Zabrost Wielki
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

węgorzewski

Gmina

Budry

Liczba ludności (2011)

116[1]

Strefa numeracyjna

87

Kod pocztowy

11-606[2]

Tablice rejestracyjne

NWE

SIMC

0755655

Położenie na mapie gminy Budry
Mapa konturowa gminy Budry, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Zabrost Wielki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Zabrost Wielki”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Zabrost Wielki”
Położenie na mapie powiatu węgorzewskiego
Mapa konturowa powiatu węgorzewskiego, blisko górnej krawiędzi po prawej znajduje się punkt z opisem „Zabrost Wielki”
Ziemia54°19′32″N 21°55′28″E/54,325556 21,924444[3]
Zabrost Wielki 001
Zabrost Wielki 003

Zabrost Wielki (niem. Gross Sobrost) – wieś w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie węgorzewskim, w gminie Budry.

Częścią wsi Zabrost Wielki są Budy, a osadą wsi Sąkieły Wielkie[4].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Miejscowość położona przy granicy z obwodem królewieckim, 24 km na północny wschód od Węgorzewa. W skład sołectwa Zabrost Wielki wchodzą następujące miejscowości: Zabrost Wielki, Skalisze i Dąbrówka. W miejscowości działa Polsko-Ukraińskie Stowarzyszenie Rozwoju Wsi Zabrost Wielki oraz funkcjonuje "Ekomuzeum Zabrost Wielki"[5].

Przy moście na Węgorapie, między Zabrostem Wielkim a Sąkiełami Wielkimi, w pobliżu cmentarza, znajduje się pagórek (95 m wysokości) o nazwie Zamkowa Góra. Prawdopodobnie znajdowało się tam grodzisko staropruskie.

Historia

Najprawdopodobniej około przełomu X i XI w. oraz w XII–XIII w. funkcjonowały tutaj ufortyfikowane grodzisko plemienia Nadrowów, którego głównym celem było strzeżenie pobliskiego brodu[6]. Istnienie tu dawniej brodu potwierdza nazwa wsi Zabrost (Sobrost), którą należy najpewniej wywodzić ze złożenia dwóch słów z języka pruskiego: subs – sam i brastan – bród[6]. W końcu XIV w. była to strażnica krzyżacka, zbudowana w puszczy. Zabrost Wielki jako część dóbr von Schliebenów w obrębie starostwa darkiejmskiego, wzmiankowany był w 1523 r.[6] Wieś założona w XVI w. W tym czasie była to wieś szlachecka z dworem. W XVIII w. wybudowano we wsi szkołę.

W 1914 roku w czasie I wojny światowej wieś została zniszczona przez Rosjan, później w latach 1916-1917 odbudowana wg całościowego planu przez berlińskiego architekta Carla Kujatha[6] (do dzisiaj przetrwała w niezmienionym kształcie). We wsi istniała kuźnia, powstała prawdopodobnie na przełomie XIX i XX w. lub w czasie odbudowy wsi po zniszczeniach z okresu I wojny światowej.

W 1935 r. w tutejszej szkole pracowało dwóch nauczycieli a uczyło się 100 uczniów. W 1939 r. we wsi mieszkało 221 osób. Do 1945 r. należała do powiatu darkiejmskiego. W czasie II wojny częściowo zniszczona została kuźnia.

W 1947 roku wieś zasiedlono Ukraińcami w ramach Akcji „Wisła”.

W 2003 Zabrost Wielki zdobył I miejsce w konkursie na najlepiej zachowaną, zabytkową wieś Warmii i Mazur. W roku 2010 we wsi mieszkało 113 osób.

Zabytki

  • Chałupy z podcieniami, wzniesione w konstrukcji ryglowej według charakterystycznego układu: dom mieszkalny ustawiony bokiem do drogi, stodoła szczytem, a pomiędzy budynkami ozdobne bramy[7].
  • Kuźnia z przełomu XIX i XX wieku, rozebrana w 1994 roku, zrekonstruowana w 1996 r. w Muzeum Kultury Ludowej w Węgorzewie.
  • Cmentarz wojskowy z czasów I wojny światowej z cennym starodrzewiem i rzadko występującymi krzyżami żeliwnymi.
  • Granitowy głaz z wyrytą datą 1914, znajdujący się za ostatnimi zabudowaniami miejscowości, upamiętniający przypuszczalnie bitwę stoczoną tu we wrześniu tego roku.
  • Zamkowa Góra, na której wznosił się do XIII wieku pruski gród obronny[6]

Bibliografia

  • Zabrost Wieki, Moje Mazury , dostęp 2015-07-10
  • Węgorzewo. Z dziejów miasta i powiatu. Pojezierze, Olsztyn, 1968, 314 str.
  • Zabrost Wielki - wieś niezwykła - OP40EB (Opencaching.pl , (dostęp 2015-07-11)

Przypisy

  1. ↑ Wieś Zabrost Wielki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-09-30], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Kod pocztowy Zabrost Wielki •• Wyszukiwarka, kody pocztowe, ulice, mapa [online], kodypocztowe.info [dostęp 2019-09-30].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 155113
  4. ↑ PRNG - nazwy miejscowości
  5. ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2015-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-11)].
  6. 1 2 3 4 5 Jerzy Łapo, Janusz Janowski, Czy jest tu jeszcze „zamek”? Badania w Zabroście Wielkim, stan. I, Zamkowa Góra, pow. węgorzewski, Materiały do Archeologii Warmii i Mazur, T. 1, red. S. Wadyl, M. Karczewski, M. Hoffmann
  7. ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka - Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 351-352
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.