Dzwonkówka
Ilustracja
Dzwonkówka wiosenna
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

dzwonkówkowate

Rodzaj

dzwonkówka

Nazwa systematyczna
Entoloma P. Kumm
Führer für Pilzfreunde (Zwickau): 23, 97 (1871)
Typ nomenklatoryczny

Entoloma sinuatum (Bull.) P. Kumm. 1871

Dzwonkówka ochrowa
Dzwonkówka gwiaździstozarodnikowa
Dzwonkówka jedwabista
Dzwonkówka kwietniowa
Dzwonkówka tarczowata
Dzwonkówka szara
Dzwonkówka szaroniebieskawa

Entoloma P. Kumm. (dzwonkówka) – rodzaj grzybów z rodziny dzwonkówkowatych (Entolomataceae)[1].

Cechy charakterystyczne

Grzyby kapeluszowe. Kapelusze nagie, rzadziej łuseczkowate lub włókniste, przeważnie higrofaniczne. Trzon przeważnie osadzony w środku. Blaszki w stanie dojrzałym różowo połyskujące, różnie przyrośnięte[2]. Często występują cheilocystydy. Wysyp zarodników cielistoróżowy. Zarodniki kanciaste ze wszystkich stron, cienkościenne lub stosunkowo grubościenne, o barwie od różowej do różowobrązowej. Podstawki 2- lub 4-zarodnikowe. Krawędź blaszki płodna, sterylna lub niejednorodna. Strzępki skórki typu cutis, trichoderm lub hymeniderma ze wszystkimi możliwymi kombinacjami, z pigmentem w ścianie komórkowej lub wewnątrzkomórkowym. Trama blaszek regularna (strzępki biegną równolegle). U niektórych gatunków występują cheilocystydy, u niektórych bak cystyd. Niektóre strzępki (zwłaszcza w skórce i bezpośrednio pod nią) są wybarwione – zawierają pigment wewnątrzkomórkowy, lub w ścianie komórkowej, czasami inkrustacje[3]. Wiele gatunków trujących[2].

Większość gatunków to grzyby saprotroficzne, ale ostatnio stwierdzono, że niektóre tworzą ektomykoryzę[3].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Entolomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi według Index Fungorum[1].

Nazwę polską (zwyczajową) podał Stanisław Chełchowski w 1898 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym należące do tego rodzaju gatunki opisywane były pod takimi nazwami zwyczajowymi jak: delikatka, rumieniak, wieruszka, bedłka, kołpak, rumieniaczek, dzwoniak[4]. Synonimów naukowych jest 25[5].

Gatunki występujące w Polsce:

  • Entoloma albotomentosum[6]
  • Entoloma alcedicolor Arnolds & Noordel. 2004[7]
  • Entoloma allochroum Noordel. 1982[7]
  • Entoloma ameides (Berk. & Broome) Sacc. 1887 – dzwonkówka łąkowa
  • Entoloma amicorum Noordel. 1987[8]
  • Entoloma anatinum (Lasch) Donk 1949 – dzwonkówka wczesna
  • Entoloma apiculatum (Fr.) Noordel. 1981 – dzwonkówka szpiczasta
  • Entoloma aprile (Britzelm.) Sacc. 1887 – dzwonkówka kwietniowa
  • Entoloma araneosum (Quél.) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka srebrzystowłóknista
  • Entoloma asprellum (Fr.) Fayod 1889 – dzwonkówka niebieskotrzonowa
  • Entoloma atrocoeruleum Noordel. 1987[9]
  • Entoloma atromarginatum (Romagn. & J. Favre) Zschiesch. 1984 – dzwonkówka czarnobrzega
  • Entoloma bloxamii (Berk. & Broome) Sacc. 1887 – dzwonkówka szarofioletowa
  • Entoloma byssisedum (Pers.) Donk 1949 – dzwonkówka muszelkowata
  • Entoloma caccabus (Kühner) Noordel. 1979[7]
  • Entoloma caeruleum (P.D. Orton) Noordel. 1982
  • Entoloma caesiocinctum (Kühner) Noordel. 1982[7]
  • Entoloma calthionis Arnolds & Noordel. 1979[7]
  • Entoloma canosericeum (J.E. Lange) Noordel. 1982 – dzwonkówka siwojedwabista
  • Entoloma cephalotrichum (P.D. Orton) Noordel. 1979[7]
  • Entoloma cetratum (Fr.) M. M. Moser 1978 – dzwonkówka ochrowa
  • Entoloma chalybeum (Pers.) Noordel. 1982 – dzwonkówka czarnoniebieskawa
  • Entoloma chlorophyllum Noordel. 1980[7]
  • Entoloma chytrophilum Wölfel, Noordel. & Dähncke 2001 – dzwonkówka niebieskoszara[10]
  • Entoloma clandestinum (Fr.) Noordel. 1980 – dzwonkówka gruboblaszkowa
  • Entoloma clypeatum (L.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka tarczowata
  • Entoloma cocles (Fr.) Noordel. 1981 – dzwonkówka stożkowata
  • Entoloma coelestinum (Fr.) Hesler 1967[7]
  • Entoloma conferendum (Britzelm.) Noordel. 1980 – dzwonkówka gwiaździstozarodnikowa
  • Entoloma conocybecystis Noordel. & Liiv 1992[7]
  • Entoloma corvinum (Kühner) Noordel. 1982[7]
  • Entoloma costatum (Fr.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka żeberkowanoblaszkowa
  • Entoloma cuneatum (Bres.) M.M. Moser 1978[7]
  • Entoloma cuniculorum Arnolds & Noordel. 1979[7]
  • Entoloma cuspidiferum Noordel. 1980 – dzwonkówka bagienna
  • Entoloma cyanulum (Lasch) Noordel. 1984 – dzwonkówka ciemnoniebieska
  • Entoloma defibulatum Arnolds & Noordel. 1979[7]
  • Entoloma depluens (Batsch) Hesler 1967 – dzwonkówka krótkotrzonowa
  • Entoloma dichroum (Pers.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka dwubarwna
  • Entoloma dysthales (Peck) Sacc. 1891[9]
  • Entoloma dysthaloides Noordel. 1979 – dzwonkówka owłosiona
  • Entoloma elodes (Fr.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka torfowiskowa
  • Entoloma engadinum (E. Horak) Noordel. 1982[7]
  • Entoloma euchroum (Pers.) Donk 1949 – dzwonkówka fioletowawa
  • Entoloma eulividum Noordel. 1985[7]
  • Entoloma excentricum Bres. 1881 – dzwonkówka niesymetryczna
  • Entoloma exiguum Esteve-Rav. & M. de la Cruz 1998[7]
  • Entoloma exile (Fr.) Hesler 1967[7]
  • Entoloma farinasprellum Arnolds 1982[9]
  • Entoloma favrei Noordel. 1982[7]
  • Entoloma flocculosum (Bres.) Pacioni 1988[7]
  • Entoloma formosum (Fr.) Noordel. 1985 – dzwonkówka żółtawa
  • Entoloma fuscotomentosum F.H. Møller 1945[7]
  • Entoloma gomerense Wölfel & Noordel. 2001[9]
  • Entoloma griseocyaneum (Fr.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka szaroniebieskawa
  • Entoloma griseoluridum (Kühner) M.M. Moser 1978[7]
  • Entoloma griseopruinatum Noordel. & Cheype 2004[7]
  • Entoloma griseorubellum (Lasch) Kalamees & Urbonas 1986[7]
  • Entoloma hebes (Romagn.) Trimbach 1981 – dzwonkówka wysmukła
  • Entoloma hirtipes (Schumach.) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka kosmatotrzonowa
  • Entoloma hispidulum (M. Lange) Noordel. 1982[7]
  • Entoloma huijsmanii Noordel. 1984[7]
  • Entoloma incanum (Fr.) Hesler 1967 – dzwonkówka brązowozielona
  • Entoloma incarnatofuscescens (Britzelm.) Noordel. 1985 – dzwonkówka niebieskostopa
  • Entoloma indutoides (P.D. Orton) Noordel. 1984 – dzwonkówka szaroczerwonawa
  • Entoloma infula (Fr.) Noordel. 1980 – dzwonkówka infułowata
  • Entoloma inusitatum Noordel., Enderle & H. Lammers 1995[7]
  • Entoloma inutile (Britzelm.) Noordel. 1980[7]
  • Entoloma jahnii Wölfel & Winterh. 1993[11]
  • Entoloma jubatum (Fr.) P. Karst. 1879 – dzwonkówka czekoladowoblaszkowa
  • Entoloma juncinum (Kühner & Romagn.) Noordel. 1979 – dzwonkówka czerwonobrązowa
  • Entoloma lampropus (Fr.) Hesler 1967 – dzwonkówka szarobrązowa
  • Entoloma lanicum (Romagn.) Noordel. 1981 – dzwonkówka jasnoszara
  • Entoloma lanuginosipes Noordel. 1979[7]
  • Entoloma lepidissimum (Svrček) Noordel. 1982[7]
  • Entoloma lepiotosmum (Romagn.) Noordel. 1982[7]
  • Entoloma lilacinoroseum Bon & Guinb. 1984[9]
  • Entoloma linkii (Fr.) Noordel. 1982 – dzwonkówka czarnoostrzowa
  • Entoloma lividoalbum (Kühner & Romagn.) Kubička 1975 – dzwonkówka białobeżowa[12]
  • Entoloma lividocyanulum (Kühner) M.M. Moser 1986 – dzwonkówka błyszcząca
  • Entoloma longistriatum (Peck) Noordel. 1988[7]
  • Entoloma lucidum (P.D. Orton) M.M. Moser 1978[7]
  • Entoloma majaloides P.D. Orton 1960[9]
  • Entoloma mammosum (L.) Hesler 1967 – dzwonkówka sutkowata
  • Entoloma minutum (P. Karst.) Noordel. 1979 – dzwonkówka drobniutka
  • Entoloma mougeotii (Fr.) Hesler 1967 – dzwonkówka popielatofioletowa
  • Entoloma mutabilipes Noordel. & Liiv 1992[7]
  • Entoloma myrmecophilum (Romagn.) M.M. Moser 1978[7]
  • Entoloma neglectum (Lasch) Arnolds 1982 – dzwonkówka żółtawobiała
  • Entoloma niphoides Romagn. ex Noordel. 1985 – dzwonkówka tarninowa
  • Entoloma nitens (Velen.) Noordel. 1979[7]
  • Entoloma noordeloosii Hauskn. 1999[7]
  • Entoloma occultipigmentatum Arnolds & Noordel. 1979[7]
  • Entoloma ollare E. Ludw. & T. Rödig 1992[7]
  • Entoloma olorinum (Romagn. & J. Favre) Noordel. 1979[7]
  • Entoloma ortonii Arnolds & Noordel. 1979[9]
  • Entoloma pallens (Maire) Arnolds 1982[7]
  • Entoloma pallescens (P. Karst.) Noordel. 1979[7]
  • Entoloma papillatum (Bres.) Dennis 1953 – dzwonkówka brodawkowata
  • Entoloma parasiticum (Quél.) Kreisel 1984[7] – dzwonkówka pasożytnicza
  • Entoloma parkensis (Fr.) Noordel. 1979 – dzwonkówka czerniejąca
  • Entoloma pascuum (Pers.) Donk 1949 – dzwonkówka pastwiskowa
  • Entoloma percandidum Noordel. 1982 – dzwonkówka prążkowana
  • Entoloma phaeocyathum Noordel. 1985[7]
  • Entoloma placidum (Fr.) Noordel. 1981
  • Entoloma platyphylloides (Romagn.) Largent 1974 – dzwonkówka pieniążnicowata
  • Entoloma plebeioides (Schulzer) Noordel. 1985[7]
  • Entoloma plebejum (Kalchbr.) Noordel. 1985 – dzwonkówka metaliczna
  • Entoloma pleopodium (Bull.) Noordel. 1985 – dzwonkówka cytrynowa
  • Entoloma poliopus (Romagn.) Noordel. 1979[7]
  • Entoloma politum (Pers.) Noordel. 1981 – dzwonkówka błotna
  • Entoloma porphyrogriseum Noordel. 1987[7]
  • Entoloma porphyrophaeum (Fr.) P. Karst. 1879 – dzwonkówka porfirowobrązowa
  • Entoloma prunuloides (Fr.) Quél. 1872 – dzwonkówka mączna
  • Entoloma pseudocoelestinum Arnolds 1982[7]
  • Entoloma pseudoexcentricum (Romagn.) Zschiesch. 1984[7]
  • Entoloma pseudoturbidum (Romagn.) M.M. Moser 1979 – dzwonkówka mącznista
  • Entoloma pulvereum Rea 1907 – dzwonkówka oprószona
  • Entoloma rhodocylix (Lasch) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka olszowa
  • Entoloma rhodopolium (Fr.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka szara
  • Entoloma rhombisporum (Kühner & Boursier) E. Horak 1976 – dzwonkówka rombowozarodnikowa
  • Entoloma romagnesii Noordel. 1979[7]
  • Entoloma rufocarneum (Berk.) Noordel. 1985 – dzwonkówka mięsnoczerwona
  • Entoloma rusticoides (Gillet) Noordel. 1981 – dzwonkówka brązowoblaszkowa
  • Entoloma sarcitum (Fr.) Noordel. 1981 – dzwonkówka wielkozarodnikowa
  • Entoloma saundersii (Fr.) Sacc. 1887[9]
  • Entoloma scabrosum (Fr.) Noordel. 1985 – dzwonkówka łuseczkowata
  • Entoloma sepium (Noulet & Dass.) Richon & Roze 1880 – dzwonkówka mącznowonna
  • Entoloma sericatum (Britzelm.) Sacc. 1895[7]
  • Entoloma sericellum (Fr.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka kosmkowata
  • Entoloma sericeonitens (P.D. Orton) Noordel. 1980 – dzwonkówka rdzawobrązowa
  • Entoloma sericeum Quél. 1872 – dzwonkówka jedwabista
  • Entoloma serrulatum (Fr.) Hesler 1967 – dzwonkówka czarniawa
  • Entoloma sinuatum (Bull.) P. Kumm. 1871 – dzwonkówka trująca
  • Entoloma sodale Kühner & Romagn. ex Noordel. 1982 – dzwonkówka gromadna
  • Entoloma solstitiale (Fr.) Noordel. 1980 – dzwonkówka niewielka
  • Entoloma sordidulum (Kühner & Romagn.) P.D. Orton 1960[7]
  • Entoloma speculum (Fr.) Quél. 1872 – dzwonkówka drobnoowocnikowa
  • Entoloma sphagneti Naveau 1923 – dzwonkówka torfowcowa
  • Entoloma sphagnorum (Romagn. & J. Favre) Bon & Courtec. 1987 – dzwonkówka torfiasta
  • Entoloma strigosissimum (Rea) Noordel. 1979 – dzwonkówka kosmata
  • Entoloma subpusillum (Pilát) Romagn. 1987[7]
  • Entoloma subradiatum (Kühner & Romagn.) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka mała
  • Entoloma tenellum (J. Favre) Noordel. 1979[7]
  • Entoloma terreum Esteve-Rav. & Noordel. 2004[7]
  • Entoloma testaceum (Bres.) Noordel. 1987[7]
  • Entoloma tibiicystidiatum Arnolds & Noordel. 1979[7]
  • Entoloma tjallingiorum Noordel. 1982[7]
  • Entoloma turci (Bres.) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka ciemniejąca
  • Entoloma undatum (Gillet) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka strefowana
  • Entoloma venosum Gillet 1876 – dzwonkówka żyłkowana
  • Entoloma vernum S. Lundell 1937 – dzwonkówka wiosenna
  • Entoloma versatile (Gillet) M.M. Moser 1978 – dzwonkówka oliwkowozielona
  • Entoloma vezzenaense Noordel. & Hauskn. 1998[9]
  • Entoloma whiteae Murrill 1917[7]
  • Entoloma vinaceum (Scop.) Arnolds & Noordel. 1979[7]
  • Entoloma vindobonense Noordel. & Hauskn. 2004[9]
  • Entoloma winterhoffii Wölfel & Noordel. 1997[7]
  • Entoloma xanthochroum (P.D. Orton) Noordel. 1985 – dzwonkówka żółtoochrowa

Nazwy naukowe na podstawie Index Fungorum (pominięto gatunki wątpliwe)[13]. Wykaz gatunków i nazwy polskie według Władysława Wojewody (bez przypisów)[4] i innych (oznaczone przypisami)[7].

Przypisy

  1. 1 2 Index Fungorum [online] [dostęp 2022-11-29] (ang.).
  2. 1 2 E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  3. 1 2 Entolomataceae, [w:] Critical monographs on the families of agarics and boleti occuring in the Netherlands, „Flora Agaricina Neerlandica” (1), 1988, s. 1–192.
  4. 1 2 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 221–240, ISBN 83-89648-09-1.
  5. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
  6. ↑ M. Halama, Entoloma albotomentosum (Agaricales, Basidiomycota), a species new to Poland, „Acta Mycologica”, 46, 2011, s. 129–136 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-12] (ang.).
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 Grzyby makroskopijne Polski w literaturze mikologicznej [online], grzyby.pl [dostęp 2023-01-27].
  8. ↑ Projektowany Turnicki Park Narodowy [online] [dostęp 2018-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-17].
  9. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Entoloma (dzwonkówka) [online], grzyby.pl [dostęp 2023-12-30] (pol.).
  10. ↑ Marcin Stanisław Wilga, Mirosław Wantoch-Rekowski, Nowe stanowisko Entoloma chytrophilum w Lasach Oliwskich (Trójmiejski Park Krajobrazowy, Pomorze Gdańskie), „Przegląd Przyrodniczy”, 2, XXIV, Klub Przyrodników, 2013, s. 43–48 (pol.).
  11. ↑ J. Nita, M. Stefaniak, Entoloma jahnii, a rare species in Europe, „Acta Mycologica”, 45, 2010, s. 157–162 [zarchiwizowane z adresu 2013-12-12] (ang.).
  12. ↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-16].
  13. ↑ Index Fungorum (wyszukiwarka taksonów) [online] [dostęp 2013-10-20] (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.