Przedwojenna Łachwa, ulica Lubaczyńska
Przedwojenny Radzyń Podlaski, ulica Warszawska

Sztetl, sztetł (jid. ‏שטעטל‎ sztetl, lm. ‏שטעטלעך‎ sztetlech „miasteczko”, zdrobnienie od jid. ‏שטאָט‎ sztot „miasto”) – w literaturze popularnonaukowej, genealogicznej, etnograficznej jest to małe skupisko miejskie zachowujące tradycyjną obyczajowość żydowską.

W tych zdominowanych przez społeczność żydowską miasteczkach wykształcił się specyficzny społeczno-kulturowy wzorzec życia, swoisty etos pobożnego Żyda, który kieruje się autorytetem Tory i Talmudu oraz zaleceniami gminy.

Sztetl był głównym ośrodkiem demograficznym Żydów aszkenazyjskich na terenach Polski i tzw. strefy osiedlenia w Imperium Rosyjskim. Termin ten odnosi się głównie do dawnych miasteczek byłej Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Ludność żydowska w sztetlach bardzo często przekraczała 70–80% mieszkańców (np. Działoszyce, Pińczów), a zdarzało się, że stanowiła praktycznie 100% populacji. Językiem mieszkańców sztetli był jidysz. Kultura sztetli uległa zagładzie wraz z nadejściem Holokaustu.

W kulturze popularnej najbardziej znanym sztetlem jest fikcyjne miasteczko Anatewka ze „Skrzypka na dachu”.

Współcześnie cechy sztetlu zachowują niektóre osiedla ultrakonserwatywnych żydów (np. charedim i chasydów) w Izraelu; najbardziej znanym z nich jest dzielnica Me’a Sze’arim w Jerozolimie[1].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Michel Rauch: Jerozolima. Ostfildern: DuMont, 2012, s. 63–65. ISBN 978-3-7701-6916-0.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.