चूर्ण

See also: चरण and चरणौ

Hindi

Alternative forms

चूरा (cūrā), चूरन (cūran)

Etymology

Borrowed from Sanskrit चूर्ण (cūrṇa).

Pronunciation

(Delhi Hindi) IPA^(key): /t͡ʃuːɾɳ/

Noun

चूर्ण • (cūrṇ) m

powder (finely ground substance)
(specifically, medicine) digestive powder

Declension

Declension of चूर्ण (masc cons-stem)

	singular	plural
direct	चूर्ण cūrṇ	चूर्ण cūrṇ
oblique	चूर्ण cūrṇ	चूर्णों cūrṇõ
vocative	चूर्ण cūrṇ	चूर्णो cūrṇo

Derived terms

चूर्ण करना (cūrṇ karnā, “to pulverize”)

Sanskrit

Alternative scripts

চূৰ্ণ (Assamese script)
ᬘᬹᬃᬡ (Balinese script)
চূর্ণ (Bengali script)
𑰓𑰳𑰨𑰿𑰜 (Bhaiksuki script)
𑀘𑀽𑀭𑁆𑀡 (Brahmi script)
စူရ်္ဏ (Burmese script)
ચૂર્ણ (Gujarati script)
ਚੂਰ੍ਣ (Gurmukhi script)
𑌚𑍂𑌰𑍍𑌣 (Grantha script)
ꦕꦹꦂꦟ (Javanese script)
𑂒𑂴𑂩𑂹𑂝 (Kaithi script)
ಚೂರ್ಣ (Kannada script)
ចូណ៌ (Khmer script)
ຈູຣ຺ຓ (Lao script)
ചൂര്ണ (Malayalam script)
ᢜᡠᡠᡵᢏᠠ (Manchu script)
𑘓𑘴𑘨𑘿𑘜 (Modi script)
ᢋᠤᠤᠷᢏᠠ᠋ (Mongolian script)
𑦳𑧕𑧈𑧠𑦼 (Nandinagari script)
𑐔𑐹𑐬𑑂𑐞 (Newa script)
ଚୂର୍ଣ (Odia script)
ꢗꢹꢬ꣄ꢠ (Saurashtra script)
𑆖𑆷𑆫𑇀𑆟 (Sharada script)
𑖓𑖳𑖨𑖿𑖜 (Siddham script)
චූර්‍ණ (Sinhalese script)
𑩡𑩒𑩛𑩼 𑪙𑩪 (Soyombo script)
𑚏𑚱𑚤𑚶𑚘 (Takri script)
சூர்ண (Tamil script)
చూర్ణ (Telugu script)
จูรฺณ (Thai script)
ཙཱུ་རྞ (Tibetan script)
𑒔𑒴𑒩𑓂𑒝 (Tirhuta script)
𑨣𑨃𑨊𑨫𑩇𑨘 (Zanabazar Square script)

Etymology

(This etymology is missing or incomplete. Please add to it, or discuss it at the Etymology scriptorium.).

Pronunciation

(Vedic) IPA^(key): /t͡ɕuːɾ.ɳɐ/
(Classical) IPA^(key): /ˈt͡ɕuːɾ.ɳɐ/

Adjective

चूर्ण • (cūrṇa) stem

minute

Declension

Masculine a-stem declension of चूर्ण (cūrṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चूर्णः cūrṇaḥ	चूर्णौ / चूर्णा¹ cūrṇau / cūrṇā¹	चूर्णाः / चूर्णासः¹ cūrṇāḥ / cūrṇāsaḥ¹
Vocative	चूर्ण cūrṇa	चूर्णौ / चूर्णा¹ cūrṇau / cūrṇā¹	चूर्णाः / चूर्णासः¹ cūrṇāḥ / cūrṇāsaḥ¹
Accusative	चूर्णम् cūrṇam	चूर्णौ / चूर्णा¹ cūrṇau / cūrṇā¹	चूर्णान् cūrṇān
Instrumental	चूर्णेन cūrṇena	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णैः / चूर्णेभिः¹ cūrṇaiḥ / cūrṇebhiḥ¹
Dative	चूर्णाय cūrṇāya	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णेभ्यः cūrṇebhyaḥ
Ablative	चूर्णात् cūrṇāt	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णेभ्यः cūrṇebhyaḥ
Genitive	चूर्णस्य cūrṇasya	चूर्णयोः cūrṇayoḥ	चूर्णानाम् cūrṇānām
Locative	चूर्णे cūrṇe	चूर्णयोः cūrṇayoḥ	चूर्णेषु cūrṇeṣu
Notes	¹Vedic

Feminine ā-stem declension of चूर्णा (cūrṇā)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चूर्णा cūrṇā	चूर्णे cūrṇe	चूर्णाः cūrṇāḥ
Vocative	चूर्णे cūrṇe	चूर्णे cūrṇe	चूर्णाः cūrṇāḥ
Accusative	चूर्णाम् cūrṇām	चूर्णे cūrṇe	चूर्णाः cūrṇāḥ
Instrumental	चूर्णया / चूर्णा¹ cūrṇayā / cūrṇā¹	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णाभिः cūrṇābhiḥ
Dative	चूर्णायै cūrṇāyai	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णाभ्यः cūrṇābhyaḥ
Ablative	चूर्णायाः / चूर्णायै² cūrṇāyāḥ / cūrṇāyai²	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णाभ्यः cūrṇābhyaḥ
Genitive	चूर्णायाः / चूर्णायै² cūrṇāyāḥ / cūrṇāyai²	चूर्णयोः cūrṇayoḥ	चूर्णानाम् cūrṇānām
Locative	चूर्णायाम् cūrṇāyām	चूर्णयोः cūrṇayoḥ	चूर्णासु cūrṇāsu
Notes	¹Vedic ²Brāhmaṇas

Neuter a-stem declension of चूर्ण (cūrṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चूर्णम् cūrṇam	चूर्णे cūrṇe	चूर्णानि / चूर्णा¹ cūrṇāni / cūrṇā¹
Vocative	चूर्ण cūrṇa	चूर्णे cūrṇe	चूर्णानि / चूर्णा¹ cūrṇāni / cūrṇā¹
Accusative	चूर्णम् cūrṇam	चूर्णे cūrṇe	चूर्णानि / चूर्णा¹ cūrṇāni / cūrṇā¹
Instrumental	चूर्णेन cūrṇena	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णैः / चूर्णेभिः¹ cūrṇaiḥ / cūrṇebhiḥ¹
Dative	चूर्णाय cūrṇāya	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णेभ्यः cūrṇebhyaḥ
Ablative	चूर्णात् cūrṇāt	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णेभ्यः cūrṇebhyaḥ
Genitive	चूर्णस्य cūrṇasya	चूर्णयोः cūrṇayoḥ	चूर्णानाम् cūrṇānām
Locative	चूर्णे cūrṇe	चूर्णयोः cūrṇayoḥ	चूर्णेषु cūrṇeṣu
Notes	¹Vedic

Noun

चूर्ण • (cūrṇa) stem, m

powder flour, aromatic powder, pounded sandal
chalk, lime
name of a man

Declension

Masculine a-stem declension of चूर्ण (cūrṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चूर्णः cūrṇaḥ	चूर्णौ / चूर्णा¹ cūrṇau / cūrṇā¹	चूर्णाः / चूर्णासः¹ cūrṇāḥ / cūrṇāsaḥ¹
Vocative	चूर्ण cūrṇa	चूर्णौ / चूर्णा¹ cūrṇau / cūrṇā¹	चूर्णाः / चूर्णासः¹ cūrṇāḥ / cūrṇāsaḥ¹
Accusative	चूर्णम् cūrṇam	चूर्णौ / चूर्णा¹ cūrṇau / cūrṇā¹	चूर्णान् cūrṇān
Instrumental	चूर्णेन cūrṇena	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णैः / चूर्णेभिः¹ cūrṇaiḥ / cūrṇebhiḥ¹
Dative	चूर्णाय cūrṇāya	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णेभ्यः cūrṇebhyaḥ
Ablative	चूर्णात् cūrṇāt	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णेभ्यः cūrṇebhyaḥ
Genitive	चूर्णस्य cūrṇasya	चूर्णयोः cūrṇayoḥ	चूर्णानाम् cūrṇānām
Locative	चूर्णे cūrṇe	चूर्णयोः cūrṇayoḥ	चूर्णेषु cūrṇeṣu
Notes	¹Vedic

Noun

चूर्ण • (cūrṇa) stem, n

rice mixed with sesame
a kind of easy prose
dividing a word by separating double consonant for obtaining a different sense (in a riddle etc.)

Declension

Neuter a-stem declension of चूर्ण (cūrṇa)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चूर्णम् cūrṇam	चूर्णे cūrṇe	चूर्णानि / चूर्णा¹ cūrṇāni / cūrṇā¹
Vocative	चूर्ण cūrṇa	चूर्णे cūrṇe	चूर्णानि / चूर्णा¹ cūrṇāni / cūrṇā¹
Accusative	चूर्णम् cūrṇam	चूर्णे cūrṇe	चूर्णानि / चूर्णा¹ cūrṇāni / cūrṇā¹
Instrumental	चूर्णेन cūrṇena	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णैः / चूर्णेभिः¹ cūrṇaiḥ / cūrṇebhiḥ¹
Dative	चूर्णाय cūrṇāya	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णेभ्यः cūrṇebhyaḥ
Ablative	चूर्णात् cūrṇāt	चूर्णाभ्याम् cūrṇābhyām	चूर्णेभ्यः cūrṇebhyaḥ
Genitive	चूर्णस्य cūrṇasya	चूर्णयोः cūrṇayoḥ	चूर्णानाम् cūrṇānām
Locative	चूर्णे cūrṇe	चूर्णयोः cūrṇayoḥ	चूर्णेषु cūrṇeṣu
Notes	¹Vedic

Descendants

Dardic:
- Kashmiri: ژوٗر (ċūr)
Prakrit: 𑀘𑀽𑀭 (cūra)

Terms inherited from 𑀘𑀽𑀭 (cūra)

- Central:
  - Sauraseni Prakrit:
    - Hindustani: cūr, cūrā
      - Hindi: चूर, चूरा
      - Urdu: چُور (cūr), چُورَا (cūrā)
- Eastern:
  - Magadhi Prakrit:
    - Assamese: চূৰ (sur), চূণ (sun)
    - Bengali: চুর (cur), চুন (cun)
    - Odia: ଚୂର (curô)
- Northern:
  - Khasa Prakrit:
    - Central Pahari:
      - Kumaoni: चुरो (curo)
    - Eastern Pahari:
      - Nepali: चुर (cura)
- Northwestern:
  - Paisaci Prakrit:
    - Takka Apabhramsa:
      - Punjabi: cūr
        Gurmukhi script: ਚੂਰ
        
        Shahmukhi script: چُور
        
        Lahnda: چوری (cūrī)
    - Vracada Apabhramsa:
      - Sindhi: cūru, cūro, cūrī
        Arabic script: چُورُ, چُورو, چُورِي
        
        Devanagari script: चूरु, चूरो, चूरी
        
        Kachchi: ચૂરો (cūro)
- Southern:
  - Helu Prakrit:
    - Dhivehi: ހުނި (huni)
    - Sinhalese: හුනු (hunu)
  - Maharastri Prakrit:
    - Marathi: चूर (cūr), चुरा (curā), चुरी (curī)
- Western:
  - Sauraseni Prakrit:
    - Gurjar Apabhramsa:
      - Gujarati: ચૂર (cūr), ચૂરો (cūro), ચૂરી (cūrī)

Prakrit: 𑀘𑀽𑀭𑁂𑀇 (cūrei)

Terms inherited from 𑀘𑀽𑀭𑁂𑀇 (cūrei)

Central:
- Sauraseni Prakrit:
  - Hindustani: cūrnā
    - Hindi: चूरना
    - Urdu: چُورنَا (cūrnā)
Eastern:
- Magadhi Prakrit:
  - Odia: ଚୂରିବା (curiba)
Northwestern:
- Paisaci Prakrit:
  - Takka Apabhramsa:
    - Punjabi: cūrṇā
      Gurmukhi script: ਚੂਰਣਾ
      
      Shahmukhi script: چُورݨَا
Southern:
- Maharastri Prakrit:
  - Marathi: चुरणे (curṇe)
Western:
- Sauraseni Prakrit:
  - Gurjar Apabhramsa:
    - Old Gujarati: चूरीइ (cūrīi)
      - Gujarati: ચુરવું (curvũ)

Pali: cuṇṇa
Prakrit: 𑀘𑀼𑀡𑁆𑀡 (cuṇṇa)
- → Malayalam: ചുണ്ണം (cuṇṇaṁ), ചുണ്ണാമ്പ് (cuṇṇāmpŭ)
- → Tamil: சுண்ணம் (cuṇṇam), சுண்ணாம்பு (cuṇṇāmpu)
- → Telugu: సున్నము (sunnamu), సున్నం (sunnaṁ)
→ Malayalam: ചൂർണ്ണം (cūṟṇṇaṁ), ചൂർണം (cūṟṇaṁ)
→ Telugu: చూర్ణము (cūrṇamu), చూర్ణం (cūrṇaṁ)

References

Monier Williams (1899) “चूर्ण”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 0401.
Turner, Ralph Lilley (1969–1985) “cura”, in A Comparative Dictionary of the Indo-Aryan Languages, London: Oxford University Press, page 267

This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.