nakładać

From na- +‎ kładać. First attested in 1392.

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /nakɫadat͡ɕ/
• IPA^(key): (15^th CE) /nakɫadat͡ɕ/

nakładać impf

1. to spend (e.g. money), to pay
   • 1888 [1392], Romuald Hube, editor, Zbiór rot przysiąg sądowych poznańskich, kościańskich, kaliskich, sieradzkich, piotrkowskich i dobrzyszyckich z końca wieku XIV i pierwszych lat wieku XV‎, Greater Poland, page 66:

     Iaco Drogoslaw wippusczil bratu ty dzedziny i ne chczal na ne nakladacz

     [Jako Drogosław wypuścił bratu ty dziedziny i nie chciał na nie nakładać]

2. to compensate; to cover a cost
   • 1920 [1406], Marceli Handelsman, Antoni Rybarski, Kazimierz Tymieniecki, editors, Najdawniejsze księgi sądowe mazowieckie, volume I, number 765:

     Iaco mne Woyczech szlubil nacladacz, ch[t]ora bi bila scoda w dzedzine... Iaco przes mø Woyczech szlubil nacladacz

     [Jako mnie Wojciech śubił nakładać, ch[t]ora by była szkoda w dziedzinie... Jako przes mię Wojciech ślubił nakładać]

3. to trade, to peddle
   • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 53:

     Yesthly pyrwey zony rzeczy chowal (sc. mąż) oszobnye y odloszyl dzyeczyam, czo yesth gye myal s pyerwsza zona, ale yesthly gye wmyeszal w obeszczye y nakladal albo thargowal, tho yesth ysz szye gymy obchodzyl, thedy po gyego szmyerczy maya zoszthacz... poszlyedney zenye

     [Jestli pirwej żony rzeczy chował (sc. mąż) osobnie i odłożył dzieciam, co jest je miał z pierwszą żoną, ale jestli je wmieszał w obeście i nakładał albo targował, to jest iż sie jimi obchodził, tedy po jego śmierci mają zostać... pośledniej żenie]

4. (of ears) to adjust; to straighten
   • 1874-1891 [1466], Rozprawy i Sprawozdania z Posiedzeń Wydziału Filologicznego Akademii Umiejętności, volume XXII, page 16:

     Simea de turpi queritur nate, porrigit, naklada, aures vvlpes nec recipit mente sed aure preces

     [Simea de turpi queritur nate, porrigit, nakłada, aures vvlpes nec recipit mente sed aure preces]

• Polish: nakładać

• B. Sieradzka-Baziur, editor (2011–2015), “nakładać”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Inherited from Old Polish nakładać. By surface analysis, na- +‎ kładać.

• IPA^(key): /naˈkwa.dat͡ɕ/
• (Middle Polish) IPA^(key): /naˈkɫa.dat͡ɕ/

• Audio

  (file)

• Rhymes: -adat͡ɕ
• Syllabification: na‧kła‧dać

nakładać impf (perfective nałożyć)

1. (transitive) to apply, to put on, to dab (e.g. sunscreen) [+instrumental = with what] [+ na (accusative) = onto what]
2. (transitive) to put on, to dress (to put clothing either on oneself or another) [+dative = whom] [+ na (accusative) = onto what]
3. (transitive) to ladle, to put into (to place into a container or dish) [+accusative] or [+genitive = what], [+dative = for whom], [+ na (accusative) = into what]
4. (transitive) to impose (to enforce, compel to behave in a certain way) [+ na (accusative) = on whom]
5. (transitive) to burden, to load (to impose a load)
6. (transitive, obsolete) to add too much of something, to put too much
7. (transitive, obsolete) to accustom (to get someone used to something)

   Synonym: przyzwyczajać

8. (transitive, Middle Polish) to pay; to cover a charge or cost

   Synonym: łożyć

9. (transitive, Middle Polish) to fill up

   Synonym: napełniać

10. (intransitive, Middle Polish) to make contact with, to contact; to hold a conversation; to proceed
11. (transitive, Middle Polish) used as a light verb
12. (reflexive with się) to overlap (to extend over and partly cover something) [+ na (accusative) = onto what]

    Synonyms: zakładać się, zbiegać się

13. (reflexive with się) to overlap (to happen at the same time) [+ na (accusative) = onto what]
14. (reflexive with się, obsolete) to become accustomed, to get used to

    Synonym: przyzwyczajać się

• nakładać in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• nakładać in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “nakładać”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “nakładać się”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “NAKŁADAĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2016 September 5
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “nakładać”, in Słownik języka polskiego‎
• Aleksander Zdanowicz (1861) “nakładać”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861‎
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “nakładać”, in Słownik języka polskiego‎ (in Polish), volume 3, Warsaw, page 84