Tonowanie – proces stosowany w fotografii, w wyniku którego zmianie ulega odcień bądź ton monochromatycznej odbitki, a obraz staje się trwalszy.
Tonowanie fotografii jako pierwszy zastosował w 1840 r. francuski fizyk, Armand-Hippolyte-Louis Fizeau. Użyty przez niego w procesie wykonywania dagerotypów chlorek złota zwiększył kontrast i trwałość obrazu, wpływając również na jego zabarwienie. Tonowanie odbitek na papierze wprowadził prawdopodobnie Louis-Désiré Blanquart-Evrard, wynalazca odbitki albuminowej. Również on wykorzystywał chlorek srebra, uzyskując podobne efekty, takie jak lepsza stabilność obrazu, redukcja żółknięcia i blaknięcia oraz zmiana odcienia, która w przypadku odbitek albuminowych była znacznie silniejsza. Pierwotna czerwonorudobrązowa barwa w wyniku tonowania przechodziła w bardziej purpurowe bądź brązowe tony, które zależały od zastosowanej kąpieli (w tym od jej pH). Oprócz złota z końcem XIX w. zaczęto stosować także platynę, miedź, wanad, żelazo, które nadawały odbitkom różne odcienie.
Proces tonowania
Po wyjęciu gotowych kopii z ram należy wykonać proces tonowania. Zabieg ten ma na celu uczynienie wykonanych zdjęć nieczułymi na wpływ światła. W procesie tonowania wykorzystuje się kąpiel tonowo-fiksującą. Roztwór wody z preparatem tonowo-fiksującym (dostępnym w postaci proszku lub płynu) usuwa resztę niepoczerniałego chlorku srebra lub złota (używanego w procesie wykonywania obrazów) i nadaje zdjęciom odpowiedni ton, barwę. Kolejnym krokiem jest umieszczenie fotografii w misce z przygotowanym wcześniej roztworem i delikatne poruszanie naczyniem. Warto również zaznaczyć, iż długość moczenia zdjęć w kąpieli tonowo-fiksującej ma wpływ na intensywność uzyskanych odcieni. Nie należy umieszczać w misce zbyt dużej ilości kopii na raz, gdyż działanie to może doprowadzić do zniszczenia obrazów. Po wyjęciu zdjęć, każde z nich, należy dokładnie obmyć pod bieżącą wodą lub moczyć w naczyniu z wodą (w tym wypadku wodę należy wymieniać co 5 minut) przez godzinę. Zabieg ten ma na celu dokładne usunięcie podsiarczanu sodu. Niedostatecznego usunięcie tego związku często bywa powodem przedwczesnego niszczenia i blaknięcia zdjęć. Płynu tonowo-fiksującego można używać kilkukrotnie. Zdjęcia na papierze celluloidowym i aristo mogą być moczone w jednej kąpieli pod warunkiem, że są one zanurzane w wodzie jednocześnie. W celu wysuszenia kopii należy ułożyć je na bibule lub rozwiesić zdjęcia za pomocą specjalnych klamer. Kolejnym etapem w procesie wytwarzania fotografii jest jej naklejanie. W procesie naklejania „fotografie obcina się pod kątem prostym na płycie szklanej lub cynkowej wzdłuż szklannych linij (szablonów) ostrym scyzorykiem. Można też je obciąć nożyczkami.”[1] Następnie należy ponownie włożyć zdjęcia do naczynia z wodą i czekać na efekt ,,skręcania" zdjęć. Kolejnym etapem jest wyłożenie kopii obrazem do dołu na papier filtrujący. Następnie należy nakleić papier filtrujący do kartonu za pomocą odpowiedniego preparatu.
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Jak się fotografuje? Wskazówki praktyczne dla osób, posiadających kamerę własną : z 8-ma rycinami w tekście, Nakładem Księgarni B. Kotuli, 1923 [dostęp 2020-01-22].
Bibliografia
- J. Hannavy, Toning [w:] Encyclopedia of nineteenth-century photography, red. J. Hannavy, New York 2008, ISBN 0-415-97235-3, s. 1394-1395.
- Bertrand Lavédrine i inni, Photographs of the Past. Process and Preservation, Los Angeles: The Getty Conservation Institute, 2009, ISBN 978-089236-957-7.