Ulica Smocza w Warszawie
Nowolipki
Ilustracja
Ulica Smocza przy ul. Pawiej,
widok w kierunku północnym
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Długość

1,1 km

Przebieg
ul. Nowolipie
ul. Nowolipki
ul. Dzielna
ul. Pawia
światła ul. Anielewicza
ul. Gliniana
ul. Miła
ul. Niska
ul. Stawki
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ulica Smocza w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Smocza w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Smocza w Warszawie”
Ziemia52°14′46,5″N 20°59′06,7″E/52,246250 20,985194

Ulica Smocza – ulica w warszawskiej dzielnicy Wola.

Opis

Dawna droga, częściowo uregulowana w XVIII wieku. Urzędową nazwę ulicy Smoczej nadano w 1771[1]. Pochodzenie tej nazwy nie jest znane. Według różnych źródeł może ona wywodzić się od bardzo załamanego przebiegu ulicy lub też znajdującego się przy niej domu pod znakiem smoka[1].

W 1871 na terenie między obecnymi ulicami: Smoczą, Glinianą, Okopową i Niską, w miejscu zasypanych i splantowanych glinianek, rozpoczęła się budowa garbarni, działającej od lat 80. XIX wieku pod firmą Bracia Pfeiffer[2].

W 1914 roku do kamienicy przy ul. Nowolipki 53, znajdującej się na rogu ul. Smoczej, wprowadził się wraz z rodziną Józef Rotblat[3], laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1995 roku[4] (od 2018 roku upamiętnia go nazwa znajdującego się w tym miejscu skweru)[5].

W okresie międzywojennym mieszkał przy niej przede wszystkim żydowski proletariat i biedota.

5 listopada 1923 roku oddano do użytku linię tramwajową przebiegającą wzdłuż ulicy na odcinku pomiędzy skrzyżowaniami z ulicami Gęsią i Nowolipie[6].

W listopadzie 1940 ulica została w całości włączona do getta[7]. Pod numerem 7 znajdowała się kamienica należąca do jednej z dwóch spółdzielni mieszkaniowych, które znalazły się na terenie dzielnicy zamkniętej − Drugiej Warszawskiej Spółdzielni Własnych Mieszkań (jej członkami były w większości osoby niebędące Żydami, które w 1940 roku musiały się wyprowadzić)[8].

26 listopada 1940 roku z ulicy wycofano linie tramwajowe przeznaczone dla ludności nieżydowskiej[9], jednak torowisko było nadal wykorzystywane przez oznaczone Gwiazdą Dawida tramwaje przeznaczone tylko dla Żydów do czasu rozpoczęcia wielkiej akcji deportacyjnej w lipcu 1942 roku[10].

W dniach 6–11 września 1942, podczas wielkiej akcji deportacyjnej, między ulicami: Smoczą, Gęsią, Zamenhofa, Szczęśliwą i placem Parysowskim zgromadzono ok. 100 tys. mieszkańców getta („kocioł na Miłej” lub „kocioł na Niskiej”)[11]. W wyniku selekcji 32 tys. osób otrzymało „numerki na życie” i mogło pozostać w getcie, 2,6 tys. zastrzelono, a ponad 54 tys. wywieziono do obozu zagłady w Treblince[12].

Zabudowa ulicy uległa całkowitemu zniszczeniu w latach 1943–1944.

W kulturze

Wspomnieniu ulicy Smoczej w Warszawie poświęcona jest pieśń Majn szwester Chaje Binema Hellera[13].

Ważniejsze obiekty

Przypisy

  1. 1 2 Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 190. ISBN 83-86619-97X.
  2. ↑ Józef Mieczysław Pfeiffer: Wspomnienia warszawskiego przemysłowca. Warszawa: Bis Press, 2003, s. 18–19. ISBN 83-913295-5-0.
  3. ↑ Marek Górlikowski: Noblista z Nowolipek. Józefa Rotblata wojna o pokój. Kraków: Wydawnictwo Znak, 2018, s. 107−108. ISBN 978-83-240-5540-1.
  4. ↑ The Nobel Peace Prize 1995. [w:] The Nobel Prize [on-line]. [dostęp 2022-09-05].
  5. ↑ Uchwała nr LXXIII/2038/2018 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 30 sierpnia 2018 r. w sprawie nadania nazwy obiektowi miejskiemu w Dzielnicy Wola m.st. Warszawy. [w:] Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego poz. 8789 [on-line]. 17 września 2018. [dostęp 2022-10-03].
  6. ↑ Linia tramwajowa zwykła O. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-03-29]. (pol.).
  7. ↑ Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  8. ↑ Adam Piechowski: Losy spółdzielni mieszkaniowych w Warszawie w latach okupacji niemieckiej. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy, 1992, s. 95. ISBN 83-209-0837-X.
  9. ↑ Linia tramwajowa zwykła 29. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-03-29]. (pol.).
  10. ↑ Linia tramwajowa zwykła Gwiazda Dawida. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2023-03-28]. (pol.).
  11. ↑ Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 746, 859. ISBN 978-83-63444-27-3.
  12. ↑ Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 745–746. ISBN 978-83-63444-27-3.
  13. ↑ Chava Alberstein - Mayn Shvester Khaye [online], www.karaoketeksty.pl [dostęp 2024-04-18] (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.