Sieć kolejowa w powiecie kościerskim

Obecnie na terenie powiatu kościerskiego istnieje około 67 km linii kolejowych, na których odbywa się regularny ruch pasażerski. Na terenie powiatu znajduje się 14 stacji i przystanków kolejowych, w tym 3 węzły kolejowe i 2 czynne mijanki.

Historia

1885-1918

Pierwsza linia kolejowa na terenie powiatu kościerskiego powstała w latach 1884-1885 wraz z budową Królewskiej Kolei Wschodniej[1]. Była to (obecnie już zlikwidowana) 53 km linia kolejowa łącząca Pszczółki z Kościerzyną, której pierwszy 8 km odcinek Pszczółki-Sobowidz otwarto w październiku 1884. Pozostałe odcinki na szlaku Sobowidz-Kościerzyna (dł. 45 km) uruchomiono w listopadzie 1885. W tym czasie najprawdopodobniej wybudowano również parowozownię w Kościerzynie[2]. W grudniu 1900 pociągnięto linię kolejową Kościerzyna-Lipusz (dł. 16,7 km), w listopadzie 1901 Kościerzyna-Kartuzy; w ten sposób powstał pierwszy węzeł kolejowy w powiecie. W lipcu 1901 zbudowano linię Lipusz-Bytów (dł. 24,3 km), a rok później linię Lipusz-Chojnice (dł. 52,6 km), co spowodowało, że w 1902 Lipusz stał się drugim węzłem w powiecie[3]. W styczniu 1905, po zbudowaniu linii Skarszewy-Starogard Gdański (dł. 42,7 km), Kościerzyna zyskała połączenia ze wszystkimi sąsiednimi miastami powiatowymi[4].

1918-1945

W 1920, po ustaleniu granicy polsko-niemieckiej na Pomorzu, linia Lipusz-Bytów (dł. 24,3 km) stała się odcinkiem transgranicznym, przez co okazała się zbędna i została w końcu czerwca 1920 rozebrana na odcinku Lipusz-Róg (dł. 7,44 km)[3]. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, rząd podjął decyzję o budowie magistrali węglowej łączącej Śląsk z portem w nowo budowanej Gdyni, gdyż Gdańsk był wolnym miastem, przez co tranzyt przez jego terytorium wiązał się z dodatkowymi kosztami[2]. W połowie października 1928 uruchomiono kolejną linię kolejowa na terenie powiatu. Było to przedłużenie o 22,6 km linii Laskowice Pomorskie-Czersk. Na terenie powiatu stworzono dwie stacje Bąk i Karsin. Na początku listopada 1930 powstała magistrala, która tworzyła kolejny węzeł w Bąku. Dzięki tej magistrali Kościerzyna miała dobre połączenie z Gdynią, wykorzystywane aż do 1990 przez pociągi dalekobieżne. Wraz z budową magistrali stare połączenie (otwarte w październiku 1901) do Kartuz na odcinku Kościerzyna-Gołubie zostało rozebrane (listopad 1930). Podczas wojny, już we wrześniu 1939 została odbudowana linia Bytów-Lipusz[3].

1945-1989

Po II wojnie światowej kolej rozwijała się, stanowiąc najszybszy i najwygodniejszy środkiem lokomocji. W latach 60. można było zaobserwować ten rozwój zwłaszcza na trasie Kościerzyna-Gdynia[5][6]. Mimo wielkiej akcji elektryfikacyjnej w latach 70. powiat kościerski nie doczekał się elektryfikacji, przez co ruch towarowy Śląsk-Porty i dalekobieżny został przeniesiony na linię przez Tczew, zelektryfikowaną w 1969.

Po 1989

31 sierpnia 1990 przez stację w Kościerzynie przejechał ostatni pociąg pośpieszny. W 1991 zlikwidowano parowozownię, a w 1992 przekształcono ją w skansen. W tym samym roku w obsłudze połączeń zaczęto wykorzystywać autobusy szynowey[7], które jednak nie uchroniły przed zamknięciem i likwidacją w maju 1993 linii Lipusz-Bytów[3] oraz w styczniu 1994 linii Pszczółki-Kościerzyna (mimo tego, że rozkład z 1993 przewidywał na tej trasie 4 pary pociągów). Po 1994 spadek przewozów spowodował ograniczanie i zawieszanie ruchu na trasach do Chojnic i do Czerska/Bydgoszczy. Największe ograniczenie ruchu nastąpiło na linii do Czerska, z trzech par w rozkładzie 2003/2004, do tylko jednej pary w rozkładzie 2006/2007 (w rozkładach połączenie to było zaznaczane kursuje do odwołania). W rozkładzie z 2005/2006 pojawiła się ostatnia bezpośrednia para pociągów do Grudziądza a w rozkładzie z 2006/2007 ostatnia para pociągów relacji Bydgoszcz Główna - Kościerzyna skomunikowana w Kościerzynie z pociągiem do Gdyni. Później jedynym bezpośrednim połączeniem z powiatu kościerskiego poza województwo pomorskie było połączenie do Wierzchucina. Ograniczono również ruch na trasie Kościerzyna-Chojnice z 6 par w rozkładzie 2001/2002 do 4 par w rozkładzie 2008/2009.

Linie kolejowe

Na terenie powiatu znajdują się linie kolejowe nr 201 Nowa Wieś Wielka-Gdynia Port, 211 Chojnice Kościerzynie, 215 Laskowice Pomorskie - Bąk oraz rozebrane 233 Pszczółki - Kościerzyna oraz linia Kościerzyna - Gołubie, którą rozebrano w latach 30. przez co nie posiada ona numeru.

linie kolejowe w południowej części powiatu - na południe od Bąka

Przepustowość dobowa pociągów osobowych według rozkładu z 2008/2009

Odcinek Linia Przepustowość maksymalna liczba par wykorzystanie
Bąk - Kościerzyna 201 30 par 2 6,67%
Chojnice-Lipusz 211 25 par 4 (+1 na odcinku Chojnice-Brusy) 16%
Czersk - Bąk 215 36 par 1 2,77%
Lipusz - Kościerzyna 211 60 par 4 6,67%
Kościerzyna - Somonino 201 55 par 8 14,55%

Stacje i przystanki kolejowe

Na terenie powiatu Kościerskiego znajduje się 14 czynnych oraz 5 nieczynnych stacji i przystanków kolejowych. Tylko na dwóch z nich, w Kościerzynie i Dziemianach Kaszubskich, czynne są kasy biletowe. Do 1994 roku kolej docierała do każdej gminy. Od 1994 nie dojeżdża do gminy Liniewo. Kolej dociera do wszystkich siedzib gmin oprócz Starej Kiszewy i Liniewa. Stacje i przystanki kolejowe znajdują się w 14 miejscowościach mających w sumie około 55% mieszkańców powiatu. W mieście powiatowym mieszka nieco ponad 34% mieszkańców.

Nazwa stacji/przystanku Zdjęcie Ranga linia kolejowa rok powstania liczba par pociągów (2009) wielkość miejscowości liczba mieszkańców, dla których stacja jest najbliższa.
Kościerzyna węzeł kolejowy 201, 211 i 233 (rozebrana) 1885 14 26717 (miasto powiatowe)
Bąk węzeł kolejowy 201, 215 1928 2 0 (węzeł kolejowy w lasach)
Dziemiany Kaszubskie mijanka 211 1902 4 1762 (siedziba gminy)
Garczyn przystanek 211 1900 4
Głodowo Kościerskie nieczynna mijanka? 233 (rozebrana) 1885 0 596
Kalisz Kaszubski przystanek kolejowy 211 1902 4 900
Karsin przystanek kolejowy (wcześniej mijanka) 215 1928 1 2500 (siedziba gminy)
Liniewko Kaszubskie nieczynna mijanka? 233 (rozebrana) 1885 0
Liniewo Pomorskie nieczynna mijanka? 233 (rozebrana) 1885 0 1052 (siedziba gminy)
Lipuska Huta przystanek kolejowy 211 1900 4 103
Lipusz węzeł kolejowy 211, 1900 4 2069 (siedziba gminy)
Łubiana mijanka 211 1900 4 2500
Nowy Barkoczyn nieczynna mijanka 233 (rozebrana) 1885 0 543
Olpuch przystanek kolejowy 201 1970. 2 268
Olpuch Wdzydze przystanek kolejowy (wcześniej mijanka) 201 1930 2 ? (najbliższa miejscowość - Szenajda)
Podleś przystanek kolejowy 201 1930 2 255
Raduń przystanek kolejowy 211 1902 4 450
Skorzewo przystanek kolejowy (wcześniej mijanka) 201 1930 9
Wielki Klincz nieczynny przystanek 233 (rozebrana) 1885 0 1960

Odległości w linii prostej pomiędzy stacjami i przystankami kolejowymi oraz przedłużenia

Odległości w kilometrach zaokrąglone do 100 metrów na podstawie[8] Przedłużenia na podstawie kilometrów taryfowych.

Kościerzyna Bąk Dziemiany Garczyn Kalisz Karsin Lipuska Huta Lipusz Łubiana Olpuch Olpuch Wdzydze Podleś Raduń Skorzewo
Kościerzyna x 19,5 18,8 5,5 16 25,1 15,8 14,3 8,4 12,5 10,3 4,7 22,1
Bąk 107,69% x 18 21,1 19,4 8,4 21,8 23,3 21,4 7,2 9,2 15,7 16,7
Dziemiany 143,62% 266,67% x 15,4 3,8 16,3 6,7 9,5 13 16,1 15,9 16,4 5,6
Garczyn 127,73% 132,70% 129,87% x 11,9 25,4 10,6 9 3,1 14,4 13,7 7,9 9,6
Kalisz 150% 231,96% x 19,8 3 5.8 7,9 15,8 8,5 14,7 8,5
Karsin x 21,7 24,4 22 14,1 16 20,9 12,9
Lipuska Huta x 3,1 8,2 17,9 16,9 15,6 11,3
Lipusz x 5,9 18,6 17,2 14,8 14,4
Łubiana x 15,5 13,6 9,8 17,4
Olpuch x 2,2 8 16,4
Olpuch Wdzydze x 7,7 16,9
Podleś x 18,9
Raduń x
Skorzewo x

Skansen w Kościerzynie

SP47-001 jeden z eksponatów Muzeum Kolejnictwa w Kościerzynie

Obok stacji Kościerzyna, na terenie dawnej lokomotywowni, znajduje się skansen kolejowy w którym można zobaczyć m.in.: lokomotywę SP47-001 (jedyny zachowany egzemplarz), Ok1, SR61 (jeden z dwóch skonstruowanych) oraz EW90-12 (jedyny zachowany pojazd z SKM w Trójmieście pochodzenia berlińskiego). Za płotem (od strony dworca) znajduje się kilka niszczejących parowozów, m.in. Ty2 oraz SN61. Ze skansenu organizowane są wakacyjne przejazdy retro, np. Costerina.

Skansen w Kościerzynie jest jedynym w północnej Polsce skansenem normalnotorowym. Oprócz niego, na podobnej szerokości geograficznej znajdują się skanseny wąskotorowe w Gryficach i Ełku[9].

Przypisy

  1. ↑ M. Jerczyński. Królewska Kolej Wschodnia – jak powstała legenda. „Świat Kolei”. 7/2001. s. 18-25. ISSN 1234-5962.
  2. 1 2 Urząd Miasta w Kościerzynie: Skansen Kolejowy. [dostęp 2008-07-15].
  3. 1 2 3 4 Ogólnopolska Baza Kolejowa: Historia linii Lipusz – Korzybie. [dostęp 2009-12-09].
  4. ↑ Ogólnopolska Baza Kolejowa: linia Starogard Gdański - Skarszewy. [dostęp 2009-12-09].
  5. ↑ Rozkład jazdy pociągów PKP 1964/1965. Warszawa: Polskie Koleje Państwowe, 1964, s. 682, 683, 691, 702, 705, 706.
  6. ↑ Rozkład jazdy pociągów PKP 1966/1967. Warszawa: Polskie Koleje Państwowe, 1966, s. 682, 683, 691, 702, 705, 706.
  7. ↑ Ryszard Stankiewicz. Nowoczesność na linii Gdynia - Kościerzyna. „Koleje małe i duże”. 2/2006. ISSN 1641-117X.
  8. ↑ Mapa turystyczna Borów Tucholskich i Kociewia
  9. ↑ Marek Malczewski. Skanseny kolei wąskotorowych. „Świat kolei”. 7/2001, s. 28-30. Łódź: EMI-PRESS. ISSN 1234-5962.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.