Zbigniew Gluza
Ilustracja
Zbigniew Gluza (2022)
Data i miejsce urodzenia

7 kwietnia 1955
Warszawa

Zawód, zajęcie

dziennikarz, redaktor, wydawca

Alma Mater

Politechnika Warszawska

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Medal Stulecia Odzyskanej Niepodległości

Zbigniew Grzegorz Gluza (ur. 7 kwietnia 1955 w Warszawie[1]) – polski dziennikarz, redaktor i wydawca, twórca Ośrodka Karta, działacz opozycji w okresie PRL.

Życiorys

W 1979 ukończył studia na Wydziale Elektrycznym Politechniki Warszawskiej. Po studiach podjął pracę redaktora w miesięczniku „Informatyka”[2], w 1984 współtworzył pierwsze w Polsce czasopismo mikrokomputerowe w postaci dodatku „Mikroklan”[1][2].

W 1980 został członkiem Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”[1]. W 1981 przygotowywał jako redaktor naczelny nowe niezależne pismo społeczne „Odmowa”, którego pierwszy numer miał ukazać się pod koniec grudnia tegoż roku[3]. Rozpoczęcie wydawania tego periodyku zostało uniemożliwione przez wprowadzenie stanu wojennego[4]. 4 stycznia 1982 Zbigniew Gluza wraz z grupą przyjaciół (w tym późniejszą żoną Alicją Wancerz) utworzył podziemną gazetkę „Karta”[3], która później przekształciła się w książkowy almanach poświęcony tematyce wolności w świecie dyktatur – kwartalnik „Karta”. Zbigniew Gluza pełnił funkcję jej redaktora naczelnego.

W czasie studiów działał w środowisku teatru alternatywnego, w 1982 opublikował w drugim obiegu Ósmy dzień[2], dokumentalną monografię Teatru Ósmego Dnia. W podziemiu opublikował także autorskie książki Epizod – dziennik zamknięcia (Przedświt, 1988) oraz jako redaktor prowadzący W stanie (Przedświt, 1984) i Polityczni (Przedświt, 1988).

Za prowadzoną działalność w marcu 1985 został tymczasowo aresztowany, następnie skazany, zwolniono go we wrześniu tegoż roku. Utracił wówczas zatrudnienie w redakcji „Informatyki”[1]. W latach 1986–1990 pracował jako redaktor w Polskim Towarzystwie Psychologicznym[2]. W 1987 był inicjatorem niezależnego ogólnopolskiego Archiwum Wschodniego[4], zajmującego się dokumentowaniem dwudziestowiecznej, w tym przemilczanej w okresie komunistycznym, historii Polski i Europy Wschodniej[2].

Po 1989 inicjator, a następnie prezes dwóch fundacji (Fundacji Archiwum Wschodniego i Fundacji Karta), połączonych następnie w Fundację Ośrodka Karta prowadzącą Ośrodek Karta. Od 1990 jest redaktorem naczelnym kwartalnika historycznego „Karta”[1][2]. Jest inicjatorem programów, takich jak „Wspólne Miejsce – Europa Wschodnia”, „Indeks Represjonowanych” czy „Straty osobowe i ofiary represji pod okupacją niemiecką”, pomysłodawcą słowników biograficznych opozycjonistów i dysydentów, współinicjatorem Domu Spotkań z Historią i przewodniczącym jego rady programowej (od 2006), współzałożycielem Rady Archiwów Społecznych. Powołany w skład kolegium programowo-historycznego Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku[1] oraz Rady Archiwalnej przy Naczelnym Dyrektorze Archiwów Państwowych (2013–2015), a także na przewodniczącego Komitetu Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie (od 2014)[5]. Jako redaktor naczelny wydawnictwa Karta zajął się również prowadzeniem serii wydawniczych w tym albumów najważniejszych wydarzeń Polski w XX wieku, a także książek wspomnieniowych wydawanych w seriach Świadectwa i Żydzi polscy. Autor i współautor kilkudziesięciu wystaw, m.in. Oblicza totalitaryzmu, Dni „Solidarności”, Bramy wolności. Od „Solidarności” do zjednoczenia Niemiec, Koniec Jałty.

Życie prywatne

Jest żonaty z Alicją Wancerz-Gluzą. Mają córkę Martynę[2].

Odznaczenia i wyróżnienia

W 2011 odznaczony przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski[6]. W 2019 odznaczony przez prezydenta Andrzeja Dudę Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości[7].

W 1986 wyróżniony nagrodą przyznawaną przez Polcul Foundation[2]. Otrzymał także przyznawany przez redakcję „Tygodnika Powszechnego” Medal św. Jerzego (2001), Nagrodę „Rzeczpospolitej” im. Jerzego Giedroycia (2002)[4] oraz Medal „10 lat Instytutu Pamięci Narodowej” (2010)[8]. Wyróżniony nagrodą „Joseph Conrad Literature Medal” przez Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce (2013)[9]. W 2016 Zbigniew Gluza i Alicja Wancerz-Gluza otrzymali Nagrodę Jaromíra Šavrdy, przyznawaną przez działające w Czechach stowarzyszenie obywatelskiej PANT i nadawaną osobom aktywnie działającym na rzecz szerzenia prawdy o okresie komunizmu[10][11].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 Zbigniew Gluza. encyklopedia-solidarnosci.pl. [dostęp 2015-04-11].
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 Elżbieta Ciborska: Leksykon polskiego dziennikarstwa. Warszawa: Dom Wydawniczy Elipsa, 2000, s. 168. ISBN 83-7151-330-5.
  3. 1 2 Zbigniew Gluza. slownik-niezaleznidlakultury.pl. [dostęp 2015-04-11].
  4. 1 2 3 Zbigniew Gluza. teatrnn.pl. [dostęp 2015-04-11].
  5. ↑ Na Woli powstaje Ogród Sprawiedliwych. Kogo tam upamiętnią?. gazeta.pl, 6 marca 2014. [dostęp 2015-05-02].
  6. ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 lutego 2011 r. o nadaniu orderu (M.P. z 2011 r. nr 47, poz. 539).
  7. ↑ Osoby zasłużone dla kultury odznaczone przez Prezydenta. prezydent.pl, 23 października 2019. [dostęp 2019-10-23].
  8. ↑ Biuro Edukacji Publicznej IPN przyznało medale. onet.pl, 20 grudnia 2010. [dostęp 2010-12-20].
  9. ↑ Aktualności: uroczystość 70-lecia Instytutu Józefa Piłsudskiego w Ameryce na Zamku Królewskim w Warszawie. pilsudski.edu.pl, 5 czerwca 2013. [dostęp 2015-04-11].
  10. ↑ Czechy: Nagroda Jaromira Savrdy dla Alicji i Zbigniewa Gluzów. dzieje.pl, 6 grudnia 2016. [dostęp 2017-11-07].
  11. ↑ Cenu Jaromíra Šavrdy 2016 získali polští disidenti Alicja a Zbigniew Gluzovi. moderni-dejiny.cz, 15 grudnia 2016. [dostęp 2017-11-07]. (cz.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.