वर्ष

See also: वर्षा

Hindi

Etymology

Borrowed from Sanskrit वर्ष (varṣa, “rain, raining; year”). Doublet of बरस (baras).

Pronunciation

(Delhi Hindi) IPA^(key): /ʋəɾʂ/, [ʋɐɾʃ]

Noun

वर्ष • (varṣ) m

annum, year
Synonyms: बरस (baras), साल (sāl)

Declension

Declension of वर्ष (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	वर्ष varṣ	वर्ष varṣ
oblique	वर्ष varṣ	वर्षों varṣõ
vocative	वर्ष varṣ	वर्षो varṣo

Marathi

Etymology

Borrowed from Sanskrit वर्ष (varṣa, “rain, raining; year”).

Pronunciation

IPA^(key): /ʋəɾ.ʂə/
Audio (file)

Noun

वर्ष • (varṣa) n

year
Synonyms: वरीस (varīs), साल (sāl)

Declension

Declension of वर्ष (neut cons-stem)
direct singular	वर्ष varṣa
direct plural	वर्षे, वर्षं varṣe, varṣa
	singular एकवचन	plural अनेकवचन
nominative प्रथमा	वर्ष varṣa	वर्षे, वर्षं varṣe, varṣa
oblique सामान्यरूप	वर्षा varṣā	वर्षां- varṣān-
acc. / dative द्वितीया / चतुर्थी	वर्षाला varṣālā	वर्षांना varṣānnā
ergative	वर्षाने, वर्षानं varṣāne, varṣāna	वर्षांनी varṣānnī
instrumental	वर्षाशी varṣāśī	वर्षांशी varṣānśī
locative सप्तमी	वर्षात varṣāt	वर्षांत varṣāt
vocative संबोधन	वर्षा varṣā	वर्षांनो varṣānno
Oblique Note: The oblique case precedes all postpositions. There is no space between the stem and the postposition. Locative Note: -त (-ta) is a postposition.

Genitive declension of वर्ष (neut cons-stem)
	masculine object पुल्लिंगी कर्म		feminine object स्त्रीलिंगी कर्म		neuter object नपुसकलिंगी कर्म		oblique सामान्यरूप
	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular एकवचन	plural अनेकवचन	singular^* एकवचन	plural अनेकवचन	oblique सामान्यरूप
singular subject एकवचनी कर्ता	वर्षाचा varṣāċā	वर्षाचे varṣāċe	वर्षाची varṣācī	वर्षाच्या varṣācā	वर्षाचे, वर्षाचं varṣāċe, varṣāċa	वर्षाची varṣācī	वर्षाच्या varṣācā
plural subject अनेकवचनी कर्ता	वर्षांचा varṣānċā	वर्षांचे varṣānċe	वर्षांची varṣāñcī	वर्षांच्या varṣāncā	वर्षांचे, वर्षांचं varṣānċe, varṣānċa	वर्षांची varṣāñcī	वर्षांच्या varṣāñcā
^* Note: Word-final ए (e) in neuter words is alternatively written with the anusvara and pronounced as अ (a). Oblique Note: For most postpostions, the oblique genitive can be optionally inserted between the stem and the postposition.

Sanskrit

Alternative scripts

ৱৰ্ষ (Assamese script)
ᬯᬃᬱ (Balinese script)
বর্ষ (Bengali script)
𑰪𑰨𑰿𑰬 (Bhaiksuki script)
𑀯𑀭𑁆𑀱 (Brahmi script)
ဝရ္ၑ (Burmese script)
વર્ષ (Gujarati script)
ਵਰ੍ਸ਼ (Gurmukhi script)
𑌵𑌰𑍍𑌷 (Grantha script)
ꦮꦂꦰ (Javanese script)
𑂫𑂩𑂹𑂭 (Kaithi script)
ವರ್ಷ (Kannada script)
វឞ៌ (Khmer script)
ວຣ຺ຩ (Lao script)
വര്ഷ (Malayalam script)
ᠸᠠᡵᢢᠠ (Manchu script)
𑘪𑘨𑘿𑘬 (Modi script)
ᠸᠠᠷᢔᠠ᠋ (Mongolian script)
𑧊𑧈𑧠𑧌 (Nandinagari script)
𑐰𑐬𑑂𑐲 (Newa script)
ଵର୍ଷ (Odia script)
ꢮꢬ꣄ꢰ (Saurashtra script)
𑆮𑆫𑇀𑆰 (Sharada script)
𑖪𑖨𑖿𑖬 (Siddham script)
වර්‍ෂ (Sinhalese script)
𑩾𑩼 𑪙𑪀 (Soyombo script)
𑚦𑚤𑚶 (Takri script)
வர்ஷ (Tamil script)
వర్ష (Telugu script)
วรฺษ (Thai script)
ཝ་རྵ (Tibetan script)
𑒫𑒩𑓂𑒭 (Tirhuta script)
𑨭𑨫𑩇𑨯 (Zanabazar Square script)

Etymology

From Proto-Indo-European *h₁wers-ó-m, from the root *h₁wers- (“to rain”). Cognate with Ancient Greek ἕρση (hérsē, “dew”), Old Irish frass (“rain-shower”).

The meaning "year" developed from the fact that a year can be interpreted as the period of time from one monsoon to the next and any point of time a particular number of years into the past or future can be expressed as that many monsoons ago or later.

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /ʋɐɾ.ʂɐ́/
(Classical) IPA^(key): /ˈʋɐɾ.ʂɐ/

Noun

वर्ष • (varṣá) stem, n or m

rain, raining, a shower
- c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 5.58.7:
  प्रथि॑ष्ट॒ याम॑न्पृथि॒वी चि॑देषां॒ भर्ते॑व॒ गर्भं॒ स्वमिच्छवो॑ धुः।
  वाता॒न्ह्यश्वा॑न्धु॒र्या॑युयु॒ज्रे व॒र्षं स्वेदं॑ चक्रिरे रु॒द्रिया॑सः॥
  práthiṣṭa yā́manpṛthivī́ cideṣāṃ bhárteva gárbhaṃ svámícchávo dhuḥ.
  vā́tānhyáśvāndhuryā̀yuyujré varṣáṃ svédaṃ cakrire rudríyāsaḥ.
  On their approach the earth becomes capable of fertility, and they deposit in her water as their germ, as the husband genitive rates the embryo of the child; they have harnessed their horses fleet as the wind; the sons of Rudra have made it rain.
(in the plural) the rains, rainy season
- c. 1200 BCE – 1000 BCE, Atharvaveda
a year
a division of the earth as separated off by certain mountain ranges (9 such divisions are enumerated, namely कुरु (kuru), हिरण्मय (hiraṇmaya), रम्यक (ramyaka), इलावृत (ilāvṛta), हरि (hari); केतुमाला (ketumālā), भद्राश्व (bhadrāśva), किंनर (kiṃnara), and भारत (bhārata); sometimes the number given is 7)

Declension

Neuter a-stem declension of वर्ष (varṣá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वर्षम् varṣám	वर्षे varṣé	वर्षाणि / वर्षा¹ varṣā́ṇi / varṣā́¹
Vocative	वर्ष várṣa	वर्षे várṣe	वर्षाणि / वर्षा¹ várṣāṇi / várṣā¹
Accusative	वर्षम् varṣám	वर्षे varṣé	वर्षाणि / वर्षा¹ varṣā́ṇi / varṣā́¹
Instrumental	वर्षेण varṣéṇa	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षैः / वर्षेभिः¹ varṣaíḥ / varṣébhiḥ¹
Dative	वर्षाय varṣā́ya	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षेभ्यः varṣébhyaḥ
Ablative	वर्षात् varṣā́t	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षेभ्यः varṣébhyaḥ
Genitive	वर्षस्य varṣásya	वर्षयोः varṣáyoḥ	वर्षाणाम् varṣā́ṇām
Locative	वर्षे varṣé	वर्षयोः varṣáyoḥ	वर्षेषु varṣéṣu
Notes	¹Vedic

Masculine a-stem declension of वर्ष (varṣá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वर्षः varṣáḥ	वर्षौ / वर्षा¹ varṣaú / varṣā́¹	वर्षाः / वर्षासः¹ varṣā́ḥ / varṣā́saḥ¹
Vocative	वर्ष várṣa	वर्षौ / वर्षा¹ várṣau / várṣā¹	वर्षाः / वर्षासः¹ várṣāḥ / várṣāsaḥ¹
Accusative	वर्षम् varṣám	वर्षौ / वर्षा¹ varṣaú / varṣā́¹	वर्षान् varṣā́n
Instrumental	वर्षेण varṣéṇa	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षैः / वर्षेभिः¹ varṣaíḥ / varṣébhiḥ¹
Dative	वर्षाय varṣā́ya	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षेभ्यः varṣébhyaḥ
Ablative	वर्षात् varṣā́t	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षेभ्यः varṣébhyaḥ
Genitive	वर्षस्य varṣásya	वर्षयोः varṣáyoḥ	वर्षाणाम् varṣā́ṇām
Locative	वर्षे varṣé	वर्षयोः varṣáyoḥ	वर्षेषु varṣéṣu
Notes	¹Vedic

Derived terms

वर्षा (varṣā́)

Descendants

Dardic:
- Kalasha: báṣik
- Kashmiri:
  Arabic script: ؤری (wạrī), वॅरी (wạrī)
  
  Devanagari script: वऺरी (wạrī)
Maharastri Prakrit: 𑀯𑀭𑀺𑀲 (varisa)
- Konkani: vars
  Devanagari script: वर्स
  
  Konkani: ವರ್ಸ್
  
  Latin script: voros
- Marathi: वरीस (varīs)
Niya Prakrit: 𐨬𐨪𐨿𐨮 (varṣa)
Pali: vassa
Sauraseni Prakrit: 𑀯𑀭𑀺𑀲 (varisa)
- Old Hindi: बरस (barasa)
  - Hindi: बरस (baras)
- Gujarati: વરસ (varas)
- Romani: berś
→ Hindi: वर्ष (varṣ)
→ Kannada: ವರ್ಷ (varṣa)
→ Malayalam: വർഷം (vaṟṣaṁ)
→ Mannan: വരികം (varikaṁ)
→ Marathi: वर्ष (varṣa)
→ Old Javanese: warṣa
- Javanese: ꦮꦂꦱ (warsa)
  - → Indonesian: warsa
- → Balinese: ᬯᬃᬱ (warsa)
→ Old Tamil: 𑀯𑀭𑀼𑀝𑀫𑁆 (varuṭam)
- Tamil: வருடம் (varuṭam)
→ Punjabi: ਵਰਸ਼ (varaś)
→ Tamil: வருஷம் (varuṣam)
→ Telugu: వర్షము (varṣamu)
→ Thai: พรรษา (pan-sǎa)

Adjective

वर्ष • (varṣá) stem

raining
कामवर्ष ― kāmavarṣa ― raining according to one's wish

Declension

Masculine a-stem declension of वर्ष (varṣá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वर्षः varṣáḥ	वर्षौ / वर्षा¹ varṣaú / varṣā́¹	वर्षाः / वर्षासः¹ varṣā́ḥ / varṣā́saḥ¹
Vocative	वर्ष várṣa	वर्षौ / वर्षा¹ várṣau / várṣā¹	वर्षाः / वर्षासः¹ várṣāḥ / várṣāsaḥ¹
Accusative	वर्षम् varṣám	वर्षौ / वर्षा¹ varṣaú / varṣā́¹	वर्षान् varṣā́n
Instrumental	वर्षेण varṣéṇa	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षैः / वर्षेभिः¹ varṣaíḥ / varṣébhiḥ¹
Dative	वर्षाय varṣā́ya	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षेभ्यः varṣébhyaḥ
Ablative	वर्षात् varṣā́t	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षेभ्यः varṣébhyaḥ
Genitive	वर्षस्य varṣásya	वर्षयोः varṣáyoḥ	वर्षाणाम् varṣā́ṇām
Locative	वर्षे varṣé	वर्षयोः varṣáyoḥ	वर्षेषु varṣéṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of वर्षा (varṣā́)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वर्षा varṣā́	वर्षे varṣé	वर्षाः varṣā́ḥ
Vocative	वर्षे várṣe	वर्षे várṣe	वर्षाः várṣāḥ
Accusative	वर्षाम् varṣā́m	वर्षे varṣé	वर्षाः varṣā́ḥ
Instrumental	वर्षया / वर्षा¹ varṣáyā / varṣā́¹	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षाभिः varṣā́bhiḥ
Dative	वर्षायै varṣā́yai	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षाभ्यः varṣā́bhyaḥ
Ablative	वर्षायाः / वर्षायै² varṣā́yāḥ / varṣā́yai²	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षाभ्यः varṣā́bhyaḥ
Genitive	वर्षायाः / वर्षायै² varṣā́yāḥ / varṣā́yai²	वर्षयोः varṣáyoḥ	वर्षाणाम् varṣā́ṇām
Locative	वर्षायाम् varṣā́yām	वर्षयोः varṣáyoḥ	वर्षासु varṣā́su
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of वर्ष (varṣá)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	वर्षम् varṣám	वर्षे varṣé	वर्षाणि / वर्षा¹ varṣā́ṇi / varṣā́¹
Vocative	वर्ष várṣa	वर्षे várṣe	वर्षाणि / वर्षा¹ várṣāṇi / várṣā¹
Accusative	वर्षम् varṣám	वर्षे varṣé	वर्षाणि / वर्षा¹ varṣā́ṇi / varṣā́¹
Instrumental	वर्षेण varṣéṇa	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षैः / वर्षेभिः¹ varṣaíḥ / varṣébhiḥ¹
Dative	वर्षाय varṣā́ya	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षेभ्यः varṣébhyaḥ
Ablative	वर्षात् varṣā́t	वर्षाभ्याम् varṣā́bhyām	वर्षेभ्यः varṣébhyaḥ
Genitive	वर्षस्य varṣásya	वर्षयोः varṣáyoḥ	वर्षाणाम् varṣā́ṇām
Locative	वर्षे varṣé	वर्षयोः varṣáyoḥ	वर्षेषु varṣéṣu
Notes	¹Vedic

References

Monier Williams (1899) “वर्ष”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0926/3.
Mayrhofer, Manfred (1996) Etymologisches Wörterbuch des Altindoarischen [Etymological Dictionary of Old Indo-Aryan]‎ (in German), volume 2, Heidelberg: Carl Winter Universitätsverlag, pages 522-3

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.