Producent |
ZMW we Wrocławiu |
---|---|
Klasa | |
Okres produkcji |
1958–1964 |
Miejsce produkcji | |
Napęd | |
Silnik |
jednocylindrowy dwusuwowy chłodzony powietrzem |
Pojemność |
49 cm³ |
Stopień sprężania |
6.5:1 |
Moc |
1.5/1.1 przy 5000 |
Moment obrotowy |
2.55 Nm przy 3500 obr./min |
Skrzynia biegów |
2 stopniowa |
Ogumienie | |
Rozmiar opon |
2.125x23 |
Wymiary i masa | |
Długość |
1887 mm |
Szerokość |
660 mm |
Wysokość |
1080 mm |
Wysokość siedzenia |
845 mm |
Rozstaw osi |
1234 mm |
Masa własna |
64 kg |
Pojemność baku |
5,75 l |
Osiągi | |
Prędkość maks. |
55 km/h |
Inne | |
Modele pokrewne |
MR1 Ryś – pierwszy polski motorower. Skonstruowany został w 1. połowie 1957 roku w Zakładach Metalowych Wrocław-Zakrzów we Wrocławiu-Zakrzowie przez zespół inżynierów: Zbigniewa Domicza, Romana Wachowiaka i Edwarda Janasa. Prototyp skonstruowano w maju 1957, a produkcję seryjną rozpoczęto w ZMW od września 1958 roku[1]. Silniki SM01 dla Rysia produkowano w WSK Wrocław-Psie Pole[1].
Konstrukcję uznano wówczas za udaną, nie ustępującą pojazdom innych europejskich firm[2], zwłaszcza z powodu estetycznej sylwetki, resorowania obu kół i dobrych parametrów ruchowych. W 1958 konstruktorzy opracowali także dwuosobowy wariant motoroweru, który nie został zatwierdzony do produkcji. Nowoczesna jak na owe czasy konstrukcja Rysia okazała się jednak kosztowna w produkcji (cena wynosiła 6500 zł, niewiele mniej od motocykli – ok. 7000 zł za WFM)[1]. W 1959 opracowano w ZMW model uproszczony, ze zmniejszoną liczbą elementów blaszanych oraz silnikiem S38 z Zakładów Metalowych w Nowej Dębie, nazwany MR2 Żak, produkowany od 1960. Pod koniec produkcji w roku 1963, w związku z zakończeniem produkcji silników SM01, wypuszczono serię Rysia z silnikiem S38, takim samym, jaki montowano w MR2 Żak. Ta wersja Rysia nosiła oznaczenie MR1B[1].
8 sierpnia 1959 trzej studenci Politechniki Krakowskiej – Krystian Brodacki, Marian Ciepierski i Józef Drozd – rozpoczęli test Rysia w warunkach drogowych. Na udostępnionych przez ZMZ (zdjętych losowo z taśmy produkcyjnej i ledwie "dotartych" przejazdem do Krakowa) trzech motorowerach wyruszyli z Krakowa przez Czechy i Austrię do Włoch, gdzie ukoronowaniem testu był wjazd całej trójki na szczyt Wezuwiusza. Droga powrotna wiodła przez Słowenię, Chorwację, Węgry i Słowację – Rysie pokonały ponad 6300 km, docierając do Krakowa 28 października 1959. Raport z przebiegu próby był dla producenta doskonałą bazą dla prac nad udoskonaleniem motoroweru.
W latach 60. motorowery Ryś wzięły udział w wyprawie na Jawę i Bali w Indonezji. Opis wyprawy znajduje się w książce J.Prószyński, Salamat hari Indonesia, Warszawa 1963.
ZMW MR1 Ryś - dane techniczne
- Silnik[2]
- Typ: SM01
- Rodzaj: jednocylindrowy, dwusuwowy
- Pojemność skokowa: 49,8 cm³
- Średnica cylindra: 38 mm
- Skok tłoka: 44 mm
- Stopień sprężania: 6,5
- Maksymalny moment obrotowy: 2,55 Nm przy 3500 obr./min
- Moc maksymalna: 1,5 KM (1,1 kW) przy 5000 obr./min
- Pojemnościowy wskaźnik mocy: 32 KM/l
- Szybkość maksymalna: 55 km/godz.
- Zużycie paliwa: 1,8-2,2 l/100 km[1]
- Gaźnik: typ G12, średnica gardzieli 12 mm
- Napęd sprzęgła: łańcuchem rolkowym jednorzędowym 3/8"x7,5 mm
- Podwozie i nadwozie[2]
- Rama: otwarta, pojedyncza, rurowa, spawana
- Koła: 2,125x23", szprychowe, ogumienie dętkowe
- Zawieszenie przednie: widelec teleskopowy bez tłumienia hydraulicznego, śrubowe sprężyny, skok 85mm
- Zawieszenie tylne: obustronny wahacz wleczony, resorowany centralną sprężyną śrubową, z amortyzatorami ciernymi na osi wahacza, skok 80mm
- Tłumik wydechu zamontowany po prawej stronie
- Zbiornik paliwa: 5,75 l
- Osłony boczne tłoczone z blachy stalowej
- Siodło jednoosobowe z mikrogumy pokryte winidurem, pod siodłem skrzynka narzędziowa
- Bagażnik zewnętrzny na tylnym błotniku (obciążenie dopuszczalne 5 kg)
- Napęd
- na tylne koło: łańcuchem rolkowym jednorzędowym 1/2"x4,88, po prawej stronie pojazdu
- skrzynia biegów: dwubiegowa, zmiana biegów rękojeścią pokrętną po lewej stronie kierownicy
- sprzęgło: cierne, mokre, dwutarczowe
- hamulce: bębnowe, średnica wewnętrzna 97 mm (hamulec przedni sterowany cięgłem z uchwytem na kierownicy, hamulec tylny sterowany przez obrót pedałami do tyłu)
- rozrusznik nożny na pedały
- Instalacja elektryczna[2]
- Zasilanie: prądnica-iskrownik 6V, 16W
- Reflektor o średnicy 100 mm
- Sygnał dźwiękowy
Przypisy
Bibliografia
- Krystian Brodacki, Rysiami na Wezuwiusz, Przekrój, Kraków, nr 779 z 13 marca 1960, s.8 http://mbc.malopolska.pl/dlibra/docmetadata?id=59330&from=publication
- Adam Zakrzewski: Auto-moto PRL : władcy dróg i poboczy. Warszawa: Demart, 2010, s. 172. ISBN 978-83-7427-484-5. OCLC 750804040. (pol.).
- Andrzej Zieliński: Polskie konstrukcje motoryzacyjne 1947-1960. Wyd. 2 (dodr.). Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2006, s. 225-227. ISBN 978-83-206-1541-8. OCLC 749983205. (pol.).
Linki zewnętrzne
- Polskie motocykle i motorowery: Ryś MR-1
- MR-1 Ryś na Oldtimery.com. oldtimery.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-03-20)].