Tatra T1[1][2]
Ilustracja
Zabytkowa Tatra T1 w Pradze
Dane ogólne
Kraj produkcji

 Republika Czechosłowacka (1948–1960)

Producent

ČKD

Miejsce produkcji

Praga

Lata produkcji

1952–1958

Dane techniczne
Liczba członów

1

Długość

13 300 mm

Szerokość

2400 mm

Wysokość

3050 mm

Masa

16 600 kg

Rozstaw wózków

1000 mm
1435 mm

Rozstaw osi w wózkach

1900 mm

Układ osi

Bo’Bo’

Średnica kół

640 mm

Moc silników

4 × 44 kW

Typ silników

TM 22

Napięcie zasilania

600 V

Prędkość maksymalna

50 km/h

Wnętrze
Liczba miejsc siedzących

26

Liczba miejsc ogółem

95

Tatra T1 – tramwaj wytwarzany w latach 1952–1958 w zakładach ČKD w Pradze w Czechosłowacji. W ciągu sześciu lat produkcji powstało 287 tramwajów tego typu[3]. Jest to pierwszy model tramwaju serii Tatra.

Historia

Jeszcze pod koniec lat 30 XX wieku czechosłowacki koncern ČKD powziął zamiar wdrożenia do produkcji nowoczesnego tramwaju, opartego na amerykańskiej koncepcji PCC. Na podstawie porozumienia o wymianie licencji z amerykańską firmą Westinghouse, ČKD miała otrzymać dokumentację wyposażenia elektrycznego wozów tego typu, jednakże na skutek wybuchu II wojny światowej, nastąpiło to dopiero po wojnie[4]. Wtedy też, po porównaniu różnych konstrukcji europejskich, zapadła w Czechosłowacji decyzja o wdrożeniu do produkcji wozu według koncepcji PCC. Został on opracowany w zakładach Tatra Smíchov koncernu ČKD, a prototyp wyjechał w listopadzie 1951 roku. Pierwsze wozy rozpoczęły eksploatację w Pradze już wiosną 1952 roku[4].

Konstrukcja

T1 to silnikowy wagon tramwajowy wywodzący się konstrukcyjnie z amerykańskiej koncepcji PCC[1][2], a więc jest to jednokierunkowy, jednoczłonowy, czteroosiowy wagon z dwoma dwuosiowymi wózkami i podłogą na stałej wysokości. Po prawej stronie nadwozia zamontowano troje drzwi harmonijkowych z elektrycznym napędem. Układ drzwi umożliwiał ukierunkowaną wymianę pasażerów, tj. wsiadanie przednimi drzwiami i wysiadanie środkowymi lub tylnymi drzwiami. Miejsca siedzące miały postać dzielonych ławek z tapicerką ze skaju, umieszczonych wzdłuż linii okien (jedynie ostrawskie egzemplarze miały ławki zamontowane w poprzek linii okien).

Tramwaj fabrycznie wyposażono w pałąkowy odbierak prądu oraz w wyposażenie elektryczne TR32 z rozruchem oporowym[2]. Napięcie zasilające obwody elektryczne było równe 600 V prądu stałego; standardowo polaryzację dodatnią ma sieć trakcyjna, a ujemną szyny tramwajowe, lecz na życzenie przedsiębiorstw komunikacyjnych polaryzacja mogła zostać odwrócona (Brno, Ostrawa, Koszyce).

Z przodu tramwaju zamontowano jeden reflektor (dwa reflektory montowano fabrycznie dopiero w tramwajach typu T3). Nad dzieloną szyba przednią, ponad tablicą kierunkową, montowano czerwoną pięcioramienną gwiazdę. Prawdopodobnie z powodu mniejszej szerokości nadwozia niż w późniejszych tramwajach serii Tatra, tramwaj typu T1 określano potocznie jako žehlička[5] (pol. żelazko).

Dostawy

Państwo Miasto Typ Lata dostaw Liczba Numery taborowe
 Republika Czechosłowacka (1948–1960) Koszyce T1 1956–1958 11 201–211
Most – Litvínov T1 1957–1958 34 201–234
Ołomuniec T1 1957–1958 10 101–110
Ostrawa T1 1955–1957 44 501–544
Pilzno T1 1955–1957 33 101–133
Praga T1 1951–1956 133 5001–5133
 Polska Warszawa T1 1955 2 501, 502
 ZSRR Rostów nad Donem T1 1957 20 301–320
Łączna liczba: 287

Eksploatacja

Czechosłowacja

Zabytkowa Tatra T1 w Ostrawie
Pulpit motorniczego koszyckiej Tatry T1

Dwa prototypy wyprodukowane zostały w 1951 roku i przeznaczone do testów w Pradze. Pierwszy z nich (oznaczony nr 5001) rozpoczął jazdy próbne 22 listopada 1951 roku[6], kolejny (nr taborowy 5002) rok później.

Wozy T1 eksploatowane były do lat 80. XX wieku, a ostatni został wycofany z ruchu w Pilźnie 4 kwietnia 1987 roku[7]. Obecnie zobaczyć je można na terenie Czech w muzeach w Ostrawie (nr 528), Pilźnie (nr 121) i Pradze (nr 5001 i 5002) oraz Muzeum Techniki w Brnie (nr 5064 z Pragi)[8][9][10][11]. Egzemplarze z Ostrawy, Pilzna i Pragi są czynne i uczestniczą w przejazdach okolicznościowych. Na terenie Słowacji do celów muzealnych pozostawiono wagon o nr 203 z Koszyc[12].

Polska

Dwa egzemplarze wyprodukowane w 1955 roku zostały zakupione do Warszawy[4]. Tam zostały przebadane przez polskich konstruktorów, a podpatrzone rozwiązania przyczyniły się do budowy tramwaju Konstal 13N[13]. Następnie wozy przekazano do jazdy liniowej (nr 501 i 502), którą zakończyły w latach 60. XX wieku[14].

ZSRR

20 egzemplarzy wyprodukowanych w 1957 roku eksploatowanych było także w Rostowie nad Donem pod numerami taborowymi 301–320.

Wagony historyczne

Pochodzenie Numer taborowy Obecny właściciel Typ Rok produkcji Historyczny
od roku
Koszyce 203 DPMK T1 1957 1983 [12]
Ostrawa 528 DPO T1 1957 1986 [15]
Pilzno 121 PMDP T1 1956 1983 [16]
Praga 5001 DPP T1 1951 1976 [17]
5002 T1 1952 1985 [18]
5064 TMB T1 1955 1978 [19]

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 T1 [online], prazsketramvaje.cz [dostęp 2020-04-09].
  2. 1 2 3 Tramvajový motorový vůz T1 č. 528 [online], Dopravní podnik Ostrava a.s. [dostęp 2020-04-09] (cz.).
  3. ↑ Ryszard Piech: Tramwaje Tatry na przestrzeni dziejów (1). Infotram, 4 marca 2008. [dostęp 2009-10-08].
  4. 1 2 3 Michal Brunner. Nieśmiertelna Tatra T-3. „Świat Kolei”. Nr 6/1999. s. 35-36.
  5. ↑ Michael Bereň, OBRAZEM: V roce 1951 působila jako zjevení. Teď se tramvajová legenda vrátila, „Pražský deník”, 6 stycznia 2019 [dostęp 2020-04-09] (cz.).
  6. ↑ Ústav pro českou literaturu AV ČR, v. v. i. | Digitalizovaný archiv časopisů | RudePravo/1951/11/22/4.png [online], archiv.ucl.cas.cz [dostęp 2020-04-09].
  7. ↑ Plzeňské tramvaje – www.plzensketramvaje.cz – Pilsner trams – tram fans [online], www.plzensketramvaje.cz [dostęp 2020-04-09].
  8. ↑ Plzeňské tramvaje – www.plzensketramvaje.cz – Pilsner trams – tram fans [online], www.plzensketramvaje.cz [dostęp 2020-04-09].
  9. ↑ Vůz DP Ostrava #528 (Tatra T1) | seznam-autobusu.cz [online], seznam-autobusu.cz [dostęp 2020-04-09].
  10. ↑ Vůz DP Praha #5001 (Tatra T1) | seznam-autobusu.cz [online], seznam-autobusu.cz [dostęp 2020-04-09].
  11. ↑ Vůz TMB #5064 (Tatra T1) | seznam-autobusu.cz [online], seznam-autobusu.cz [dostęp 2020-04-09].
  12. 1 2 Vůz Dopravní podnik města Ostravy #683/II (Tatra T1) | seznam-autobusu.cz [online], seznam-autobusu.cz [dostęp 2020-04-09].
  13. ↑ Wacław Niewolański, Dzieje miejskiej komunikacji tramwajowej, „Biuletyn Techniczno – Informacyjny (Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich)”, 72, s. 28–29, ISSN 2082-7377.
  14. ↑ Tramwaje Warszawskie – wagony Tatra T1 [online], tramwar.pl [dostęp 2020-04-09].
  15. ↑ Vůz DP Ostrava #528 (Tatra T1). Seznam-autobusu.cz. [dostęp 2020-01-04].
  16. ↑ Vůz PMDP #121 (Tatra T1). Seznam-autobusu.cz. [dostęp 2020-01-04].
  17. ↑ Vůz DP Praha #5001 (Tatra T1). Seznam-autobusu.cz. [dostęp 2020-01-04].
  18. ↑ Vůz DP Praha #5002 (Tatra T1). Seznam-autobusu.cz. [dostęp 2020-01-04].
  19. ↑ Vůz TMB #5064 (Tatra T1). Seznam-autobusu.cz. [dostęp 2020-01-04].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.