Łuskwiak karbowany
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

Tubariaceae

Rodzaj

Hemistropharia

Gatunek

łuskwiak karbowany

Nazwa systematyczna
Hemistropharia albocrenulata (Peck) Jacobsson & E. Larss.
Mycotaxon 102: 238 (2007)

Łuskwiak karbowany (Hemistropharia albocrenulata (Peck) Jacobsson & E. Larss.) – gatunek grzybów należący do rodziny pierścieniakowatych (Strophariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Hemistropharia, Tubariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1873 roku Charles Horton Peck, nadając mu nazwę Agaricus albocrenulatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2007 r. E. Larssen[1].

Ma 11 synonimów. Niektóre z nich:

  • Dryophila albocrenulata (Peck) Malençon & Bertault 1970
  • Hemipholiota albocrenulata (Peck) Romagn. 1980
  • Pholiota albocrenulata (Peck) Sacc. 1887
  • Stropharia albocrenulata (Peck) Kreisel 1964[2].

W 1983 r. Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda podali polską nazwę pierścieniak karbowany, w 2003 r. W. Wojewoda zarekomendował nazwę łuskwiak karbowany[3]. Obydwie są niespójne z aktualną nazwą naukową[1].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 2,5–12 cm, u młodych osobników wypukły do szerokostożkowego, potem rozszerzający się do tępo garbkowanego lub prawie płaskiego. Brzeg nieprążkowany i często z resztkami osłony. Powierzchnia kleista do lepkiej, po wyschnięciu błyszcząca, pomarańczowa do głęboko żelazistej i nawet ciemnowinnobrązowa z brązowymi, włóknistymi łuskami będącymi pozostałością osłony. Łuski te po wyschnięciu bledną[4].

Blaszki grzyba

Przyrośnięte do zbiegających lub wyciętych ząbkiem, czasami zaokrąglone, gęste, bardzo szerokie, początkowo białawe, potem przechodzące w szarawe i rdzawo-umbrowe. Ostrza ząbkowane i oprószone białymi grudkami[4].

Trzon

Wysokość 3–15 cm, grubość 0,5–1,5 cm, mniej więcej cylindryczny, włóknisty, początkowo pełny, potem pusty, przy podstawie ciemnobrązowy, w górnej części szarawy, pokryty z brązowymi łuskami aż do pierścienia, wierzchołek oprószony[4].

Miąższ

Gruby, blady, bez wyraźnego zapachu i smaku[4].

Cechy mikroskopowe

Podstawki 4-zarodnikowe, 30–36 × 7–9 μm, wąsko maczugowate, w KOH szkliste, w odczynniku Melzera bladożółtawe. Pleurocystyd brak. Cheilocystydy liczne, 43–75 × 4–9 μm, cylindryczne z pogiętymi, czasami główkowatymi szypułkami, cienkościenne, gładkie z jednorodną zawartością. Kaulocystydy podobne, ale o długości do 100 μm lub więcej, z zawartością w KOH żółtawą i jednorodną. Zarodniki 10–18 × 5,5–8,5 μm, gładkie, o ścianach grubości 1–1,5 μm (w stanie dojrzałym), w widoku z przodu prawie wrzecionowate, z profilu mniej więcej nierównoboczne, w KOH ciemno cynamonowe. Trama blaszek zbudowana z niemal równoległych, bardzo wydłużonych i szerokich (5–12 μm), cienkościennych, gładkich i szklistych w KOH strzępek. Subhymenium zbudowane z wąskich, szklistych, cienkościennych strzępek w galaretowatej substancji. Skórka kapelusza ma grubość do 200 μm i zbudowana jest ze szklistych do żółtawych, wąskich, galaretowatych i splątanych strzępek. Wszystkie strzępki nieamyloidalne. Sprzążki obecne[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, Europie i Azji[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytoczył 7 stanowisk w Polsce[3], nowsze stanowiska podano także w późniejszym piśmiennictwie naukowym[6]. Wiele aktualnych stanowisk podaje internetowy atlas grzybów[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[8].

Saprotrof występujący w lasach liściastych i mieszanych. Rozwija się na martwym drewnie, zwłaszcza jodły, buka i topoli[3].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 Index Fungorum [online] [dostęp 2023-03-04] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-03-04] (ang.).
  3. 1 2 3 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. 1 2 3 4 5 Alexander H. Smith, L.R. Hesler, The North American species of Pholiota, Hafner Publishing Company, 1968.
  5. ↑ Występowanie Hemistropharia albocrenulata na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-03-04] (ang.).
  6. ↑ Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-03-04].
  7. ↑ Aktualne stanowiska łuskwiaka karbowanego w Polsce [online], grzyby.pl [dostęp 2023-03-04] (pol.).
  8. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.