Pierścieniak grynszpanowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

pierścieniakowate

Rodzaj

pierścieniak

Gatunek

pierścieniak grynszpanowy

Nazwa systematyczna
Stropharia aeruginosa (Curtis) Quél.
Mém. Soc. Émul. Montbéliard, Sér. 2 5: 141 (1872)
Blaszki mają fioletowy odcień
Miedzianozielony kapelusz z ostrym garbem

Pierścieniak grynszpanowy (Stropharia aeruginosa (Curtis) Quél.) – gatunek grzybów z rodziny pierścieniakowate (Strophariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Strophariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1782 r. William Curtis nadając mu nazwę Agaricus aeruginosus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1872 r. Lucien Quélet[1].

Niektóre synonimy naukowe[2]:

  • Agaricus aeruginosus Curtis 1786
  • Pratella aeruginosa (Curtis) Gray 1821
  • Psilocybe aeruginosa (Curtis) Noordel. 1995
  • Stropharia alpina (M. Lange) M. Lange 1980

Polską nazwę podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968[3]. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten ma też inne nazwy: łysiczka niebieskozielona, bedłka grynszpanowa, pieczarka zielona, pierścieniak zielony, pierścieniak opaska zaśniedziała, pierścieniak niebieskozielony[4].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 3-8(10) cm, pokryty warstwą niebieskozieloną lub sinozieloną śluzu, w którym można zauważyć białe łuseczki. W czasie suszy kapelusz traci śluz, robi się połyskujący, gładki i o wyblakłym kolorze. Kształt kapelusza w początkowej fazie wzrostu jest wypukły, by z czasem przejść na kształt dzwonkowaty, płaski. Miąższ dość zwarty, skórka daje się łatwo zerwać z kapelusza[5].

Blaszki

Gęste i przyrośnięte do trzonu. U młodych owocników zakryte osłoną. Kolor początkowo białawy, później fioletowosiny, w końcu czekoladowobrązowy. Ostrza blaszek białe i oprószone[6].

Trzon

Dochodzi do 8 cm wysokości i grubości 1 cm. Kolor jasnobeżowy lub jasnozielony z czasem zmienia się na brunatny, w środku jest pusty. Pierścień znajduje się w połowie trzonu i zanika we wczesnym okresie. Poniżej tego pierścienia trzon pokrywa się kosmkami czy też łuseczkami białego koloru[5].

Miąższ

Początkowo zielonkawobiały, później kremowy. Smak i zapach niewyraźny[6].

Wysyp zarodników

Zarodniki fioletowobrunatne, eliptycznojajowate, o średnicy 7-9 x 4-5,5 µm. Ostrze blaszek z włoskowatymi cystydami[5].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej, w Europie i w Iranie[7]. W Polsce jest pospolity[4].

Owocniki pojawiają się od września do listopada, w lasach liściastych i iglastych, w parkach, czasami wzdłuż dróg. Rośnie na ziemi i na martwym drewnie. Tworzy grupy grzybów złożone z wielu osobników. Jest dość pospolity. Najczęściej rośnie pod bukami, rzadziej pod jodłami[4][5].

Znaczenie

Grzyb jadalny, w smaku nie należy do gatunków dobrych, w mieszance z innymi nadaje się do spożycia. Ważną uwagą jest obowiązkowe ściąganie skórki z kapelusza[5].

W badaniach laboratoryjnych stwierdzono antynowotworowe działanie zawartych w tym grzybie polisacharydów. Ekstrahowawane z grzybni i dootrzewnowo podawane białym myszom w dawce 300 mg/kg hamowały o 70% wzrost mięsaka 180 i o 60% wzrost raka Ehrlicha[8].

Gatunki podobne

Pierścieniaka grynszpanowego można pomylić z pierścieniakiem białoniebieskim (Stropharia caerulea), który ma kapelusz bardziej niebieski, a blaszki różowawe, jest też mniej śliski[6].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12].
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2012-03-02].
  3. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.
  4. 1 2 3 Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  5. 1 2 3 4 5 E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie – Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
  6. 1 2 3 Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
  7. ↑ Asef Shayan, M.R. (2010). قارچهای سمی ایران (Qarch-ha-ye Sammi-ye Iran) [Poisonous mushrooms of Iran] (in Persian). Iran shenasi. p. 214. ISBN 978-964-2725-29-8
  8. ↑ Medicinal Mushrooms [online] [dostęp 2013-03-27].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.