Wodnicha oliwkowobiała
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

wodnichowate

Rodzaj

wodnicha

Gatunek

wodnicha oliwkowobiała

Nazwa systematyczna
Hygrophorus olivaceoalbus (Fr.) Fr.
Epicr. syst. mycol. (Upsaliae): 324 (1838)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[1]

Blaszki

Wodnicha oliwkowobiała (Hygrophorus olivaceoalbus (Fr.) Fr.) – gatunek grzybów z rodziny wodnichowatych (Hygrophoraceae)[2].

Systematyka i nazewnictwo

Takson ten oficjalnie po raz pierwszy opisany został w 1815 r/ przez Eliasa Friesa jako Agaricus olivaceoalbus, w 1838 r. tenże sam autor przeniósł go do rodzaju Hygrophorus (wodnicha) i ta nazwa według Index Fungorum jest obecnie aktualna[2].

Niektóre synonimy naukowe[3]:

  • Agaricus limacinus subsp. olivaceoalbus (Fr.) Pers. (1828)
  • Agaricus olivaceoalbus Fr. 1815
  • Hygrophorus olivaceoalbus var. candidus Quél. 1881
  • Hygrophorus olivaceoalbus var. gracilis Maire 1933
  • Hygrophorus olivaceoalbus var. intermedius Hesler & A.H. Sm. 1963
  • Hygrophorus olivaceoalbus (Fr.) Fr. 1838 var. olivaceoalbus
  • Limacium olivaceoalbum (Fr.) P. Kumm. 1871

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnica 3-7 cm, za młodu półkulisty lub dzwonkowaty, później łukowaty, a u starszych okazów płaski lub wklęsły. Na środku posiada tępy garb. Powierzchnia o barwie od siwobrązowej do oliwkowobrązowej, środek kapelusza ciemniejszy[5]. Jest bardzo śluzowaty i posiada ciemniejsze włókienka, widoczne jednak tylko u okazów podsuszonych[6].

Blaszki

Dość grube i rzadkie, zbiegające na trzon, dość często pofałdowane. Kolor od białego do kremowego[5]. Przy trzonie czasami połączone są poprzecznymi anastomozami[6].

Trzon

Wysokość od 4 do 12 cm, średnica od 5 do 12 mm, walcowaty, wysmukły, zwężający się ku podstawie, pełny, głęboko osadzony w podłożu. Powierzchnia biaława (z wyjątkiem otrębiastego miejsca pod kapeluszem) i pokryta resztkami śluzowatej osłony tworzącej zygzakowaty wzór[6].

Miąższ

Na wierzchołku kapelusza żółtawy, poza tym biały. Jest cienki, miękki i soczysty. Smak i zapach niewyraźny[5].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników jest biały. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, o rozmiarach 12.5-16 × 7-8.5 µm[7]. Nie są amyloidalne; odczynnik Melzera barwi je na żółto. Podstawki 4-zarodnikowe z krótkimi, przysadzistymi sterygmami. Mają rozmiary 46–62 µm. Cheilocystyd i pleurocystyd brak. Skórka ma grubość 250-450 µm i zbudowana jest z ciemnych strzępek o grubości 2-3 µm[8].

Występowanie i siedlisko

Występuje w całej Ameryce Północnej oraz w Europie[9]. W Europie Środkowej gatunek dość częsty[6].

Rośnie w wilgotnych lasach iglastych, na kwaśnych glebach, głównie pod świerkami[6].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy[4]. Jest grzybem jadalnym i mimo niewielkich rozmiarów może mieć dla grzybiarzy znaczenie, gdyż często występuje gromadnie. W celach spożywczych przed gotowaniem należy ściągnąć śluzowatą skórkę[6]. Opinie co do przydatności spożywczej i wartości smakowych tych grzybów są podzielone. Cenione są szczególnie w Hiszpanii, zwłaszcza w Katalonii[10].

Grzyb ten jako metabolity wtórne wytwarza pochodne cyklopentanów o działaniu przeciwgrzybiczym i przeciwbakteryjnym, szczególnie w odniesieniu do bakterii Gramm dodatnich. Może być źródłem antybiotyków, szczególnie ważnych z tego względu, że działają one na szczepy bakterii opornych na metycylinę, cyprofloksacynę i wankomycynę[11].

Gatunki podobne

Można je rozróżnić reakcjami chemicznymi:

  • u wodnichy oliwkowobiałej w reakcji z NaOH trzon barwi się na pomarańczowo-czerwono[12].
  • u wodnichy brunatnobiałej trzon w reakcji z KOH zmienia barwę na cytrynowożółtą, potem żółto-pomarańczową, a w końcu na brązowoczekoladową. W reakcji z NaOH trzon barwi się na ochrowożółto[12].
  • u wodnichy oliwkowobrązowe kapelusz w reakcji z amoniakiem barwi się na zielono[12].

Przypisy

  1. ↑ Hygrophorus olivaceoalbus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  2. 1 2 Index Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  3. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-10-20]. (ang.).
  4. 1 2 Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  5. 1 2 3 4 5 Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
  6. 1 2 3 4 5 6 Andreas Gminder: Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej. 2008. ISBN 978-83-258-0588-3.
  7. ↑ B. Gumińska, Flora Polska (Flora of Poland). Grzyby (Mycota). Tom XXVI. Wodnichowate (Hygrophoraceae), Kraków: Uniwersytet Jagielloński, Instytut Botaniki, 1997, ISBN 83-7052-949-6
  8. ↑ Hesler, Lexemuel Ray; Smith, Alexander H. (1963). North American species of Hygrophorus. Knoxville, USA: University of Tennessee Press. pp. 291–295
  9. ↑ Kuo, Michael (January 2007). "Hygrophorus olivaceoalbus". Mushroomexpert.com. Retrieved May 29, 2012
  10. ↑ de Román M.; Boa, E. (2004). "Collection, marketing and cultivation of edible fungi in Spain" (PDF). Mycología Aplicada International 16 (2): 25−33
  11. ↑ Lübken, Tilo (2006). Hygrophorone. Neue antifungische Cyclopentenonderivate aus Hygrophorus-Arten (Basidiomycetes) (PDF) (in German). Halle (Saale), Germany. p. 5
  12. 1 2 3 4 A.M.I.N.T. Hygrophorus persoonii [online] [dostęp 2019-02-26].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.