ñe'ẽ
Guaraní
Etymology
Inherited from Proto-Tupi-Guarani *jeʔeŋ, from Proto-Tupian *weʔeŋ.[1]
Pronunciation
- IPA(key): /ɲẽˈʔẽ/
Derived terms
Conjugation
Conjugation of ñe'ẽ
| singular | plural | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1st person | 2nd person | 3rd person | 1st person inclusive |
1st person exclusive |
2nd person | 3rd person | ||
| active | ||||||||
| indicative | che añe'ẽ | nde reñe'ẽ | ha'e oñe'ẽ | ñande ñañe'ẽ | ore roñe'ẽ | peẽ peñe'ẽ | ha'ekuéra oñe'ẽ/oñe'ẽ hikuái | |
| hortative | tañe'ẽ che | tereñe'ẽ nde | toñe'ẽ ha'e | tañañe'ẽ ñande | taroñe'ẽ ore | tapeñe'ẽ peẽ | toñe'ẽ ha'ekuéra/hikuái | |
| imperative | - | eñe'ẽ | - | - | - | peñe'ẽ | - | |
| passive | ||||||||
| indicative | che añeñe'ẽ | nde reñeñe'ẽ | ha'e oñeñe'ẽ | ñande ñañeñe'ẽ | ore roñeñe'ẽ | peẽ peñeñe'ẽ | ha'ekuéra oñeñe'ẽ/oñeñe'ẽ hikuái | |
| hortative | tañeñe'ẽ che | tereñeñe'ẽ nde | toñeñe'ẽ ha'e | tañañeñe'ẽ ñande | taroñeñe'ẽ ore | tapeñeñe'ẽ peẽ | toñeñe'ẽ ha'ekuéra/hikuái | |
| imperative | - | eñeñe'ẽ | - | - | - | peñeñe'ẽ | - | |
| reciprocal | ||||||||
| indicative | - | - | - | ñande ñañoñe'ẽ | ore roñoñe'ẽ | peẽ peñoñe'ẽ | ha'ekuéra oñoñe'ẽ/oñoñe'ẽ hikuái | |
| hortative | - | - | - | tañañoñe'ẽ ñande | taroñoñe'ẽ ore | tapeñoñe'ẽ peẽ | toñoñe'ẽ ha'ekuéra/hikuái | |
| imperative | - | - | - | - | - | peñoñe'ẽ | - | |
| coactive | ||||||||
| indicative | che amoñe'ẽ | nde remoñe'ẽ | ha'e omoñe'ẽ | ñande ñamoñe'ẽ | ore romoñe'ẽ | peẽ pemoñe'ẽ | ha'ekuéra omoñe'ẽ/omoñe'ẽ hikuái | |
| hortative | tamoñe'ẽ che | teremoñe'ẽ nde | tomoñe'ẽ ha'e | tañamoñe'ẽ ñande | taromoñe'ẽ ore | tapemoñe'ẽ peẽ | tomoñe'ẽ ha'ekuéra/hikuái | |
| imperative | - | emoñe'ẽ | - | - | - | pemoñe'ẽ | - | |
| objective | ||||||||
| indicative | che aroñe'ẽ/agueroñe'ẽ | nde reroñe'ẽ/regueroñe'ẽ | ha'e oroñe'ẽ/ogueroñe'ẽ | ñande ñaroñe'ẽ/ñagueroñe'ẽ | ore roroñe'ẽ/rogueroñe'ẽ | peẽ peroñe'ẽ/pegueroñe'ẽ | ha'ekuéra oroñe'ẽ/ogueroñe'ẽ//oroñe'ẽ/ogueroñe'ẽ hikuái | |
| hortative | taroñe'ẽ/tagueroñe'ẽ che | tereroñe'ẽ/teregueroñe'ẽ nde | toroñe'ẽ/togueroñe'ẽ ha'e | tajaroñe'ẽ/tañagueroñe'ẽ ñande | taroroñe'ẽ/tarogueroñe'ẽ ore | taperoñe'ẽ/tapegueroñe'ẽ peẽ | toroñe'ẽ/togueroñe'ẽ ha'ekuéra/hikuái | |
| imperative | - | eroñe'ẽ/egueroñe'ẽ | - | - | - | peroñe'ẽ/pegueroñe'ẽ | - | |
| subsuntive¹ | ||||||||
| indicative | che aporoñe'ẽ/amba'eñe'ẽ | nde reporoñe'ẽ/remba'eñe'ẽ | ha'e oporoñe'ẽ/omba'eñe'ẽ | ñande ñaporoñe'ẽ/ñamba'eñe'ẽ | ore roporoñe'ẽ/romba'eñe'ẽ | peẽ peporoñe'ẽ/pemba'eñe'ẽ | ha'ekuéra oporoñe'ẽ/omba'eñe'ẽ//oporoñe'ẽ/omba'eñe'ẽ hikuái | |
| hortative | taporoñe'ẽ/tamba'eñe'ẽ che | tereporoñe'ẽ/teremba'eñe'ẽ nde | toporoñe'ẽ/tomba'eñe'ẽ ha'e | tañaporoñe'ẽ/tañamba'eñe'ẽ ñande | taroporoñe'ẽ/taromba'eñe'ẽ ore | tapeporoñe'ẽ/tapemba'eñe'ẽ peẽ | toporoñe'ẽ/tomba'eñe'ẽ ha'ekuéra/hikuái | |
| imperative | - | eporoñe'ẽ/emba'eñe'ẽ | - | - | - | peporoñe'ẽ/pemba'eñe'ẽ | - | |
| ¹: the subsuntive forms with -poro- are used with humans, while the forms with -mba'e- are used with animals. | ||||||||
References
- Beatriz Carretta Corrêa da Silva (2010) Mawé/Awetí/Tupí-Guaraní: relações linguísticas e implicações históricas (in Portuguese), Brasília: UnB, page 409
This article is issued from Wiktionary. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.