej Turni IV[6].

W początkach turystyki tatrzańskiej Łysanki dzięki swojej bliskości od Zakopanego były dość popularne. W 1898 r. Towarzystwo Tatrzańskie wykonało na ich szczyt ścieżkę turystyczną. Obecnie masyw Łysanek włączony został w obszar ochrony ścisłej Regle Zakopiańskie i jest niedostępny dla turystów i taterników. Możliwe jest jedynie wejście zielonym szlakiem do Doliny za Bramką[5].

W niektórych miejscach dość dobrze zachowały się pierwotna buczyna karpacka[4]. Z rzadkich roślin znaleziono na Łysankach stanowiska storzana bezlistnego i szaroty Hoppego[7].

Przypisy

  1. 1 2 Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski, Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, ISBN 83-7104-009-1.
  2. 1 2 3 Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Dane pomiarowe z lotniczego skaningu laserowego.
  3. 1 2 3 Tatry polskie. Mapa turystyczna 1:20 000. Piwniczna: Agencja Wyd. „Wit” S.c., 2006. ISBN 83-89580-00-4.
  4. 1 2 Władysław Cywiński, Tatry. Giewont, Poronin: Wyd. Górskie, 1994, ISBN 978-83-7104-002-3.
  5. 1 2 Józef Nyka, Tatry Polskie. Przewodnik, wyd. 13, Latchorzew: Wydawnictwo Trawers, 2003, ISBN 83-915859-1-3.
  6. ↑ Jaskinie Polski, Państwowy Instytut Geologiczny – Państwowy Instytut Badawczy [online], jaskiniepolski.pgi.gov.pl [dostęp 2017-04-15] (pol.).
  7. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirek, Czerwona księga Karpat Polskich, Warszawa: Instytut Botaniki PAN, 2008, ISBN 978-83-89648-71-6.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.