ulica Żydowska
Stare Miasto
Ilustracja
Państwo

 Polska

Miejscowość

Poznań

Długość

257 m[1]

Przebieg
0 Stary Rynek/Wielka
50 ul. Kramarska
100 ul. Dominikańska
140 ul. Mokra
240 ul. Stawna
280 ul.Małe Garbary
Położenie na mapie Poznania
Mapa konturowa Poznania, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Żydowska”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „ulica Żydowska”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „ulica Żydowska”
Ziemia52°24′32,0″N 16°56′05,0″E/52,408889 16,934722
Ul. Żydowska, widok w kierunku północnym

Ulica Żydowska – ulica w Poznaniu na Starym Mieście, na osiedlu samorządowym Stare Miasto biegnąca od Starego Rynku w kierunku północnym do ulicy Małe Garbary[1]. W średniowieczu nosiła nazwę Sukiennicza[2], do 1919: Judenstrasse[2] oraz Michael-Hertz-Strasse[2], 1919-1939: Żydowska[2], 1939-1945: Fremdengasse[2], lato – 22 października 1945: Żukowa[3], od 22 października 1945: Żydowska[4].

Historia

W XIII wieku, podczas lokowania miasta żydowskim osadnikom wydzielono parcele wzdłuż właśnie tej ulicy[5]. Na przełomie XV i XVI wieku pod numerem 15/18 wzniesiono Starą Synagogę. Sto lat później do jej północnej ściany dobudowano Nową Synagogę, a w 1735 do jej północno-wschodniego narożnika – Synagogę Nehemiasza. Rozebrano je w 1908, przy okazji budowy Synagogi Wielkiej, a na ich miejscu wybudowano żydowskie Schronisko dla Starców i Zniedołężniałych[6].

7 września 1639 ulica była główna areną zamieszek antyżydowskich. Tumult powstał pomiędzy czeladzią klasztoru dominikanów pomagającą transportować zepsuty dzwon do Wagi Miejskiej (celem zważenia kruszcu), a Żydami zamieszkującymi trakt. Kilku Żydów odniosło rany, a część szyb w domach została potłuczona. Rozruchy byłyby znaczniejsze, gdyby nie ulewny deszcz, który rozproszył atakujących do domów. Następnego dnia w mieście doszło do kolejnych zamieszek, jednak nie wiadomo, czy miały one charakter antyżydowski[7].

Ulica została poszerzona podczas odbudowy w 1803 po pożarze tej części miasta[8].

Od 1 maja 2013 ulica Żydowska na odcinku od Starego Rynku do skrzyżowania z ulicą Dominikańską stała się deptakiem. Na pozostałym odcinku część miejsc parkingowych została zamieniona na ogródki kawiarniane, tworząc woonerf[9]. 12 maja 2013 obchodzono pierwsze święto ulicy Żydowskiej[10], odbyły się koncerty a na środku wyłączonej z ruchu ulicy postawiono 100 metrowy stół z żydowskimi potrawami[11]. Święto to było elementem uroczystości związanych z 65 rocznicą utworzenia państwa Izrael[12], w ramach tych uroczystości na zamku Cesarskim, wręczono medale "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata"[13]

Zabytki

Przy ulicy Żydowskiej znajdują się następujące zabytki wpisane do rejestru wojewódzkiego[14]:

  • Kościół Najświętszej Krwi Pana Jezusa, nr 34[15], róg z ulicą Kramarską, nr rej.: A-154 z 26.02.1931,
  • kamienica, nr 1, XV, XVIII, XIX, nr rej.: A-138 z 11.04.1958,
  • kamienica, nr 2/3, XV, 2 poł. XIX, nr rej.: A-139 z 11.04.1958,
  • kamienica, nr 4, XV, 1959, nr rej.: A-140 z 25.04.1966,
  • kamienica, nr 6, XV, k. XVIII-XIX, nr rej.: A-141 z 11.04.1958,
  • kamienica, nr 7, XV, XVIII, 1948, nr rej.: A-142 z 11.04.1958,
  • kamienica, nr 8, XV, k. XVIII, 1951, nr rej.: A-143 z 25.04.1966,
  • kamienica, nr 10, XV, 1957, nr rej.: A-144 z 25.04.1966,
  • kamienica, nr 12, 3 ćw. XIX, nr rej.: A-408 z 1.03.1993,
  • kamienica, nr 19, XV, 2 poł. XIX, nr rej.: A-145 z 25.04.1966,
  • dom, ul. nr 26, 1 poł. XIX, nr rej.: kl.III-81-205/58 z 11.04.1958,
  • dom, ul. nr 28, pocz. XIX, nr rej.: kl.III-81-205/58 z 11.04.1958,
  • dom, ul. nr 29, 1 poł. XIX, nr rej.: kl.III-81-205/58 z 11.04.1958,
  • kamienica, nr 32, 1803, nr rej.: A-146 z 11.04.1958,
  • kamienica, nr 33, XV, XVI, 1803, nr rej.: A-147 z 11.04.1958.

Budynki pod opieką konserwatora zabytków

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 Zarząd Dróg Miejskich: Spis dróg publicznych w administracji ZDM w formacie Excel. [dostęp 2012-08-12]. (pol.).
  2. 1 2 3 4 5 Żydowska
  3. ↑ Antoni Gąsiorowski, Nazwy poznańskich ulic. Przemiany i trwanie: wieki XIV-XX, w: Kronika Miasta Poznania, nr 3-4/1984, s.47, ISSN 0137-3552
  4. ↑ Żydowska.
  5. ↑ Rafał Witkowski: Żydzi w Poznaniu. Krótki przewodnik po historii i zabytkach. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2012, s. 11, 18. ISBN 978-83-7768-046-9.
  6. ↑ Rafał Witkowski: Kalendarium dziejów poznańskiej gminy żydowskiej [w:] Kronika Miasta Poznania nr 1/2009 „Poznańscy Żydzi II”. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2009, s. 284–341. ISSN 0137-3552.
  7. ↑ Daina Kolbuszewska, Ważenie dzwonu a... Żydzi, w: IKS Poznański Informator Kulturalny, Sportowy i Turystyczny nr 9(299)/2016, s.46, ISSN 1231-9139
  8. ↑ Poznaj ulicę Żydowską. Jak na wsi, przynajmniej do południa
  9. ↑ Żydowska: mniej dla samochodów, więcej dla pieszych
  10. ↑ Święto Ulicy Żydowskiej
  11. ↑ Wielkie świętowanie na Żydowskiej
  12. ↑ Zabawa i pamięć. W niedzielę deptak obok synagogi
  13. ↑ Medale za ratowanie Żydów. Tam, gdzie Himmler nawoływał do zagłady
  14. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 157,174,175 [dostęp 2013-03-27].
  15. 1 2 Żydowska

Bibliografia

  • Zygmunt Zaleski, Nazwy ulic w Poznaniu, Magistrat Stołeczny Miasta Poznania, 1926
  • Zbigniew Zakrzewski, Nazwy osobowe i historyczne ulic Poznania, Wydawnictwo Poznańskie, 1971
  • Poznań plus 4 – plan miasta 1:20.000, wyd. Demart, Warszawa, 2006, ISBN 83-7427-282-1.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.