Za linią wroga (ang. Behind Enemy Lines) – amerykański film wojenny z 2001 roku w reżyserii Johna Moore’a, z Gene’em Hackmanem i Owenem Wilsonem w rolach głównych.

Fabuła

Lata 90. XX wieku. Trwa wojna domowa na Bałkanach. Lotniskowiec USS Carl Vinson (CVN-70) pod dowództwem admirała Leslie Reigarta (Gene Hackman) patroluje wody Morza Adriatyckiego. Służą na nim porucznik nawigator Chris Burnett (Owen Wilson) i porucznik pilot Jeremy Stackhouse (Gabriel Macht). W trakcie rutynowego lotu rozpoznawczego Burnett ma dziwne odczyty na radarze. Decydują się zejść z ustalonej trasy patrolu. Okazuje się, że Serbowie dokonują masowych rozstrzeliwań ludności cywilnej. Piloci rozpoczynają fotografowanie tego wydarzenia. Okazuje się jednak, że stacjonujące w lesie wojska posiadają wyrzutnie rakiet przeciwlotniczych i ich samolot zostaje zestrzelony. Obaj katapultują się. Gdy po wylądowaniu na spadochronach lotnicy spotykają się, okazuje się, że Jeremy jest lekko ranny w nogę. Wspólnie uzgadniają, że Chris uda się na pobliskie wzgórze, skąd będzie mógł wezwać pomoc przez radiostację ratunkową. Niestety, widzi stamtąd, że jego kolegę okrążają Serbowie pod dowództwem generała Miroslava Lokara. Podczas przesłuchania Stackhouse zapewnia, że jest sam, potem Serbowie wycofują się. Zostaje z nim jedynie najemnik Sasza. Ten stawia Jeremy’ego na nogi, po czym wyjmuje pistolet i, na wcześniejszy rozkaz Lokara, strzela mu w głowę. Widząc to Chris krzyczy z przerażenia i demaskuje się przed pościgiem. Generał Lokar nakazuje Saszy wytropienie i zabicie drugiego lotnika, chcąc pozbyć się świadków masakry ludności cywilnej i uniknąć odpowiedzialności. W bezpiecznym miejscu Chris kontaktuje się z admirałem Reigartem i przekazuje informacje o zestrzeleniu i egzekucji Stackhouse’a. Reigert każe mu udać się do innej strefy, bo tam, gdzie się obecnie znajduje, nie może dotrzeć zespół ratunkowy. Tymczasem na lotniskowcu admirał Piquet (Joaquim de Almeida) zakazuje Reigertowi organizowania akcji ratunkowej, ponieważ lotnicy złamali regulamin, wlatując w strefę zdemilitaryzowaną, co narażało na zerwanie rozmów pokojowych. Po osiągnięciu przez Chrisa wyznaczonego punktu w strefie zakazu lotów, ze względu na możliwość wywołania incydentu i nasilenia wojny domowej, Reigart rozkazuje Burnettowi udać się do punktu poza tą strefą. Jest to okolica miasta Hač. Admirał Piquet wysyła francuski oddział ratunkowy. Na drodze do miasta ścigany przez najemnika Burnett zatrzymuje samochód, którym dociera do celu. Tam okazuje się, że na miasto wyruszyła wielka serbska ofensywa. W stosunkowo bezpiecznym miejscu dochodzi do konfliktu między Chrisem a mieszkańcami, którzy zarzucają mu, że jego kraj twierdzi przed kamerami, że jest pokój, a nie przejmuje się tym, co dzieje się naprawdę. W czasie ataku na jego kryjówkę, ubiera zabitego w swój kombinezon i wyposażenie, a sam przebiera się w serbski mundur i ucieka z miasta razem z jednym z pasażerów samochodu, młodym chłopakiem. Serbowie odnajdują ciało zabitego i pomimo zdemaskowania podstępu Chrisa, pokazują je reporterom telewizyjnym jako zwłoki porucznika Burnetta. Dowiadując się z telewizji o znalezieniu Burnetta, dowództwo odwołało francuski oddział komandosów tuż przed dotarciem do miejsca, gdzie Chris już czekał na ratunek. Zauważywszy charakterystyczny element w okolicy – posąg anioła nad przepaścią, Chris rozpoznaje miejsce, gdzie wylądował na spadochronie i gdzie spadł jego fotel. Rozstaje się z chłopakiem, a sam idzie aby uruchomić sygnalizator ratunkowy oraz by wyjąć z fotela nagranie, obciążające generała Lokara. Na miejscu podejmuje walkę z najemnikiem. W końcu udaje mu się pomścić przyjaciela, zabijając mordercę flarą.

Admirał Reigert organizuje zaś drugą akcję ratunkową, w której osobiście bierze udział. Serbowie jednak namierzają lotnika i wysyłają na niego bardzo liczny oddział wojska, w tym transportery opancerzone. Pod osłoną silnego ognia ze śmigłowców Chris Burnett wyjmuje nośnik z nagraniem z fotela i ucieka przed zagrożeniem.

Porucznik Chris Burnett pozostał w Marynarce Wojennej. Odzyskane nagranie umożliwiło skazanie Miroslava Lokara za zbrodnię ludobójstwa. Admirał Leslie Reigart został pozbawiony dowództwa Grupy Uderzeniowej, ale w drodze rekompensaty dano mu pracę „za biurkiem” w Waszyngtonie. Zamiast tego odszedł na zasłużoną emeryturę.

Film jest inspirowany autentycznymi wydarzeniami.

Obsada

• Gene Hackman – admirał Leslie McMahon Reigart
• Owen Wilson – porucznik Chris Burnett
• David Keith – kapitan Tom O’Malley
• Eyal Podell – bosman^[1] Kennedy
• Joaquim de Almeida – admirał Piquet
• Olek Krupa – Miroslav Lokar
• Władimir Maszkow − Sasha
• Gabriel Macht – porucznik Jeremy Stackhouse

Realizacja

Ze względu na fakt, że Serbowie zostali przedstawieni jako postacie jednoznacznie negatywne, twórcy mieli problem ze znalezieniem serbskich aktorów, którzy zgodziliby się zagrać swoich rodaków. Do pomocy wykorzystano Chorwatów i Słoweńców. Epizod w filmie zagrał polski aktor Olek Krupa (jako generał Miroslav Lokar).

Pomimo akcji toczonej w Bośni, film powstawał na Słowacji, między innymi w bratysławskim Koliba Studios. Gdy ekipa zjawiła się na planie, okazało się, że po raz pierwszy od ponad stu lat na Słowacji nie spadł śnieg na zimę. Zmusiło to twórców do zastosowania sztucznego śniegu i dowożenia go z górskich rejonów. Niektóre z ujęć kręcono na lotniskowcach USS Carl Vinson (CVN-70) i USS Constellation (CV-64) na akwenie Oceanu Spokojnego.

Do zdjęć wykorzystano również sprzęt pochodzenia radzieckiego, m.in. wóz plot. Strieła-10 i czołg T-72. W trakcie kręcenia sceny, gdy czołg przebija się przez ścianę, reżyser John Moore znalazł się niebezpiecznie blisko jego gąsienic. Stojący w pobliżu kaskader zdążył go jednak odciągnąć od maszyny.

Okres zdjęciowy trwał od 16 października 2000 roku do stycznia 2001. Budżet, jaki posłużył twórcom do nakręcenia obrazu, szacunkowo wynosił czterdzieści milionów dolarów.

Kontrowersje

Film został zainspirowany prawdziwą historią kapitana Scotta O’Grady’ego, który 2 czerwca 1995 roku został zestrzelony przez serbską obronę przeciwlotniczą w trakcie wykonywania zadań w ramach operacji Deny Flight. O’Grady miał pozwać twórców filmu za zekranizowanie jego przeżyć bez jego zgody, zarzut jednak oddalono. Powodem był fakt, że film i historia O’Grady’ego noszą więcej różnic niż podobieństw. O’Grady wykonywał lot w jednomiejscowym myśliwcu F-16 (a nie dwumiejscowym F/A-18 Hornet, jak pokazano to w filmie), a w trakcie swojej ucieczki przed serbską obławą ani razu nie zbliżył się do zamieszkanych rejonów Bośni. O’Grady nie leciał również na misję rozpoznawczą i nie sfotografował Serbów nad masowymi grobami, jak zostało to przedstawione w filmie.

Nagrody i wyróżnienia

• 2002, ALMA Awards:
  • nominacja do nagrody ALMA w kategorii najlepszy scenariusz filmowy (dzieło oryginalne lub adaptowane) (nominowani: Zak Penn, David Veloz)
• 2002, Political Film Society, USA:
  • nominacja do nagrody PFS w kategorii exposé
• 2002, World Stunt Awards:
  • nagroda Taurus w kategorii najlepszy pokaz pilotażu (Dirk Vahle, Jimmy N. Roberts, Robert Powell)

Przypisy

Bibliografia

• Za linią wroga w bazie IMDb (ang.)
• Za linią wroga w bazie Filmweb

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona filmu. behindenemylinesmovie.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-04-04)]. (ang.)