Zwrócona
wieś
Ilustracja
Kościół śś. Piotra i Pawła w Zwróconej
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

ząbkowicki

Gmina

Ząbkowice Śląskie

Liczba ludności (III 2011)

461[1]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-200[2]

Tablice rejestracyjne

DZA

SIMC

0856675

Położenie na mapie gminy Ząbkowice Śląskie
Mapa konturowa gminy Ząbkowice Śląskie, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Zwrócona”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Zwrócona”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Zwrócona”
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego
Mapa konturowa powiatu ząbkowickiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Zwrócona”
Ziemia50°37′09″N 16°48′40″E/50,619167 16,811111[3]

Zwrócona (niem. Protzan) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Ząbkowice Śląskie.

Podział administracyjny

W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zwrócona w województwie wrocławskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Wieś jest siedzibą parafii.

Nazwa

W roku 1295, w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis, miejscowość wymieniona jest jako villa Weswrocena[4].

Historia

Jedna z najstarszych wsi na Przedgórzu Sudeckim, założona na surowym korzeniu na początku XII wieku przez Dobrogosta i pierwotnie nosząca jego imię. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1175 roku[5]. Ofiarowana przez księcia Bolesława Wysokiego cystersom z Lubiąża, stała się drogą wymiany własnością Dzierżykraja Stoigniewa spod Jawora. Jego syn Stoigniew Młodszy jako zadośćuczynienie za popełnioną zbrodnię przekazał część wsi klasztorom w Trzebnicy i Lubiążu. W I połowie XIII w. obie części stały się własnością biskupa wrocławskiego i od tego czasu wieś nosi obecną nazwę. Do 1810 była własnością kościelną[6].

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[7]:

  • kościół pw. św. Piotra i Pawła z XIV w., pierwotnie gotycki, przebudowany w XVI-XIX w. Pierwotna świątynia w tej miejscowości została wymieniona jeszcze w 1318 r. Obecna budowla jest zapewne średniowieczna w swym trzonie, została jednak poważnie przebudowana w XVII wieku. Z czasów gotyku zachował się ostrołukowy, profilowany portal, możliwe, że z końca XIV w. jak oceniał Hans Lutsch w końcu XIX wieku[8] oraz wieża, w czasach nowożytnych nadbudowana i zwieńczona baniastym hełmem prześwitowym.
  • dwór, obecnie dom nr 30, z połowy XVIII w., początek XX w.
  • budynek gospodarczy, szachulcowy

inne zabytki:

  • dawny cmentarz parafialny, rozciąga się wokół kościoła, otoczony jest zabytkowym murem z bramą zwieńczoną attyką w formie tzw. jaskółczego ogona, pochodzącą prawdopodobnie z drugiej połowy XVI w.

Szlaki turystyczne

Przypisy

  1. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1640 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 162648
  4. ↑ Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  5. ↑ Super User, Zwrócona [online], www.palaceslaska.pl [dostęp 2024-03-30] (pol.).
  6. ↑ Janusz Czerwiński, Ryszard Chanas: Dolny Śląsk - przewodnik. Warszawa: Sport i Turystyka, 1977 s. 123
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 247. [dostęp 2012-11-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  8. ↑ Hans LUTSCH, Verzeichnis der Kunstdenkmaeler der Provinz Schlesien, Band II, Breslau 1889, str. 125.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.