Styrakowate
Ilustracja
Styrak benzoesowy
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

wrzosowce

Rodzina

styrakowate

Nazwa systematyczna
Styracaceae DC. & Spregl.
Elem. Philos. Pl.: 140. Jul 1821[3]

Styrakowate, styrakowcowate (Styracaceae) – rodzina drzew i krzewów z rzędu wrzosowców. Obejmuje 11[2]–12[4] rodzajów liczących około 160[2][5]–180 gatunków[6] (ok. 80% gatunków należy do jednego rodzaju – styrak Styrax[5]). Rośliny te występują we wschodniej i południowo-wschodniej Azji, na obu kontynentach amerykańskich oraz w południowej Europie. Dawniej styrak lekarski dostarczał wonnej żywicy do kadzideł. Krzewy z rodzaju styrak i ośnieża uprawiane są jako ozdobne[7]. Wiele z rodzajów odkryto dopiero po latach 20. XX wieku, a Melliodendron, Rehderodendron i Sinojackia opisano dopiero w latach 60. XX wieku. W przeszłości rośliny z tej rodziny były szeroko rozprzestrzenione na półkuli północnej – znane są z trzeciorzędu Europy Środkowej i Ameryki Północnej[8] (najstarsze ślady kopalne pochodzą z eocenu[5]).

Rozmieszczenie geograficzne

Niemal wszystkie rodzaje występują w Azji wschodniej i południowo-wschodniej (po Nową Gwineę na południowym wschodzie), największe zróżnicowanie osiągając w Chinach. Zasięg rodzaju ośnieża (Halesia) obejmuje wschodnią część Stanów Zjednoczonych. Rośliny z rodzaju styrak (Styrax) występują zarówno w Azji, jak i Ameryce Północnej, a poza tym w Ameryce Środkowej i Południowej (bez jej południowej części) oraz we wschodniej części basenu Morza Śródziemnego, gdzie rośnie jeden gatunek – styrak lekarski[7]. Wyodrębniany przez dawniejszych autorów rodzaj Pamphilia (współcześnie włączany do rodzaju Styrax[5]) występuje w Brazylii[8].

Morfologia

Białe kwiaty i oskrzydlone owoce ośnieży karolińskiej
Kwiaty Pterosyrax corymbosus
Pokrój Styrax japonicus
Kwitnący styrak lekarski
Pokrój
Drzewa i krzewy cechujące się występowaniem na liściach, kielichach i młodych pędach gwiaździstych i tarczkowatych włosków[8], rzadko organy te są nagie[7].
Liście
Zwykle skrętoległe, bez przylistków (rzadko z drobnymi), pojedyncze i zazwyczaj całobrzegie[7].
Kwiaty
Drobne lub najwyżej średniej wielkości, zwykle pachnące[8], zebrane w kwiatostany groniaste, wiechowate lub wierzchotkowate, rzadko wyrastają pojedynczo na starszych pędach lub w pęczkach. Kwiaty są obupłciowe (czasem tylko żeńskie), promieniste, zwykle cztero- lub pięciokrotne. Kielich jest rurkowaty lub kubeczkowaty i składa się z 4–5 działek (czasem bardzo zredukowanych[6]). Korona biała, składa się z 4–5 płatków, przynajmniej u nasady zrośniętych i tu nieco rurkowata. Pręcików jest zwykle dwa razy więcej od liczby płatków, ale ułożone są w jednym okółku. Rzadziej jest ich tyle samo ile płatków. Bywają zrośnięte w rurkę lub zrośnięte u nasady z płatkami korony. U różnych rodzajów zalążnia jest górna, wpółdolna lub dolna. Powstaje z trzech lub pięciu owocolistków w dolnej części podzielona jest na odpowiadającą im liczbę komór. W każdej znajduje się zalążek, czasem nawet jest ich wiele, ale ostatecznie w owocu rozwijają się nie więcej jak dwa nasiona. Słupek jest pojedynczy i zwieńczony główkowatym lub podzielonym na łatki znamieniem[7][8].
Owoce
Różne w różnych rodzajach. Częste są pestkowce mięsiste lub suche, poza tym torebki i suche owoce niepękające[8]. Owoc wsparty jest zawsze trwałym kielichem i zawiera jedno lub dwa nasiona[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna rodziny według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzina styrakowatych (Styracaceae) jest siostrzana dla zimnicowatych (Diapensiaceae), wraz z którymi tworzą grupę, dla której klad bazalny stanowią symplokowate Symplocaceae w obrębie rzędu wrzosowców, wchodzącego w skład kladu astrowych (asterids) w obrębie dwuliściennych właściwych (eudicots)[2][5].

W obrębie rodziny klad bazalny tworzą rodzaje Huodendron i Styrax. Pozostała grupa rozbija się na dwie grupy niebazalne, z których jedna obejmuje rodzaje Alniphyllum i Bruinsmia, a druga pozostałe rodzaje[2][9].

wrzosowce


Marcgraviaceae

Balsaminaceae – niecierpkowate

Tetrameristaceae


Polemoniaceae – wielosiłowate

Fouquieriaceae – okotijowate

Lecythidaceae – czaszniowate


Sladeniaceae

Pentaphylacaceae

Sapotaceae – sączyńcowate

Ebenaceae – hebankowate

Primulaceae – pierwiosnkowate
 ?

Mitrastemonaceae

Theaceae – herbatowate

Symplocaceae – symplokowate

Styracaceae – styrakowate

Diapensiaceae – zimnicowate


Sarraceniaceae – kapturnicowate

Actinidiaceae – aktinidiowate

Roridulaceae – tuliłezkowate

Clethraceae – orszelinowate

Cyrillaceae – zwichrotowate

Ericaceae – wrzosowate









Wykaz rodzajów[10][4]
  • Alniphyllum Matsum.
  • Bruinsmia Boerl. & Koord.
  • Changiostyrax C.T.Chen
  • Halesia Ellis ex L. – ośnieża
  • Huodendron Rehder
  • Melliodendron Hand.-Mazz.
  • Parastyrax W.W.Sm.
  • Perkinsiodendron P.W.Fritsch
  • Pterostyrax Siebold & Zucc. – styrakowiec
  • Rehderodendron Hu
  • Sinojackia Hu
  • Styrax L. – styrak

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2018-12-15] (ang.).
  3. ↑ Robert W. Kiger, James L. Reveal: A comprehensive scheme for standardized abbreviation of usable plant-family names and type-based suprafamilial names. University of Maryland. [dostęp 2015-07-24].
  4. 1 2 Styracaceae DC. & Spreng.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-10-01].
  5. 1 2 3 4 5 Peter W. Fritsch: Styracaceae de Candolle & Sprengel. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-24].
  6. 1 2 Shumei Huang & James W. Grimes: Styracaceae Dumortier. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2015-07-24].
  7. 1 2 3 4 5 6 Heywood V. H., Brummitt R. K., Culham A., Seberg O.: Flowering plant families of the world. Ontario: Firely Books, 2007, s. 313. ISBN 1-55407-206-9. (ang.).
  8. 1 2 3 4 5 6 Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 114-116. ISBN 83-7079-778-4.
  9. ↑ Peter W. Fritsch, Cynthia M. Morton, Tao Chen, Candice Meldrum. Phylogeny and Biogeography of the Styracaceae. „International Journal of Plant Sciences”. 162, S6, s. S95-S116, 2001. DOI: 10.1086/323418.
  10. ↑ List of genera in family STYRACACEAE. [w:] Vascular Plant Families and Genera [on-line]. Kew Royal Botanical Gardens. [dostęp 2015-07-24].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.