Ulica Jacka Malczewskiego w Kłodzku
Osiedle Nysa
Ilustracja
ul. J Malczewskiego 2–12
Państwo

 Polska

Miejscowość

Kłodzko

Długość

480 m

Poprzednie nazwy

Am Holzplan (do 1945)

Przebieg
↑ ul. I. Daszyńskiego
0m ul. T. Kościuszki
68m ul. X. Dunikowskiego
394m ul. X. Dunikowskiego
474m most nad Kanałem Młynówka
480m ul. J. Kusocińskiego
↓ ul. G. Morcinka
Położenie na mapie Kłodzka
Mapa konturowa Kłodzka, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Jacka Malczewskiego w Kłodzku”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Ulica Jacka Malczewskiego w Kłodzku”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica Jacka Malczewskiego w Kłodzku”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica Jacka Malczewskiego w Kłodzku”
Ziemia50°26′01,1″N 16°39′21,7″E/50,433631 16,656028

Ulica Jacka Malczewskiego – ulica położona na Wyspie Piasek w centrum Kłodzka, stanowiąca główną oś komunikacyjną Osiedla Nyskiego. Współcześnie rozpoczyna ona swój bieg od skrzyżowania z ulicami: Ignacego Daszyńskiego oraz Tadeusza Kościuszki. Swój bieg kończy za mostem nad kanałem Młynówka, przechodząc w ulicę Gustawa Morcinka, a krzyżując się z ulicą Janusza Kusocińskiego[1]. Nazwa ulicy upamiętnia Jacka Malczewskiego – polskiego malarza, przedstawiciela symbolizmu przełomu XIX i XX wieku[2], co wpisuje się w nazewnictwo wielu ulic Wyspy Piasek, których nazwy, nadane po zakończeniu II wojny światowej i objęciu miasta przez polską administrację, upamiętniają polskich malarzy.

Przebieg i ruch uliczny

Ulica Jacka Malczewskiego położona jest równolegle do Nysy Kłodzkiej, od której oddzielona jest wałem ziemnym, na którym znajduje się promenada miejska. Znajduje się w południowej części Wyspy Piasek. Stanowi główną arterię komunikacyjną osiedla Nysa. Rozpoczyna się od skrzyżowania z ulicami: Ignacego Daszyńskiego i Tadeusza Kościuszki, następnie dwukrotnie dobiega do niej aleja Xawerego Dunikowskiego, stanowiąca drugą ulicę na osiedlu nyskim. Swój bieg kończy ona za mostem nad kanałem Młynówką, po którego przekroczeniu przechodzi w ulicę Gustawa Morcinka, a krzyżuje się z ulicą Janusza Kusocińskiego[1].

Ulica jest dwukierunkowa. Stanowi drogę gminną, będącą w zarządzie gminy miejskiej Kłodzko[3]. W środkowym jej biegu umiejscowiony był przystanek autobusowy: Malczewskiego. Do 2018 roku korzystała z niego firma A-Vista, obsługująca komunikację miejską w Kłodzku. Aktualnie przez ulicę Malczewskiego nie przebiegają trasy komunikacji miejskiej[4].

Historia

Obszar dzisiejszej ulicy Jacka Malczewskiego przed średniowieczem stanowiły lasy okalające ówczesne Kłodzko wraz z jego przedmieściami[5]. Sytuacja ta uległa zmianie około 1250 roku, kiedy do Kłodzka został sprowadzony zakon franciszkanów przez księcia wrocławskiego Władysława Piastowicza[6]. Otrzymali oni w posiadanie Wyspę Piasek[7]. Tym samym rozpoczęli oni proces zagospodarowywania tego terenu zgodnie z potrzebami gospodarki klasztornej, m.in. stopniowo wykarczowywano las, zakładano sady, co zajęło zakonnikom kilka kolejnych stuleci i przerywane było wojnami oraz okresami niepokojów[8][9].

Ulica Malczewskiego, widok od strony skrzyżowania z ulicami Daszyńskiego i Kościuszki na klatkowiec B ze sklepami na parterze

W okresie nowożytnym wraz z rozwojem kłodzkich przedmieść w rejonie dzisiejszej ulicy Malczewskiego zaczęły powstawać pierwsze domy mieszkalne, które ulegały zniszczeniom podczas wojen, m.in. podczas wojny trzydziestoletniej (1630–1648) czy wojen śląskich (1740–1763). W trakcie trwania tego ostatniego konfliktu zbrojnego doszło zapewne do ostatecznego wytyczenia dzisiejszej ulicy, co obrazuje jeden z najstarszych zachowanych planów, przedstawiający Kłodzko w 1760 roku autorstwa A. Heyera[10]. Była to lokalna droga polna prowadząca z Przedmieścia Piasek na południową część wyspy, w której zbudowano w tym czasie młyn zbożowy w rejonie w którym rozpoczyna się kanał Młynówka. W środkowej części ulicy założono Gospodę „Pod Złotą Gwiazdą” (niem. Gasthof Goldener Stern)[11].

Nazwy ulicy na przestrzeni dziejów
LataNazwa
ok. 1883–1945 Am Holzplan
od 1945 roku ul. Jacka Malczewskiego

Wraz z wprowadzeniem w 1808 roku w Prusach ustawy o miastach[12] obszar Wyspy Piaskowej znalazł się w granicach miasta, jednak mimo tego wciąż obowiązywały ograniczenia budowlane, co związane było z tym, iż Kłodzko miało status miasta-twierdzy[13]. W 1810 roku dokonano sekularyzacji dóbr klasztornych[14], w wyniku których dobra franciszkanów zostały przejęte przez państwo. Południowa część Piasku znalazła się w rękach wojska[15]. W 1877 roku władze państwowe ostatecznie zniosły status miasta-twierdzy w Kłodzku i tym samym wyraziły zgodę na swobodną zabudowę dawnych przedmieść[16]. W latach 1883–1886 na sąsiednim brzegu Młynówki zbudowano nowe koszary dla 38 Regimentu im. Feldmarszałka von Moltke[17], co miało znaczące znaczenie dla południowej części Wyspy Piaskowej, ponieważ w jej południowej części urządzono tzw. „Holzplan”, czyli plac ćwiczeniowy dla żołnierzy. Korzystali z niego również strażacy, którzy posiadali tu swoją wieżę obserwacyjną (rozebraną w 1911 roku). Ówczesna ulica Jacka Malczewskiego otrzymała nazwę Am Holzplan. Rozbudowie uległ zajazd „Pod Złotą Gwiazdą”, a w jego sąsiedztwie powstała restauracja o nazwie „Dom Strzelców” (niem. Schützenhaus), kończąca założony w tym samym okresie Park Hrabiego Götzena (niem. Graf Götzen Promenade)[18]. W dwudziestoleciu międzywojennym ulica otrzymała nową brukową nawierzchnię. Zbudowane zostały też dwa nowe domy jednorodzinne (nr 5 i 7)[19].

Blok przy ul. Malczewskiego C powstały w latach 1966–1967

Po przejęciu Kłodzka przez władze polskie w 1945 roku po zakończeniu II wojny światowej[20] ulicy nadano oficjalną nazwę Jacka Malczewskiego[21]. W 1951 roku czynem społecznym pracowników kolei w miejscu dawnego targu (niem. Viehmarkt) oraz częściowo „Holzplanu” wybudowano stadion piłkarski Związkowego Klubu Sportowego „Spójnia” Kłodzko. Poza meczami piłki nożnej odbywały się na nim także festyny[22].

Przełomem w dziejach tej części miasta okazały się być lata 60. XX wieku, kiedy to podjęto decyzję o budowie w tym rejonie nowego osiedla mieszkaniowego, składającego się z kilku bloków z wielkiej płyty. Według planów władz miasta z 1961 roku na nowym osiedlu miało się znaleźć blisko 450 nowych mieszkań[23]. Inwestorem była Powiatowa Spółdzielnia Mieszkaniowa w Kłodzku powstała w 1962 roku. Wzdłuż ulicy Malczewskiego wybudowano w latach 1965–1967 dwa klatkowce, które początkowo oznakowano literami „A” i „B”[24]. Następnie za wspomnianymi klatkowcami wzniesiono prostopadle do Młynówki kolejne bloki mieszkalne o numerach „C”, „D”, „E”, „F”, „G” i „H”[25][23].

Ulica znacząco ucierpiało podczas powodzi tysiąclecia, jaka miała miejsce w nocy z 7 na 8 lipca 1997 roku na ziemi kłodzkiej. W jej wyniku woda przerwała wał przeciwpowodziowy w okolicach mostu dla pieszych koło jazu zalewając całe osiedle[26]. W latach 2014–2015 miała miejsce termomodernizacja oraz przemalowanie elewacji bloków-klatkowców przy ul. Malczewskiego.

Obiekty

Restauracja „Nad Wodospadem” przy ul. Malczewskiego 7a

Ulica Jacka Malczewskiego ma zwartą zabudowę pochodzącą w większości z 2. połowy lat 60. XX wieku, kiedy to powstało w tym rejonie nowe osiedle mieszkaniowe, uzupełnione w kolejnych latach o pawilon handlowy w rejonie kładki dla pieszych na miejskiej promenadzie. Najstarszym zachowanym obiektem jest budynek dawnej Gospody „Pod Złotą Gwiazdą” (niem. Gasthof Goldener Stern), powstały w 2 połowie XVIII wieku (nr 3–3a).

Wykaz obiektów znajdujących się przy ul. Jacka Malczewskiego:

  • biurowiec przy ul. Malczewskiego 1 – powstały w 1965 roku, mieści aktualnie m.in.: Wojewódzkie Biuro Projektów, biuro rachunkowe oraz ośrodek szkolenia kierowców Aibin[27].
  • budynek przy ul. Malczewskiego 1a – w 2 połowie lat 80. XIX wieku w tym miejscu działała strzelnica wojskowa przy której postawiono w 1888 roku restaurację „Dom Strzelców” (niem. Schützenhaus)[28]; obecnie w tym miejscu zbudowano restaurację i pokoje gościnne „Bizancjum”; restauracja została otwarta w 2010 roku, zaś w dobudowanej części od 2016 roku zaczęto świadczyć usługi noclegowe (7 pokoi)[29][30].
  • klatkowiec przy ul. Malczewskiego 2–12 – zbudowany w latach 1966–1967, początkowo nosił numer „B”, blok mieszkalny złożony z sześciu jednostek, liczących po pięć kondygnacji; każdy z segmentów ma własną klatkę schodową, a na każdej kondygnacji znajdują się dwa mieszkania z oknami wychodzącymi na obie zewnętrzne elewacje; dodatkowo segmenty 4–10 mają na parterze od strony ulicy powierzchnię handlowo-usługową[31], którą zajmują obecnie sklep spożywczy „Żabka”, salon fryzjerski oraz dwa sklepy ze sprzętem RTV i AGD[32].
  • budynek przy ul. Malczewskiego 3 – najstarszy budynek znajdujący się na ulicy; była to dawna Gospoda „Pod Złotą Gwiazdą” (niem. Gasthof Goldener Stern) założona w połowie XVIII wieku[11]; zajazd był bardzo popularny wśród mieszkańców Kłodzka, miał na swoich tyłach ogród mogący pomieścić 500 osób[33]; po 1945 roku znajdowały ulokowano w nim Wrocławskie Zakłady Drobiarskie „Poldrob”, które upadły ostatecznie w 1997 roku po powodzi; obiekt został ostatecznie rozebrany w grudniu 2016 roku[34].
  • budynek przy ul. Malczewskiego 3a – powstał w połowie XIX wieku i stanowił część kompleksu Gospody „Pod Złotą Gwiazdą”, przeszedł przebudowę w latach 20. XX wieku, która nadała mu obecny wygląd; po II wojnie światowej także należał do Wrocławskich Zakładów Drobiarskich „Poldrob”; obecnie mieści się w nim sklep firmowy Zakładów Drobiarskich „Ami” z Mikstatu[35].
Drukarnia Perfekta przy ul. Malczewskiego 9 w dawnym XIX-wiecznym młynie zbożowym
  • dom przy ul. Malczewskiego 5 – powstał w latach 30. XX wieku jako prywatny dom jednorodzinny; obecnie mieści się w nim także bar „Zielone Bistro”[36].
  • pawilon handlowy przy ul. Malczewskiego 5a, 5b i 5c – powstał w 1. dekadzie XXI wieku, aktualnie mieści się w nim m.in. bar szybkiej obsługi „Promenada Smaków”[37].
  • pawilon handlowo-usługowy przy ul. Malczewskiego 7 – punkt usługowy zbudowany na początku XXI wieku; obecnie mieści się w nim kwiaciarnia oraz punkt ślusarski; znajduje się na tej samej działce co sąsiedni dom[38].
  • dom przy ul. Malczewskiego 7 – dwupiętrowy dom mieszkalny ze spadowym dachem, pochodzący z okresu dwudziestolecia międzywojennego[39].
  • dom przy ul. Malczewskiego 7a i 7b – obiekt powstały w końcu XX wieku, składa się z części mieszkalnej oraz z „Restauracji nad Wodospadem”, założonej w 1992 roku; obiekt dysponuje dwiema salami na 70 i 40 osób[40].
  • dawny młyn przy ul. Malczewskiego 9 – istnienie młyna w tej części miasta datują już średniowieczne źródła[41]; obecny budynek powstał w połowie XIX wieku na początku kanału Młynówki, przy jazie na rzece Nysa Kłodzka jako młyn zbożowy[42]; po 1945 roku został przekształcony w drukarnię: Zakład Produkcyjny Foto-Pam, należący do Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego; w 1992 roku został on sprywatyzowany i działa jako Zakład Poligraficzny „Perfekta”[43].
  • klatkowiec przy ul. Malczewskiego 14–24 – stanowi kontynuację budynku mieszkalnego 2–12, zbudowany jako pierwszy blok na osiedlu nyskim w latach 1965–1966, z tej racji też początkowo otrzymał numer „A”; także składa się z sześciu jednolitych segmentów – każdy z osobną klatką wejściową od strony ulicy[44].
  • blok mieszkalny przy ul. Malczewskiego 26 – siedmiokondygnacyjny budynek wielorodzinny przylegający do dużego, szeregowego budynku nr 14–24, powstał w 1967 roku i ma dobudowaną kotłownią osiedlową[45].
  • Zespół bloków mieszkalnych: C, D, E, F, G i H – bloki powstały kolejno w latach 1966–1967 w centralnej południowej części Wyspy Piasek, od zachodu graniczące z ul. Dunikowskiego; są to pięciokondygnacyjne klatkowce składające się z trzech segmentów; każdy z członów budynków numerowanych jako „I”, „II” i „III” ma własną klatkę schodową oraz po 2 lub 3 mieszkania na piętrach; wyjątek stanowi blok „C”, który składa się z czterech segmentów[46].

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 Kłodzko. Plan miasta, 1:10 000, wyd. 3, PPWK, Wrocław – Warszawa 1999.
  2. ↑ Malczewski Jacek, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-03-20].
  3. ↑ Dane na podstawie Wydziału Inżynierii Miejskiej i Ochrony Środowiska Urzędu Miasta w Kłodzku.
  4. ↑ Rozkład jazdy „A-Visty” w Kłodzku według stanu na marzec 2020 roku [on-line] [dostęp 2020-03-21].
  5. ↑ K. Bartkiewicz, Dzieje Ziemi Kłodzkiej w średniowieczu, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1977, s. 38.
  6. ↑ K. Marcinek, W. Prorok, Ziemia Kłodzka. Informator turystyczny, Fundacja Rozwoju Miasta Kłodzka i Ziemi Kłodzkiej „Actus”, Kłodzko 1993, s. 8.
  7. ↑ A. Dudek, Franciszkanie w Kłodzku, Wydawnictwo Świętego Antoniego, Wrocław 2002, s. 10.
  8. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, pod red. R. Gładkiewicza, Muzeum Ziemi Kłodzkiej, Kłodzko 1998, s. 42.
  9. ↑ T. Broniewski, Kłodzko. Śląsk w zabytkach sztuki, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1970, s. 75–77.
  10. ↑ A. Heyer, Glatz im Jahre 1760, 1:25 000, [w:] Scriptores rerum silesiacarum, Bd. XVI, Breslau 1897.
  11. 1 2 Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Kłodzka, stan na 2019 rok [on-line] [dostęp 2019-03-08].
  12. ↑ A. i A. Galasowie, Dzieje Śląska w datach, Wydawnictwo „Rzeka”, Wrocław 2001, s. 173.
  13. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, op. cit., s. 96.
  14. ↑ P. Pregiel, T. Przerwa, Dzieje Śląska, Wydawnictwo Cadus, Wrocław 2005, s. 109.
  15. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, t. 15: Kotlina Kłodzka, Rów Górnej Nysy, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-Bis, Wrocław 1994, s. 202.
  16. ↑ T. Broniewski, op. cit., s. 27.
  17. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, op. cit., s. 114.
  18. ↑ M. Krause, Plan von Glatz, 1:4500, Flemming, Glogau 1896. [on-line] [dostęp 2020-03-21].
  19. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, op. cit., s. 127.
  20. ↑ Historia Śląska, pod red. M. Czaplińskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2002, s. 438.
  21. ↑ Spis ulic Kłodzka sprzed 1945 i ich współczesne nazwy w serwisie „Dawne Kłodzko” [on-line] [dostęp 2020-03-21].
  22. ↑ Archiwalne zdjęcia i informacje na temat stadionu ZKS „Spójnia” Kłodzko [on-line] [dostęp 2020-03-21].
  23. 1 2 Kłodzko, Dzieje miasta, op. cit., s. 164.
  24. ↑ Spółdzielnia ma 50 lat. Poznaj jej historię, artykuł w serwisie „klodzko24.eu” z dn. 01.06.2012 r. [on-line] [dostęp 2020-03-21].
  25. ↑ Słownik geografii turystycznej Sudetów, op. cit., s. 205.
  26. ↑ Kłodzko. Dzieje miasta, op. cit., s. 242.
  27. ↑ Informacje dotyczące budynku przy ul. Malczewskiego 1 w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  28. ↑ Informacje dotyczące Restauracji Schützenhaus w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  29. ↑ Informacja na portalu rezerwacyjnym „booking.com” [on-line] [dostęp 2020-03-20].
  30. ↑ Informacje dotyczące budynku przy ul. Malczewskiego 1a w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  31. ↑ Dane na podstawie „geoportalu360.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-21].
  32. ↑ Informacje dotyczące budynku przy ul. Malczewskiego 2–14 w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  33. ↑ Reklama Gospody „Pod Złotą Gwiazdą” z 1922 roku [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  34. ↑ Informacje dotyczące budynku przy ul. Malczewskiego 3 w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  35. ↑ Informacje dotyczące budynku przy ul. Malczewskiego 3a w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  36. ↑ Informacje dotyczące budynku przy ul. Malczewskiego 5 w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  37. ↑ Informacje dotyczące budynku przy ul. Malczewskiego 5a, 5b i 5c w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  38. ↑ Informacje dotyczące pawilonu przy ul. Malczewskiego 7 w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  39. ↑ Informacje dotyczące budynku przy ul. Malczewskiego 7 w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  40. ↑ Informacja dotycząca restauracji „Nad Wodospadem” na jej oficjalnej stronie internetowej [on-line] [dostęp 2020-03-21].
  41. ↑ K. Bartkiewicz, op. cit., s. 132.
  42. ↑ Informacje dotyczące budynku przy ul. Malczewskiego 9 w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  43. ↑ Informacje dotyczące Drukarni Perfekta na jej witrynie internetowej [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  44. ↑ Informacje dotyczące klatkowca przy ul. Malczewskiego 14–24 w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  45. ↑ Informacje dotyczące bloku przy ul. Malczewskiego 26 w Kłodzku w serwisie „polska-org.pl” [on-line] [dostęp 2020-03-22].
  46. ↑ Dane kłodzkiej Spółdzielni Mieszkaniowej dotyczące struktury przestrzennej Osiedla Nysa w Kłodzku.

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.