Ulica Niska w Warszawie
Śródmieście
Ilustracja
Ulica Niska przy ul. Karmelickiej
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Przebieg
u. Dubois
ul. Karmelicka
al. Jana Pawła II
ul. Smocza
ul. Okopowa
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ulica Niska w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Niska w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Niska w Warszawie”
Ziemia52°15′03,7″N 20°59′14,7″E/52,251015 20,987404
Wschodni odcinek ulicy widziany z ul. Marchlewskiego (obecnie al. Jana Pawła II), lata 60. XX wieku
Ulica widziana z ul. Smoczej (2023)

Ulica Niska – ulica w dzielnicach Wola i Śródmieście w Warszawie.

Historia

Pierwotnie była drogą narolną biegnącą między dołami po gliniankach łączącą ul. Pokorną z wałem miejskim (ulicą Okopową). W tej okolicy, na zachód od ulicy Dzikiej, przez długi czas działały liczne cegielnie, a na północy znajdowały się ogrody i pola uprawne oraz rozlewiska rzeki Drny. Okoliczne grunty należały do Starej Warszawy, i były stopniowo parcelowane. Nazwa ulicy, nadana w 1771, związana była z położeniem ulicy, biegnącej wśród glinianek i stawów[1].

W 1784 przy ulicy znajdowały się nieliczne drewniane domy oraz trzy niewielkie browary. W jednym z nich podczas insurekcji kościuszkowskiej produkowano amunicję. W drugiej połowie lat 50. XIX wieku ulica, wybrukowana kamieniem polnym, otrzymała oświetlenie gazowe.

W 1871 na terenie między obecnymi ulicami: Smoczą, Glinianą, Okopową i Niską, w miejscu zasypanych i splantowanych glinianek, rozpoczęła się budowa garbarni, działającej od lat 80. XIX wieku pod firmą Bracia Pfeiffer[2]. Rozwój ulicy nastąpił po 1873, kiedy to została ona zabudowana pierwszymi kamienicami, warsztatami i małymi fabryczkami. W 1910 przy ulicy znajdowało się ok. 50 kamienic frontowych i domów murowanych. Niska należała do najuboższych ulic żydowskiej dzielnicy północnej[3].

We wrześniu 1939, podczas niemieckich nalotów, spłonęło wiele kamienic[3]. W listopadzie 1940 ulica Niska w całości znalazła się w obrębie utworzonego przez władze niemieckie getta[4].

W dniach 6–11 września 1942, podczas wielkiej akcji deportacyjnej, pomiędzy ulicami: Smoczą, Gęsią, Zamenhofa, Szczęśliwą i placem Parysowskim zgromadzono ok. 100 tys. mieszkańców getta („kocioł na Miłej” lub „kocioł na Niskiej”)[5]. W wyniku selekcji 32 tys. osób otrzymało „numerki na życie” i mogło pozostać w getcie, 2,6 tys. zastrzelono, a ponad 54 tys. wywieziono do obozu zagłady w Treblince[6].

Prawie cała zabudowa ulicy uległa zniszczeniu w 1943[3].

W czasie powojennej odbudowy Warszawy ulicę Niską wytyczono w jej przedwojennym biegu, z wyjątkiem jej wschodniego odcinka, który po 1945 odgięto na południowy wschód do ulicy Lewartowskiego[7] (w 2021 nadano mu nazwę Dow Bera Meiselsa)[8]. W latach 60. przy ulicy wzniesiono bloki mieszkalne osiedli Muranów Północny i Muranów Zachodni[9]

Ważniejsze obiekty

Inne informacje

W 2023 na zachowanym częściowo przedwojennym ogrodzeniu terenu przylegającego do budynku Wydziału Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego umieszczono tablicę ze zdjęciem nieistniejących już kamienic pod numerami 23 i 25 wykonanym w czasie powstania w getcie warszawskim oraz krótkim tekstem w językach polskim i angielskim informującym o historii tego miejsca[12].

Przypisy

  1. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 146. ISBN 83-86619-97X.
  2. ↑ Józef Mieczysław Pfeiffer: Wspomnienia warszawskiego przemysłowca. Warszawa: Bis Press, 2003, s. 18–19. ISBN 83-913295-5-0.
  3. 1 2 3 Jarosław Zieliński. Niska w duszących oparach. „Stolica”, s. 74, maj 2019.
  4. ↑ Paweł E. Weszpiński: Mapa nr 1. Getto warszawskie. Granice przed wielką akcją likwidacyjną. [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak, Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  5. ↑ Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 746, 859. ISBN 978-83-63444-27-3.
  6. ↑ Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013, s. 745–746. ISBN 978-83-63444-27-3.
  7. 1 2 Paweł E. Weszpiński, Mapa 9. Getto warszawskie. Współczesny układ ulic i ostańce zabudowy według stanu na rok 2013 na tle dawnego planu miasta [w:] Barbara Engelking, Jacek Leociak: Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście. Warszawa: Stowarzyszenie Centrum Badań nad Zagładą Żydów, 2013. ISBN 978-83-63444-27-3.
  8. ↑ Tomasz Urzykowski. Wraca ulica rabina Meiselsa. „Gazeta Stołeczna”, s. 4, 2−3 października 2021.
  9. ↑ Barbara Orlańska, Andrzej Dobrucki, Wacław Orzeszkowski, Jan Kazimierz Zieliński: Warszawskie osiedla ZOR. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1968, s. 27, 32.
  10. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu-Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 298. ISBN 83-88372-34-3.
  11. ↑ Łukasz Gorczyca, Marek Czapelski (red.): Mister Warszawy. Architektura mieszkaniowa lat 60. XX wieku. Warszawa: Raster, 2012, s. 19. ISBN 978-83-932884-6-5.
  12. ↑ Tomasz Urzykowski. Tragedia getta upamiętniona na Stawkach. „Gazeta Stołeczna”, s. 5, 30 stycznia 2023.

Bibliografia

  • Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. Tom 12. Plac Na Rozdrożu−Nowiniarska. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2006, s. 293-298. ISBN 83-88372-34-3.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.