ulica Armii Krajowej
Kostuchna, Piotrowice-Ochojec, Podlesie
Ilustracja
ul. Armii Krajowej (wiadukt kolejowy)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

5310 m

Przebieg
↑ ul. Piotrowicka
0m rzeka Ślepiotka
66m ul. Wczasowa
183m ul. Gajowa
384m ul. Żołnierska
477m do ul. Kosynierów
520m ul. Chełmska
613m ul. A. Asnyka, ul. Polarna
645m linia kol. Katowice−Bielsko-Biała
757m ul. St. Małachowskiego
światła 890m ul. Tadeusza Kościuszki 81
935m ul. Harcerzy Września 1939
1030m ul. Robotnicza
1063m ul. Głogowska
1207m ul. Aleksandra Fredry
światła 1311m ul. gen. Zygmunta Waltera Jankego
1410m ul. Kasztanowa, ul. Świerkowa
1478m rzeka Mleczna
1544m ul. Wojska Polskiego
1683m ul. Aleksandra Kostki-Napierskiego
1879m ul. Sokola
2163m ul. Głuszców
2244m ron. Rostworowskiego, ul. Bażantów
2304m ul. Zdzisława Hierowskiego
2561m ul. Czeremchowa
światła 3137m ← ul. K. Stabika
→ ul. Szarych Szeregów
skwer Michała Banasika[1]
3376m ul. Sezamkowa
3597m ul. Truskawkowa
3665m ul. Hiacyntowa
3709m ul. Rozmarynu
3722m ul. Migdałowców
3779m ul. Przebiśniegów
3847m ul. Zachodnia
3946m ul. Warsztatowa
4100m ul. Marzanny, ul. Okrąglica
4260m ul. Śnieżyczek
4291m ul. Złocieni
4325m ul. Konwalii
4358m ul. Krokusów
4425m ul. Begonii
4650m ul. Chryzantem[2]
4729m ul. Stokrotek
4772m ul. Kamelii
5016m ul. gen. T. Bora-Komorowskiego
5158m ul. Marcina Trojoka, ul. Sołtysia
5310m ← ul. Uniczowska
→ ul. Saska
↓ ul. Zaopusta
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Armii Krajowej”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Armii Krajowej”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Armii Krajowej”
Ziemia50°11′53,7″N 18°58′39,1″E/50,198260 18,977525

Ulica Armii Krajowej w Katowicach − jedna z ważniejszych arterii komunikacyjnych w katowickich dzielnicach: Piotrowice-Ochojec, Kostuchna i Podlesie. Ulica posiada przebieg o kierunku zbliżonym do południkowego. Znajdują się przy niej historyczne obiekty, świadczące o ważnej funkcji, jaką było połączenie drogowe dawnych wsi − dzisiejszych dzielnic miasta.

Przebieg

Ulica Armii Krajowej rozpoczyna swój bieg w Ligocie na moście nad rzeką Ślepiotką, będąc przedłużeniem ulicy Piotrowickiej. Krzyżuje się między innymi z ul. Tadeusza Kościuszki (DK 81), ul. Aleksandra Fredry, ul. Zygmunta Waltera Jankego, ul. Bażantów (rondo gen. St. Rostworowskiego), ul. Szarych Szeregów. Kończy swój bieg w Podlesiu przy skrzyżowaniu z ul. Saską, ul. Uniczowską i ul. Zaopusta.

Historia

Mapa z 1827 − widoczna droga z Kostuchny do Podlesia − dzisiejsza ul. Armii Krajowej
Tablica na budynku dawnej szkoły powszechnej przy ul. Armii Krajowej 104
Tablica pamiątkowa na budynku Zespołu Szkół Poligraficzno-Mechanicznych przy ul. Armii Krajowej[3]

Droga z Kostuchny do Podlesia istniała już w XVIII wieku jako główny szlak komunikacyjny między tymi osadami. W dalszym biegu prowadziła do Zarzecza (dzisiejsza ulica Uniczowska). Szlak ten uwzględnił Christian Friedrich von Wrede na swojej mapie z 1749[4].

W latach 1918−1939 w budynku na rogu ul. Armii Krajowej i ul. Kasztanowej swoją siedzibę miał areszt (przy remizie strażackiej). Remiza strażacka istniała w tym miejscu od XIX wieku, znajdowały się w niej konny wóz i strażacki sprzęt gaśniczy. W 1928 na rogu ul. Z. W. Jankego i ul. Armii Krajowej rozpoczęła funkcjonowanie pierwsza w Piotrowicach stacja benzynowa. W 1932 na rogu ul. A. Fredry i ul. Armii Krajowej Teodor Tomecki wzniósł budynek, którego parter przeznaczył na siedzibę Urzędu Pocztowego. Działa on w tym miejscu do dziś[5]. W 1938 przy ulicy założono cmentarz parafii Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Jana Bosko[6]. Podczas II wojny światowej pod numerem 45 swoją siedzibę miała NSDAP[7]. Do 1949 przy ul. Armii Krajowej za cmentarzem w stronę Kostuchny wzniesiono czterdzieści dziewięć domków jednorodzinnych (tzw. "domki fińskie", od 1952 nazywano je Osiedlem Kostuchna). W 1954 doprowadzono do nich linię wodociągową. W latach siedemdziesiątych XX wieku przy ul. Armii Krajowej 61 zlokalizowano stację nadawczą, tzw. "radiowęzeł". W 1967 na skrzyżowaniu ul. Armii Krajowej i ul. Tadeusza Kościuszki uruchomiono sygnalizację świetlną[5]. W latach sześćdziesiątych XX wieku pomiędzy ul. Armii Krajowej i ul. Wczasową wzniesiono osiedle mieszkaniowe o nazwie Osiedle Młodych[8].

Przed II wojną światową ulica nosiła nazwę Dworcowa, w latach 1939-1945 − Herman Göring Strasse, do 1990 ul. Dąbrowszczaków[9]. Od 1999 do 2001 trwała budowa bezkolizyjnego wiaduktu pod torami kolejowymi. Do użytku oddano go 21 listopada 2001[5]. W 2009 na fasadzie budynku dawnej szkoły powszechnej przy ul. Armii Krajowej 104 umieszczono pamiątkową tablicę. Szkoła istniała w tym budynku w latach 1829−1901; nauczał w niej Karol Miarka.

W trzecim kwartale 2010 rozpoczęła się budowa kompleksu mieszkalno-usługowego "Mała Skandynawia". Planowane jest wzniesienie wielorodzinnych domów szeregowych i bliźniaczych[10].

Infrastruktura

Ulica Armii Krajowej jest drogą publiczną klasy ulicy zbiorczej. Pod ulicą zlokalizowany jest wodociąg ∅ 125 mm oraz gazociąg niskiego ciśnienia ∅ 200 mm[11]. Wśród form zabudowy mieszkaniowej dzielnicy Piotrowice można wyszczególnić m.in. zabudowę wielorodzinną, głównie z lat międzywojennych, o wysokości do 3−4 kondygnacji wzdłuż głównych, starych ciągów komunikacyjnych ul. gen. Z. W. Jankego i Armii Krajowej[12]. W 2007 przebudowano skrzyżowanie ulic Armii Krajowej, Bażantów i Z. Hierowskiego. Wykonano rondo (rondo gen. S. Rostworowskiego) i wjazdy na Osiedle Bażantowo[13].

Obiekty zabytkowe

Przy ulicy Armii Krajowej znajdują się następujące obiekty, objęte ochroną konserwatorską[14]:

  • wolnostojące kamienice mieszkalne (ul. Armii Krajowej 39, 42), wzniesione w latach trzydziestych XX wieku[15];
  • dworzec kolejowy stacji Katowice Piotrowice (ul. Armii Krajowej 40a)[16];
  • zespół fabryki maszyn Famur z funkcjonalistycznym budynkiem biurowym (ul. Armii Krajowej 41−51)[16];
  • dwie kamienice mieszkalne (ul. Armii Krajowej 46, 48)[15];
  • obiekt dawnej szkoły katolickiej z początku XX wieku (ul. Armii Krajowej 84)[15];
  • dom mieszkalny i salon meblowy (ul. Armii Krajowej 89, na rogu z ul. Świerkową); wzniesione w pierwszej ćwierci XX wieku jako gospoda i sala taneczna[15];
  • dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym i ogrodem (ul. Armii Krajowej 93); wybudowany na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku[15];
  • dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym i ogrodem (ul. Armii Krajowej 94); wybudowany w latach dwudziestych XX wieku[15];
  • dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym i ogrodem (ul. Armii Krajowej 95, na rogu z ul. Wojska Polskiego); wzniesiony w pierwszej ćwierci XX wieku[15];
  • dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym i ogrodem (ul. gen. Z. Waltera-Jankego 181, na rogu z ul. Armii Krajowej); wzniesiony w pierwszej ćwierci XX wieku na działce narożnej; na parterze istnieją sklepy;
  • dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym (ul. Wojska Polskiego 21, na rogu z ul. Armii Krajowej); wzniesiony na początku XX wieku na działce narożnej z parterową przybudówką od strony ul. Armii Krajowej;
  • dom − szyb wentylacyjny (ul. Armii Krajowej 309); wzniesiony przed 1939[15];
  • dom mieszkalny z zapleczem gospodarczym (ul. Armii Krajowej 356); wzniesiony po 1901[15];
  • domy mieszkalne (ul. Armii Krajowej 390, 392, 394); wzniesione przed 1939;
  • hala fabryczna (ul. Armii Krajowej 496)[16]; wzniesiona na początku XX wieku.

Krzyże przydrożne

Przy ulicy Armii Krajowej znajdują się zabytkowe przydrożne krzyże:

  • krzyż na placu przy ul. Armii Krajowej 79; wykonany w 1909, znajduje się naprzeciw budynku szkoły poligraficznej; upamiętnia on parobka, który utopił się w studni, znajdującej się w miejscu obecnego krzyża; napis na krzyżu: "Gelobt sei Jesus Christus!" (Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus); fundatorami byli Franciszek i Agata Gwóźdź. Na cokole umieszczono figurę Matki Boskiej; w 2001 przeprowadzono prace konserwatorskie[17];
  • krzyż przy ul. Armii Krajowej 95[15] (skrzyżowanie z ul. Wojska Polskiego); wzniesiony w XIX wieku, przeniesiony w późniejszym okresie z miejsca obok szkoły podczas budowy drogi do Kostuchny; pod krzyżem odprawiano msze święte, gdy kościół parafialny nie był jeszcze wybudowany; w latach osiemdziesiątych XX wieku konstrukcję drewnianą zastąpiono metalową[17]; krzyż został objęty ochroną konserwatorską[14];
  • krzyż na rogu ul. Armii Krajowej i ul. Szarych Szeregów; wybudowany w XIX wieku; w czasie II wojny światowej hitlerowcy zniszczyli znajdujący się obok krzyża postument po byłym pomniku powstańców śląskich; w 1946 krzyż odnowiono, a w 1999 zastąpiono go nowym (po drugiej stronie ul. Szarych Szeregów)[17];
  • krzyż na rogu ul. Armii Krajowej i ul. Migdałowców; wzniesiony w 1919 z fundacji Jana i Julii Skrzydłów[18].

Instytucje

Przy ul. Armii Krajowej swoją siedzibę mają[19]: firmy i przedsiębiorstwa handlowo-usługowe, restauracje, agencje reklamowe, wspólnoty mieszkaniowe, zakłady opieki zdrowotnej, biura podróży, Zespół Szkół Poligraficzno-Mechanicznych im. Armii Krajowej w Katowicach-Piotrowicach (Szkoła Policealna nr 2, Technikum nr 18, Zasadnicza Szkoła Zawodowa nr 15), kancelarie radców prawnych.

Komunikacja

Ulicą kursują linie autobusowe ZTM w kierunkach miast Mikołów (numery: 37, 653, 905N) i Tychy (nr 36 i 688) oraz dzielnic Katowic − numery: 9, 10, 138, 238, 292, 689, 695, 937.

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Urząd Miasta Katowice: skwer Michała Banasika (pol.) www.katowice.eu [dostęp 2012-03-02]
  2. ↑ Urząd Miasta Katowice: ul. Chryzantem (pol.) www.katowice.eu [dostęp 2012-03-02]
  3. ↑ Śląski Urząd Wojewódzki w Katowicach: Ewidencja miejsc pamięci województwa śląskiego: miasto Katowice. www.katowice.uw.gov.pl. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-10)]. (pol.).
  4. ↑ Andrzej Złoty: Ligota, Murcki... i inne szkice historyczne. Katowice: Bractwo Gospodarcze Związku Górnośląskiego, 2008, s. 57, 58. ISBN 978-83-7593-014-6.
  5. 1 2 3 Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 91−109. ISBN 83-7164-364-0.
  6. ↑ Jerzy Abramski: Ulice Katowic. Zawiercie: Graf−Mar, 2000, s. 185. ISBN 83-913341-0-4.
  7. ↑ Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 154. ISBN 83-7164-364-0.
  8. ↑ Lech Szaraniec: Osady i osiedla Katowic. Katowice: Oficyna "Artur", 1996, s. 253. ISBN 83-905115-0-9.
  9. ↑ Michał Bulsa: Ulice i place Katowic. Katowice: Prasa i Książka, 2012, s. 41. ISBN 978-83-933-665-8-3. (pol.).
  10. ↑ Kompleks mieszkalno-usługowy "Mała Skandynawia". www.murapol.pl. [dostęp 2011-07-08]. (pol.).
  11. ↑ Urząd Miasta Katowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego obszaru położonego w rejonie ulic Armii Krajowej i potoku Ślepiotka w Katowicach. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08]. (pol.).
  12. ↑ Raport o stanie miasta Katowice 2005. Urząd Miasta Katowice. [dostęp 2011-07-08].
  13. ↑ Urząd Miasta Katowice: Przygotowanie terenów pod budownictwo mieszkaniowe dla os. Bażantów II etap w Katowicach − przebudowa istniejącego skrzyżowania ulic Armii Krajowej, Bażantow i Hierowskiego. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08]. (pol.).
  14. 1 2 Urząd Miasta Katowice: Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego południowych dzielnic miasta Katowice. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08]. (pol.).
  15. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Urząd Miasta Katowice: Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9). www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2011-07-08]. (pol.).
  16. 1 2 3 Urząd Miasta Katowice: Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice. (pol.) www.bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-07-08]
  17. 1 2 3 Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 64−66. ISBN 83-7164-364-0.
  18. ↑ Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002, s. 77. ISBN 83-7164-364-0.
  19. ↑ Spis firm na ulicy Armii Krajowej w mieście Katowice. www.katalog.pf.pl. [dostęp 2011-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-03)]. (pol.).

Bibliografia

  • Katowice – Plan miasta, wyd. Demart SA, Warszawa 2009/2010.
  • Stefan Gierlotka: Piotrowice Śląskie. Monografia dzielnicy miasta Katowice. Katowice: Wydawnictwo "Śląsk", 2002. ISBN 83-7164-364-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.