Zagórzany
wieś
Ilustracja
Kościół parafialny
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

gorlicki

Gmina

Gorlice

Liczba ludności (2011)

2404[1]

Strefa numeracyjna

18

Kod pocztowy

38-333[2]

Tablice rejestracyjne

KGR

SIMC

0425952

Położenie na mapie gminy wiejskiej Gorlice
Mapa konturowa gminy wiejskiej Gorlice, u góry znajduje się punkt z opisem „Zagórzany”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Zagórzany”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „Zagórzany”
Położenie na mapie powiatu gorlickiego
Mapa konturowa powiatu gorlickiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Zagórzany”
Ziemia49°41′57″N 21°09′21″E/49,699167 21,155833[3]
Grobowiec Skrzyńskich
Pałac w Zagórzanach
Cmentarz wojenny nr 125

Zagórzany – wieś w Polsce, położona (263 m n.p.m.) w województwie małopolskim, w powiecie gorlickim, w gminie Gorlice. Leży nad potokiem Moszczanka.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa nowosądeckiego. 1 września 1977 znaczną część Zagórzan (119 ha) włączono do Gorlic[4].

Integralne części wsi

Integralne części wsi Zagórzany[5][6]
SIMCNazwaRodzaj
0425975Garbaczczęść wsi
0425981Góraczęść wsi
0425998Nowa Wieśczęść wsi
0426006Podlesie Dolneczęść wsi
0426012Podlesie Górneczęść wsi
0426029Stawiskaczęść wsi

Historia

Przypuszczalnie lokowana w XIII wieku, pierwsza wzmianka pochodzi z 1319. Stanowiły własność zakonu benedyktynów z klasztoru tynieckiego w powiecie bieckim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[7]. Po kasacji dóbr klasztornych przez władze austriackie, Zagórzany zostały zakupione przez Wielopolskich z Kobylanki, następnie drogą koligacji rodzinnych przeszły w posiadanie Skrzyńskich.

Nowy właściciel Tadeusz Skrzyński wybudował tutaj w latach 1834–1839 dwór w stylu neogotyckim według projektu arch. Franciszka Lanciego. Zamek został odnowiony w roku 1900, a w latach 1928–1929 rozbudowany (według projektu Juliusza Nagórskiego). W zamku Tadeusz Skrzyński założył szkołę dla zubożałych szlachcianek, w której wykładał poeta i geograf Wincenty Pol. Tam też napisał część swoich utworów, m.in. szeroko znany poetycki opis regionów Polski pt. „Pieśń o ziemi naszej”. Przebywał tu także w czasach swojej młodości i malował Artur Grottger. W czasie II wojny światowej zamek został zniszczony i zdewastowany, po 1945 wyremontowany. Od 1950 mieścił się w nim państwowy dom dziecka.

Obecnie zamek jest malowniczą opustoszałą ruiną. Wokół ruin dawny park krajobrazowy, założony w I połowie XIX wieku, ze starym drzewostanem i romantycznym mostkiem. Otacza go zniszczone, neogotyckie ogrodzenie z bramą i kordegardą z okresu budowy zamku.

Niedaleko parku znajduje się monumentalne mauzoleum Skrzyńskich, zaprojektowane przez Mariana Teodora Talowskiego. W mauzoleum spoczywa m.in. hr. Aleksander Józef Skrzyński, były właściciel majątku ziemskiego w Zagórzanach.

Zabytki

Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[8].

Inne zabytki

Kościół w Zagórzanach wzniesiony w 1816 r.(w miejscu starego drewnianego) murowany bez wyraźnych cech stylowych, w ostatnich czasach rozbudowany.

Osoby związane z Zagórzanami

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Bank Danych Lokalnych. Dane dla jednostki terytorialnej: Zagórzany, małopolskie, NSP 2011 [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2023-08-20]..
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1578 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 156016
  4. ↑ Dz.U. z 1977 r. nr 27, poz. 117
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ GUS. Rejestr TERYT.
  7. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 102.
  8. ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-11-21].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.