Trolejbusy w Poznaniu
trolejbus
Ilustracja
Škoda 8Tr na Rynku Śródeckim (1961)
Państwo

 Polska

Lokalizacja

Poznań

Liczba linii

6

Lata funkcjonowania

1930–1970

Infrastruktura
Schemat sieci
Sieć trolejbusowa w latach 1945-1970
Tabor
Liczba pojazdów

3-20

Trolejbus o numerze bocznym 402 zbudowany w Poznaniu na podwoziu angielskim

Trolejbusy w Poznaniu – pierwsza w Polsce[1][2] sieć linii trolejbusowych w Poznaniu powstała w 1930 i funkcjonowała do 1970.

Historia

Początki

Pierwsza linia trolejbusowa w Poznaniu została uruchomiona 12 lutego 1930 o godz. 11. Poświęcenia dokonał ks. Antoni Chilomer[3], a na uroczystość otwarcia przybyli urzędnicy wojewódzcy i miejscy. Trolejbusy jeździły trasą: Rynek Śródecki – ul. Bydgoska – ul. Zawady – ul. Wiejska. Linia obsługiwana była trolejbusami z Anglii (1 pojazd o pojemności 30 pasażerów i 2 podwozia na których zbudowano pojazdy o 60 miejscach) zasilanymi napięciem 550 V[4][1]. Ówczesne trolejbusy nazywane były „biednymi tramwajami” (ze względu na brak szyn)[5]. W latach 1933–1934 w warsztatach na terenie zajezdni tramwajowej przy Gajowej, na podstawie 40-miejscowych autobusów Renault, zbudowano dwa kolejne trolejbusy wykorzystując aparaturę elektryczną z wagonów tramwajowych[6].

II wojna światowa

W latach 1939–1944 powstały dwie kolejne linie: Rynek Śródecki – os. Warszawskie (ukończona przez Niemców 6 września 1941 do ul. Kostrzyńskiej) oraz w zachodniej części miasta, do wojskowego lotniska w Ławicy[7]. W 1943 władze niemieckie sprowadziły z Kijowa sześć trolejbusów JaTB-2, do ruchu udało się włączyć trzy lub cztery[6].

Okupant niemiecki wprowadził specjalny system korzystania z pojazdów przez pasażerów narodowości polskiej. Musieli oni czekać przed pojazdem, a wsiadać mogli dopiero tuż przed odjazdem, gdy Niemcy zajęli już miejsca siedzące. Nie wolno było siadać obok Niemca i rozmawiać w języku polskim. Polacy mieli też obowiązek ustępowania miejsc siedzących Niemcom. W godzinach 7.15-8.15 Polscy w ogóle nie mogli korzystać z trolejbusów, gdyż wówczas niemiecka młodzież jeździła do szkół w centrum, a gospodynie domowe na targi[8].

Podczas walk II wojny światowej w Poznaniu tabor uległ uszkodzeniu. 21 stycznia 1945 wstrzymane zostały przewozy komunikacją miejską, a trolejbusy zostały zgromadzone na Rynku Śródeckim i przy Ogrodzie Botanicznym[9].

Okres powojenny

Po wojnie kursowanie trolejbusów na wszystkich trzech liniach przywracano stopniowo od 1 marca 1946 (linia Ogród Botaniczny – Sytkowo) do 25 sierpnia 1947 (ul. Główna)[10][11]. Pod koniec lat 40. funkcjonowały już 4 linie:

W marcu 1950 uruchomiona została kolejna linia:

Linie trolejbusowe były oznaczane literami alfabetu od Z (w odwrotnej kolejności), w przeciwieństwie do linii autobusowych oznaczanych od A[11].

3 lutego 1952 trolejbus jadący Mostem Cybińskim wpadł w poślizg i stoczył się do zamarzniętej rzeki. Śmierć poniosło sześć osób, a kilkanaście innych zostało rannych[15][16].

W lutym 1954, po zmianie numeracji linii, po Poznaniu jeździło 6 linii:

Okres stopniowej likwidacji

Wkrótce linię 102 skrócono do Osiedla Warszawskiego, a na trasie ul. Mostowa – Antoninek uruchomiono linię 107. W 1959 linie kursujące od ul. Mostowej skrócono do Rynku Śródeckiego ze względu na zbyt duże obciążenie tymczasowych mostów. W 1957 zlikwidowano linię 105, którą zastąpiły tramwaje kursujące ulicą Winogrady do nowo wybudowanej pętli Wilczak[17]. Od roku 1966 rozpoczęło się stopniowe zastępowanie trolejbusów autobusami[18]. W 1969 roku kursowały już tylko dwie linie, 103 Ogród Botaniczny – Smochowice i 104 Garbary – Naramowice[19].

29 marca 1970[20] zlikwidowano ostatnią działającą jeszcze w Poznaniu linię 103. Przez większość czasu istnienia trolejbusów w Poznaniu linie nie były ze sobą połączone, tworząc trzy niezależne od siebie sieci. Pojazdy poza siecią były holowane przez pogotowie techniczne[21].

Statystyki

Liczba trolejbusów
Źródło: Jerzy Marchwicki, Edmund Nadolski: 100 lat komunikacji miejskiej w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1979
Liczba pasażerów (w tys.)
Źródło: Jerzy Marchwicki, Edmund Nadolski: 100 lat komunikacji miejskiej w: Kronika Miasta Poznania nr 4/1979

Pozostałości

Pozostałości niedziałającej sieci trolejbusowej są słupy niegdyś podtrzymujące sieć trakcyjną. Jeden z nich stoi przy ulicy Głównej. Jego elementy są połączone nitami[3]. Pochodzi z 1941 roku, kiedy to okupant niemiecki otworzył linię z Katedry na Osiedle Warszawskie[3](52°25′19,49″N 16°58′30,49″E/52,422081 16,975136).

Drugi z nich stoi przy ulicy Szelągowskiej, wyremontowany został w 2021 roku przy okazji budowy trasy tramwajowej na Naramowice.[22]

Przyszłość komunikacji trolejbusowej w Poznaniu

W listopadzie 2012 roku miejscy urzędnicy zaprezentowali pomysł poprowadzenia linii trolejbusowej na Naramowice zamiast tramwaju[23]. Oznaczałoby to reaktywację tego środka transportu w Poznaniu. Pomysł został jednak przyjęty chłodno, nie ma bowiem możliwości połączenia sieci trolejbusowej z istniejącą tramwajową i konieczna byłaby budowa specjalnego zaplecza technicznego dla niewielkiej liczby trolejbusów.

Przypisy

  1. 1 2 Uruchomienie pierwszego w Polsce tramwaju bez szyn, „Dziennik Poznański”, 13 lutego 1930, s. 4.
  2. ↑ z wyłączeniem sieci trolejbusowej we Wrocławiu, która działała jedynie rok i technicznie nie funkcjonowała prawidłowo
  3. 1 2 3 Stefan Lamecki: Co zostało po poznańskich trolejbusach? Słup!. Gazeta Wyborcza, 07.03.2012. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-02-15)].
  4. ↑ Jerzy Marchwicki, Edmund Nadolski, 100 lat komunikacji miejskiej, [w:] Kronika Miasta Poznania nr 4/1979 [online], s. 28.
  5. ↑ Tadeusz Świtała, Poznań w 1927, „Kronika Miasta Poznania” (4), 1988, s. 110.
  6. 1 2 120 lat komunikacji miejskiej w Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2000, s. 99. ISBN 83-87847-27-5.
  7. ↑ Remigiusz Grochowiak, Komunikacja miejska w Poznaniu, 2022, s. 182-185, ISBN 978-83-964796-0-0.
  8. ↑ Pierwszy trolejbus w Poznaniu. To było wydarzenie!, w: My. Czasopismo mieszkańców, nr 5(221)/2019, Pro Publico, Poznań, s. 6, ISSN 1641-6813
  9. ↑ Jerzy Marchwicki, Edmund Nadolski, 100 lat komunikacji miejskiej, [w:] Kronika Miasta Poznania nr 4/1979 [online], s. 31.
  10. ↑ Jerzy Marchwicki, Edmund Nadolski, 100 lat komunikacji miejskiej, [w:] Kronika Miasta Poznania nr 4/1979 [online], s. 38.
  11. 1 2 Jerzy Marchwicki, Edmund Nadolski, 100 lat komunikacji miejskiej, [w:] Kronika Miasta Poznania nr 4/1979 [online], s. 40.
  12. ↑ 2,7 km
  13. ↑ 5,2 km
  14. ↑ Wydział Geodezji Prezydium M.R.N. w Poznaniu, Plan Stołecznego Miasta Poznania, Poznań 1951.
  15. ↑ 120 lat komunikacji miejskiej w Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2000, s. 102. ISBN 83-87847-27-5.
  16. ↑ js, lama: Trolejbus wpadł do Cybiny, zginęło sześć osób. Gazeta Wyborcza, 3 lutego 2013.
  17. ↑ A. Czarnecka, Komunikacja miejska w poznańskich dokumentach archiwalnych, „Kronika Miasta Poznania”, nr 3-4/1992, s. 219.
  18. ↑ Sprawozdania, [w:] Kronika Miasta Poznania nr 2/1968 [online], s. 133.
  19. ↑ Plan Poznania. Warszawa: Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, 1969.
  20. ↑ Jerzy Marchwicki, Edmund Nadolski, 100 lat komunikacji miejskiej, [w:] Kronika Miasta Poznania nr 4/1979 [online], s. 49.
  21. ↑ 120 lat komunikacji miejskiej w Poznaniu. Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2000, s. 106. ISBN 83-87847-27-5.
  22. ↑ Historyczny słup trolejbusowy wraca na ul. Szelągowską » Zarząd Transportu Miejskiego w Poznaniu [online], www.ztm.poznan.pl [dostęp 2024-01-17].
  23. ↑ Michał Wybieralski: Nowy pomysł dla Naramowic: trolejbus!. Gazeta Wyborcza, 8 listopada 2012.

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.