Jedna z dwóch zachowanych torped Howell Mark I, w ekspozycji Naval Undersea Museum w Keyport

W ciągu ostatnich 100 lat torpedy zatopiły więcej jednostek pływających niż jakikolwiek inny rodzaj broni morskiej z wyjątkiem min. W rzeczywistości zatopiły więcej jednostek niż działa morskie i bomby lotnicze razem wzięte^[1]. Podczas gdy większość źródeł skupia się na atakach torpedowych wykonywanych przez okręty podwodne, broń tą z sukcesami wykorzystywano także z pokładów okrętów nawodnych oraz samolotów. Dzięki sukcesowi torped, wygrywano bitwy i kampanie – torpedy były podstawową bronią użytą do zatopienia trzech japońskich pancerników podczas II wojny światowej, w tym największych okrętów tego konfliktu „super-pancerników” „Yamato” i „Musashi”^[1]. Torpedy lotnicze zatopiły trzy amerykańskie pancerniki w Pearl Harbor, torpedy lotnicze i torpedy okrętów podwodnych zatopiły także cztery pancerniki brytyjskie oraz trzy pancerniki Włoch. Ofiarami torped padły także lotniskowce, krążowniki, niszczyciele oraz okręty pomocnicze^[1].

Współcześnie torpedy są podstawową bronią okrętów podwodnych służąc do ataku na jednostki nawodne i inne okręty podwodne, podobnie też torpedy stanowią broń przeciwpodwodną jednostek nawodnych oraz lotnictwa. Niezależnie od rozwoju pocisków rakietowych i manewrujących, nie istnieje dzisiaj ani nie jest rozwijana żadna broń, która mogłaby zastąpić torpedy w przyszłości^[1].

Nomenklatura

W najwcześniejszych czasach amerykańskich torped, pociski tego rodzaju były identyfikowane za pomocą nazwy producenta, rozmiaru i numeru „mark”. Litera była używana do odróżnienia kolejnych modeli bądź modyfikacji tej samej torpedy. W roku 1913 dokonano oficjalnej reklasyfikacji wszystkich amerykańskich torped^[2]. Oficjalnym standardem stał się wówczas numer „mark” zaś do odróżnienia modyfikacji zaczęto stosować „mod”, będącym skrótem od słowa modification. W efekcie, od roku 1913 wszystkie konstrukcje torped używanych w Stanach Zjednoczonych identyfikowane są jedynie przez numery mark i mod^[2]. Pomiędzy rokiem 1913 a 1943 do oznaczania modeli torped stosowano konwencję z cyframi rzymskimi, po czym wprowadzono porządek z cyframi arabskimi^[2].

Pierwsze torpedy z własnym napędem

Howell Mark I

Napędowe koło zamachowe torpedy Howell Mark I

Pierwsza torpeda zamówiona przez US Navy. Mark I była jedyną napędzaną bezwładnościowo torpedą zamówioną przez marynarkę amerykańską. Kontrakt na dostawę 30 torped tego rodzaju podpisano w 1894 roku. Pocisk ten był używany w latach 1895–1903.

Długość	11 ft, 1¾ in (340 cm)
Średnica	14,2 in (360 mm)
Waga	518 lb (235 kg)
Masa głowicy	99 lb (45 kg)
Ładunek wybuchowy	82 lb (37,2 kg)
Napęd	zakumulowana energia kinetyczna koła zamachowego o masie 131 funtów (59,5 kg, 10 000 rpm)
Prędkość	24 węzłów, pierwsze 200 jardów (182 m)
Zasięg	800 jardów (731 m)
Naprowadzanie	ster regulowany za pomocą wahadła w celu zapobiegania obrotowi i zapewnienia stabilności kierunku

Whitehead 3,55m x 45cm

Schemat ogólny torpedy Whitehead 3,55m x 45cm, według publikacji US Navy z 1898 roku.

Pierwsza torpeda Whiteheada została zamówiona przez marynarkę amerykańską w 1891 roku jako „Whitehead 3,55m x 45cm”. Mark I weszła do służby w 1895 roku, rok później Mark II, zaś Mark III w roku 1898. Ostatnia z nich była pierwszą torpedą wyposażoną w żyroskop. Ogólnie w Stanach Zjednoczonych wyprodukowano 209 torped tego typu, na podstawie licencji udzielonej zakładom E.W. Bliss Company w Nowym Jorku.

Długość	11 ft 9,6 in (359,66 cm)
Średnica	17,7 in (450 mm)
Waga	845 lb (353 kg)
Ładunek wybuchowy	117 lb (53 kg) nitrocelulozy
Napęd	sprężone powietrze (1350 psi)
Silnik	3-cylindrowy, tłokowy (Brotherhood)
Prędkość	26 węzłów (Mark I), 28 węzłów (Mark II), 27,5 węzła (Mark III)
Zasięg	800 jardów (731 m)
Naprowadzanie	z góry ustalona korekta kursu sterem

Torpedy parogazowe

Mark VII (Bliss-Leavitt 5,2m x 45cm Mark VII)

Mark VII pierwsza amerykańska torpeda parogazowa dla okrętów podwodnych.

Pierwsza torpeda parogazowa US Navy. Opracowana i produkowana przez E.W. Bliss Company. W roku 1912 zamówiono 240 sztuk tej amunicji.

	Mod 0	Mod 5A
Używana przez	okręty podwodne	okręty podwodne, samoloty
Długość	17 ft (5,2 m)	17 ft (5,2 m)
Średnica	17,7 in (450 cm)	17,7 in (450 cm)
Waga	1588 lb (720 kg)	1628 lb (738 kg)
Ładunek wybuchowy	205 lb (93 kg) TNT	326 lb (148 kg) TNT lub Torpex
Napęd	para	para
Silnik	turbina	turbina
Prędkość	32 węzły	35 węzłów
Zasięg	4000 jardów (3658 m)	3500 jardów (3200 m)
Naprowadzanie	żyroskop Mark 7	żyroskop Mark 7

Przypisy

Bibliografia

• Roger Branfill-Cook: Torpedo: The Complete History of the World’s Most Revolutionary Naval Weapon. Seaforth Publishing, 27 sierpnia 2014. ISBN 978-1-84832-215-8. (ang.).brak strony w książce
• Robert Gannon: Hellions of the Deep The Development of American Torpedoes in World War II. Penn State University, 1996. ISBN 0-271-01508-X.
• Thomas Wildenberg, Norman Polmar: Ship Killer: A History Of The American Torpedo. Annapolis, Md.: Naval Institute Press, 2010. ISBN 978-1-59114-688-9.brak strony w książce