Lipusz
Ilustracja
Budynek dworca
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Miejscowość

Lipusz

Data otwarcia

15 lipca 1900

Poprzednie nazwy

Lippusch (Bahnhof)

Dane techniczne
Liczba peronów

2

Liczba krawędzi
peronowych

3

Kasy

N

Linie kolejowe
Położenie na mapie gminy Lipusz
Mapa konturowa gminy Lipusz, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Położenie na mapie powiatu kościerskiego
Mapa konturowa powiatu kościerskiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Lipusz”
Ziemia54°05′49″N 17°46′48″E/54,096944 17,780000

Lipusz – stacja kolejowa[1] w Lipuszu, w województwie pomorskim, w Polsce. Obiekt był dawniej lokalnym węzłem kolejowym; od lat 90. XX wieku pełni rolę mijanki w ruchu pasażerskim.

Ruch pasażerski

Rok Wymiana pasażerska na dobę
2017[2] 20-49
2022[3] 10-19

Położenie

Stacja Lipusz znajduje się około 300 m od centrum Lipusza, na południowym krańcu miejscowości. Na jej terenie znajdują się 4 przejazdy kolejowo-drogowe[4].

Historia

1900–1945

Uroczyste oddanie stacji w Lipuszu nastąpiło 15 lipca 1900. Początkowo do stacji docierała tylko linia z Kościerzyny. Lipusz od początku był projektowany i budowany jako lokalny węzeł kolejowy, w którym krzyżowały się linie łączące trzy miasta powiatowe: Kościerzynę, Chojnice i Bytów. Dodatkowo w Lipuszu miała stacjonować drużyna manewrowa, która łączyła i dzieliła pociągi relacji łączonych. W 1901 otwarto linię do Bytowa, natomiast w dniu 1 lipca 1902 – po oddaniu linii do Chojnic – Lipusz stał się węzłem kolejowym. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości w 1918 linia Lipusz – Bytów (jej fragment obejmuje obecnie (2020) linia Bytów – Korzybie) została przecięta granicą polsko-niemiecką tuż przed stacją Róg. Lipusz znajdował się wówczas po stronie polskiej. W czerwcu 1920[5] linia została zdemontowana do granicy polsko-niemieckiej, a stacja przestała spełniać funkcję węzła. W 1939, już po rozpoczęciu wojny, Niemcy odbudowały brakujący fragment linii[4].

1945–1990

Po II wojnie światowej linia Lipusz – Korzybie w całości znalazła się po stronie polskiej. W okresie Polski powojennej Lipusz był węzłem kolejowym obsługującym lokalne pociągi osobowe oraz towarowe[4]. W latach 60. XX w. składano i demontowano tu pociągi kursujące na trasie Kościerzyna – Bytów/Chojnice[6].

Po 1990

W rozkładzie jazdy na lata 1990–1992 przez Lipusz przejeżdżało 6 par pociągów Kościerzyna – Chojnice (w tym jedna para w relacji wydłużonej aż do Gdyni Głównej), para pociągów Lipusz – Kościerzyna i Lipusz – Chojnice oraz 4 pary pociągów Lipusz – Bytów. W następnym rozkładzie 1992/93 zmniejszono o 1 liczbę par pociągów Kościerzyna – Chojnice, jednakże przedłużono jeszcze jedną do Gdyni; liczba pociągów do Bytowa nie zmieniła się, ale był to ostatni rozkład, w którym występowały pociągi na tej trasie. W 1993 w czasie fali likwidacji lokalnych linii kolejowych zlikwidowano połączenie Bytów – Kościerzyna; od tej pory przy tabeli 381 b występowała notatka Ruch pociągów wstrzymany do odwołania, która utrzymywała się aż do rozkładu jazdy pociągów z lat 1996/97, a przez Lipusz przejeżdżają jedynie pociągi relacji Kościerzyna – Chojnice. Ze względu na bardzo zły stan torowiska planowano również fizyczną likwidację linii do Bytowa, jednak po interwencji władz samorządowych gminy Bytów i przekazaniu linii w użytkowanie spółce Pol-Miedź Trans z Lubina utrzymano ruch towarowy[4].

Linie kolejowe

Węzeł w Lipuszu

Lipusz był węzłem kolejowym, w którym krzyżowały się linie numer 211 (Chojnice – Kościerzyna) oraz 212 (dawniej Lipusz – Korzybie, a od 2007 roku Bytów – Korzybie). Odcinek do Korzybia jest całkowicie wyłączony z ruchu pasażerskiego. W ruchu towarowym eksploatuje się jedynie odcinek do Bytowa; dalej trasa jest nieprzejezdna[7]. Wszystkie linie są niezelektryfikowane, normalnotorowe oraz jednotorowe.

Maksymalne dozwolone prędkości na szlakach w okolicy Lipusza[8]:

Pociągi osobowe (również szynobusy) Pociągi towarowe
Linia 211 80 km/h 80 km/h
Linia 212 0 km/h[9] 20 km/h

Infrastruktura

Budynek dworca

Dworzec z magazynem

W budynku dworca znajduje się poczekalnia, nieczynna kasa oraz prywatne mieszkanie. Dworzec zbudowany jest z czerwonej cegły. Część główna jest piętrowa, nieotynkowana i pokryta dachówką. Przylega do niej parterowa część boczna oraz mała, otynkowana przybudówka. Dach jest wielospadowy (czterospadowy w części głównej i dwuspadowy w części bocznej), natomiast przylegający do budynku magazyn pokryty dachem pulpitowym)[5]. Budynek został wzniesiony w stylu odchodzącym od stylu ryglowego, choć takie cechy jeszcze można odnaleźć w przylegającym do budynku magazynie. Typ zabudowy spotykany w Prusach na początku XX wieku.

Perony

Perony – widok od strony dworca

Na stacji znajdują się dwa perony: jeden jedno- i drugi dwukrawędziowy, oba z dojściem w poziomie szyn. Perony pokryte są płytami chodnikowymi i są niezadaszone. Znajdują się tam semafory kształtowe, nieużywana obecnie wieża wodna[5], dwustanowiskowa szopa używana przez Pol-Miedź Trans[4] oraz dwie nastawnie – Lp i Lp1.

Parowozownia

Na terenie stacji znajdowała się trzystanowiskowa hala dla parowozów, przebudowana następnie na dwustanowiskową. Można przyjąć, że podlegała pobliskiej parowozowni w Kościerzynie[10].

Łącznica

W północnej części stacji, między rozjazdem R31 a R32, znajduje się łącznica o długości 674 m, umożliwiająca przejazd między liniami: 211 i 212 (brak konieczności zmiany czoła pociągu na stacji Lipusz). Obecnie jest nieczynna i zarośnięta[11].

Warsztat naprawy wagonów

W latach około 1980-1990 w Lipuszu mieściła się placówka napraw wagonów Oddziału Zamiejscowego Rewizji i Napraw Wagonów w Kościerzynie Wagonowni Gdynia, zajmująca się naprawą wagonów towarowych.

Ruch pociągów

Pociągi osobowe

Przez stację w Lipuszu przejeżdżają dwie pary pociągów regio relacji Chojnice – Kościerzyna i Kościerzyna – Chojnice[12]. Najczęściej są nimi autobusy szynowe. Od 2016 roku część pociągów obsługiwana jest autobusową komunikacją zastępczą[13][14]. Od 2016 roku uruchamiane są przez SKPL Cargo sezonowe 3 pary pociągów z Lipusza do stacji Bytów[15].

Pociągi towarowe

Przez Lipusz przejeżdżają zazwyczaj pociągi towarowe relacji Kościerzyna – Bytów spółki SKPL Cargo z Kalisza oraz pociągi innych przewoźników, m.in. PKP Cargo[5]. Z powodu bardzo złego stanu technicznego łącznicy nr 738, a przy tym ręcznej obsługi zwrotnic, pociągi najczęściej zmieniają tu czoło. W Lipuszu stacjonowały manewrowe lokomotywy spalinowe serii SM42 będące własnością Pol-Miedź Trans[4], a od 2015 roku tabor SKPL Cargo[16].

Przypisy

  1. ↑ Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych. plk-sa.pl, 2019-12-15. [dostęp 2020-10-13]. (pol.).
  2. ↑ Największe i najmniejsze stacje w Polsce. [w:] utk.gov.pl [on-line]. [dostęp 2019-12-18].
  3. ↑ Urząd Transportu Kolejowego: Wymiana pasażerska - Dane o stacjach 2022. [dostęp 2023-09-17].
  4. 1 2 3 4 5 6 Paweł Korcz. Lipusz. „Świat kolei”. 4/2008, s. 43. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
  5. 1 2 3 4 Lipusz w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl[niewiarygodne źródło?]
  6. ↑ Rozkład jazdy pociągów PKP 1966/1967. Warszawa: Polskie Koleje Państwowe, 1966, s. 705, 706.
  7. ↑ Stan na 2009.
  8. ↑ Jarosław Woźny i Marek Potocki (red.): Linia Chojnice – Kościerzyna w: Ogólnopolska Baza Kolejowa. [dostęp 2008-12-25]. (pol.).[niewiarygodne źródło?]
  9. ↑ Pociągi osobowe mogą jeździć tylko w wyjątkowych sytuacjach z pilotem, który podaje prędkość maszyniście.
  10. ↑ Niestety zestawienie jednostek kolejowych z okresu lat 1939–1945 nie wymienia parowozowni w Lipuszu jako samodzielnej.
  11. ↑ Linia Lipusz R32 – Lipusz R31 (738) [online], bazakolejowa.pl [dostęp 2021-03-18] (pol.).[niewiarygodne źródło?]
  12. ↑ Zmiana rozkładu jazdy pociągów od dnia 11 czerwca 2017 r. w województwie pomorskim [online], polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  13. ↑ Komunikacja uzupełniająca [online], polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  14. ↑ Informacje i utrudnienia | POLREGIO | Przewozy Regionalne [online], polregio.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  15. ↑ SKPL // SHORTLINES.PL // z pasji do kolei [online], shortlines.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
  16. ↑ Grupa SKPL // shortlines.pl – pierwszy polski operator kolejowych końcówek logistycznych [online], skpl.pl [dostęp 2017-11-25] (pol.).
Lipusz
Linia 211 Chojnice – Kościerzyna (52,612 km)
Lipuska Huta
odległość: 3,423 km
odległość: 6,908 km
Linia 212 Lipusz – Korzybie (0,000 km)
odległość: 7,440 km
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.