Lokacja na surowym korzeniu (łac. in cruda radice^[1]) – lokacja wsi lub miasta przeprowadzona w miejscu dotąd niezagospodarowanym i niezamieszkanym. Pozwalała na wyznaczenie regularnego planu ulic i ustalenie z góry rozlokowania poszczególnych obiektów miejskich, wielkości rynku, położenia kościoła farnego itp. W miarę możliwości starano się zakładać miasta właśnie w ten sposób. Często wiązało się to z koniecznością karczunku lasów i zagospodarowania dzikiego terenu. W związku z tym w osadach zakładanych na surowym korzeniu znacznie dłuższy niż w innych był okres wolnizny. Wynosił on nawet do 24 lat. W Polsce osady na surowym korzeniu lokowano powszechnie od XIII wieku w związku z ożywionym ruchem kolonizacyjnym na prawie niemieckim. Proces ten miał duże nasilenie w Małopolsce i na Rusi także w XIV wieku, zwłaszcza za panowania Kazimierza Wielkiego. Lokacje na surowym korzeniu w późniejszym okresie były rzadsze, na co wpłynął ogólny regres miast i zmiany w gospodarce rolnej. Miasta zakładano wprawdzie nadal, ale w XVI i XVII wieku były to głównie lokacje magnackie, a nie królewskie (np. Zabłudów lokowany w 1553 lub Głogów Małopolski lokowany w 1570).

Przypisy