Młode jelenia wirgińskiego, którym jest główny bohater filmu fabularnego wytwórni filmowej Disney pod tytułem Bambi z 1942 roku.
Dzieci bawiące się w strumieniu
Antylopa gnu zjadana żywcem przez hienę cętkowaną
Ambona myśliwska zwandalizowana przez działaczy z organizacji „ekoterrorystycznej” ALF (Czechy, 2020)

Syndrom Bambiego (także bambizm[2] lub bambinizm[3], ang. Bambi syndrome, niem. Bambi-Syndrom) – termin odnoszący się do emocjonalnego, wyidealizowanego, infantylnego i naiwnego stosunku do natury, zwłaszcza do świata zwierząt (szczególnie dzikich), w konsekwencji braku rzeczywistego i obiektywnego spojrzenia na świat, stający często w kontrze do realiów cywilizacji, kultury i natury ludzkiej. Obraz kreowany już w dzieciństwie głównie przez filmy rysunkowe i inne przekazy z dziedziny kultury masowej. Pewna forma antropomorfizmu[1][4][5][6].

Pochodzenie terminu

Choć zjawisko antropomorfizacji natury i zwierząt istnieje już od starożytności, to samo pojęcie „syndrom Bambiego” pojawiło się w latach 70. XX w., dwie dekady później w roku 1993 po raz pierwszy opisał je dr. Rainera Braemer z Uniwersytetu Marburgskiego[7][8][9].

Nazwa nawiązuje bezpośrednio do Disney’owskiego filmu animowanego z 1942 roku o tytułowym jelonku Bambim, będącego luźną adaptacją powieści z 1923 roku Bambi: Opowieść leśna austriackiego pisarza Feliksa Saltena. Kulminacyjnym punktem fabularnym animacji jest śmierć matki głównego bohatera z rąk antagonisty, myśliwego, nazywanego po prostu „Człowiekiem”. Scena jak i sam film wywarły ogromny wpływ na ówczesną amerykańską opinię publiczną i przyczyniły się do znacznego spadku liczby upolowanych jeleni[4][10][11].

Opis

Osoby z syndromem Bambiego postrzegają przyrodę jako coś wyłącznie pięknego, czystego i dobrego, świadomie bądź nieświadomie ją umoralniając, nie dostrzegając lub ignorując ciemnych, często brutalnych jej aspektów (np. dobór naturalny), oraz antropomorfizując w sposób pozytywny — nadając jej jedynie dobre i ludzkie cechy. Same zaś zwierzęta przedstawiane są jako bezbronne i niewinne stworzenia, niezdolne do okrucieństwa. Jednocześnie w kontrze przez te same persony odmiennie i przeciwstawnie postrzegany jest sam gatunek ludzki, demonizowany lub dehumanizowany — widziany wyłącznie jako swego rodzaju reprezentant sił złowrogich i osobliwych - obcy twór spoza świata natury, który ją tylko zaburza i najeżdża. Szczególną niechęcią darząc ludzi z zawodów zajmujących i specjalizujących się pozyskiwaniem, wytwarzaniem lub przetwarzaniem zasobami naturalnymi, przede wszystkim organicznymi (np. rolnik, rzeźnik, drwal czy myśliwy).

Zjawisko jest na stałe zakorzenione w cywilizacji zachodniej i dotyczy zwłaszcza ludności z terenów zurbanizowanych, w społeczeństwie wysoko rozwiniętym, mający mniejszy kontakt z dziką fauną oraz florą, a wiedzę i wyobrażenie o nich czerpiąc głównie ze środków masowego przekazu niż przez pryzmat obcowania na co dzień. Może niekiedy prowadzić do szkodliwych w skutkach postaw i zachowań (pomimo dobrych intencji, kierując się przede wszystkim subiektywnymi odczuciami, angażując się niepotrzebną ingerencję), nie tylko dla samego człowieka, ale również dla środowiska naturalnego: np. zabieranie napotkanych podrostków z lasów i łąk, takich jak koźląt saren czy młodych zajęcy, w większości przypadków gdy zwierzę nie jest przykładowo ranne czy chore i nie potrzebuje pomocy. Innym przykładem jest nieprzemyślane karmienie dzikich zwierząt pokarmem który może się okazać dla nich szkodliwy (patrz: anielskie skrzydło[12]). Bądź samo dokarmianie, uprawiane w sposób, w którym dzikie zwierzę skojarzy człowieka z jedzeniem i niechcący się uzależni[6][7][13][14][15][16][17][18][19].

Innym objawem syndromu Bambiego jest odstraszanie drapieżników od ich ofiar podczas polowania. Osoby z syndromem Bambiego kierowani współczuciem przeszkadzają w polowaniu. Często jednak jest już za późno żeby uratować poranioną ofiarę, w efekcie takie zachowanie kończy się tak, że ofiara umiera, a drapieżnik, żeby przeżyć, musi zabić kolejne zwierzę[20].

Przypadek Timothy’ego Treadwella

Ekstremalnym przykładem infantylnego postrzegania natury może być przypadek Timothy’ego Treadwella, amerykańskiego eko-aktywisty, miłośnika zwierząt i filmowca-zapaleńca. W latach dziewięćdziesiątych co roku wyprawiał się na teren Parku Narodowego Katmai na Alasce, by obserwować i bronić tamtejsze niedźwiedzie grizli przed domniemanymi zagrożeniami. Przy okazji wypraw powstawały amatorskie filmy, które finalnie posłużyły do produkcji filmu dokumentalnego Grizzly Man w reżyserii Wernera Herzoga.

Pomimo licznych ostrzeżeń ze strony pracowników parku i ekologów, by nie ingerował w życie dzikich niedźwiedzi (żeby nazbyt się nie zbliżał i ich nie dotykał), Timothy robił to dalej, twierdząc że wytworzył z nimi wyjątkową więź, jednocześnie zdając sobie sprawę z ryzyka swoich postępowań i godząc się na ewentualne tragiczne konsekwencje. 5 października 2003 roku został zaatakowany, rozszarpany i częściowo zjedzony, razem z jego ówczesną konkubiną, Amy Huguenard, przez jednego z tamtejszych niedźwiedzi. Zdarzenie zostało zarejestrowane dźwiękowo przez włączoną w trakcie ataku kamerę. Samego niedźwiedzia, którego Timothy chciałby zapewne chronić, trzeba było ostatecznie odstrzelić ze względu na fakt, że posmakował ludzkiego mięsa[21][22][23].

Zobacz też

Przypisy

  1. 1 2 Masz już syndrom bambiego?. socjosledztwo.pl, [dostęp 2021-03-28].
  2. ↑ bambizm. wsjp.pl.
  3. ↑ bambinizm. wsjp.pl.
  4. 1 2 Andrea Kreutz: Bambi-Syndrom (niem.). Die Zeit, 15 maja 2007. [dostęp 2012-12-29].
  5. ↑ Das Bambi-Syndrom: Auszüge aus dem Wiki von psiram.com. [w:] Natur subjektiv [on-line]. Wanderforschung, 2013/1. s. 1. [dostęp 2014-12-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013/1)]. (niem.).
  6. 1 2 Gaba Kopyto: Czym jest syndrom Bambiego i jakie są jego konsekwencje?. Dzień dobry TVN. [dostęp 2019-10-08]. (pol.).
  7. 1 2 Czy syndrom Bambiego jest niebezpieczny?. Interia, kobieta.interia.pl. 28 lipca 2020.
  8. ↑ Syndrom Bambiego — zagłaskać na śmierć. partyzantka.com.pl. (pol.).
  9. ↑ Jerzy Karwelis: Bambizm, czyli bracia więksi?. Do Rzeczy. [dostęp 2020-09-23]. (pol.).
  10. ↑ Karolina Kraushar: Nie tylko kompleks Piotrusia Pana. W psychologii znalazło się także miejsce dla syndromu Bambiego. g.pl. [dostęp 2024-03-30]. (pol.).
  11. ↑ Brämer 1999 ↓.
  12. ↑ City of Spokane news. [w:] Here’s Another Good Reason Not To Feed Bread To Ducks In Spokane Park Ponds. [on-line]. [dostęp 2016-02-26]. (ang.).
  13. ↑ Joakim Book: Against the Bambi Syndrome: Nature Is Not Nices. American Institute for Economic Research. [dostęp 2020-04-12]. (ang.).
  14. ↑ Syndrom Bambiego — zagłaskać na śmierć. partyzantka.com.pl. [dostęp 2020-01-10].
  15. ↑ Mariusz Agnosiewicz: Syndrom Bambi. Racjonalista.pl. [dostęp 2020-02-10]. (pol.).
  16. ↑ Mariusz Agnosiewicz: Mieszczański syndrom Bambiego. Racjonalista.pl. [dostęp 2019-01-13]. (pol.).
  17. ↑ Par Carrefour des lecteurs: Le «syndrome Bambi». LeNouvelliste. [dostęp 2020-03-11]. (fr.).
  18. ↑ Le syndrome Bambi… pas touche !!!. sentinelle-nature-alsace.fr. [dostęp 2016-05-17]. (fr.).
  19. ↑ Cartmill 1995 ↓.
  20. ↑ Paweł Warowny: Bambinizm – o co chodzi z syndromem Bambiego?. przygodyprzyrody.pl - Blog Przygody Przyrody. [dostęp 2023-07-20]. (pol.).
  21. ↑ Larys Lubowicki: Ludzka Perspektywa Widzenia Zwierząt. academia.edu, 2020. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
  22. ↑ Tragiczny koniec fascynata niedźwiedzi. Sądził, że był jak jeden z nich. facet.onet.pl. [dostęp 2022-08-21]. (pol.).
  23. ↑ Nick Jans: The Grizzly Maze: Timothy Treadwell's Fatal Obsession with Alaskan Bears. Nowy Jork: Penguin Group, 2005. ISBN 0-525-94886-4. (ang.).

Bibliografia

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.