Stara Ruś
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

wysokomazowiecki

Gmina

Wysokie Mazowieckie

Wysokość

140-142 m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

91[1][2]

Strefa numeracyjna

86

Kod pocztowy

18-218[3]

Tablice rejestracyjne

BWM

SIMC

0410560[4]

Położenie na mapie gminy wiejskiej Wysokie Mazowieckie
Mapa konturowa gminy wiejskiej Wysokie Mazowieckie, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Stara Ruś”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Stara Ruś”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Stara Ruś”
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego
Mapa konturowa powiatu wysokomazowieckiego, blisko centrum na prawo u góry znajduje się punkt z opisem „Stara Ruś”
Ziemia52°58′13″N 22°38′56″E/52,970278 22,648889[5]

Stara Ruś – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Wysokie Mazowieckie[4][6].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa łomżyńskiego.

Wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Wniebowzięcia NMP w Sokołach[7].

Historia

W pobliżu wsi odnaleziono ślady osadnictwa z epok: kamienia, żelaza i wczesnego średniowiecza.[8]

Wieś wymieniona w dokumentach sądowych Ziemi bielskiej z roku 1471[9]. W czasie popisu rycerstwa Ziemi bielskiej z 1528 r. wzmiankowano 5 rycerzy z miejscowości Sokoły Ruś. Nazwa ta może wskazywać na ruskich założycieli tej wsi. Rycerze ci zwali się Sokołami. Jeden z nich to Wojciech Sokół. Z Sokołów wykształcił się ród Sokołowskich herbu Prawdzic.[8]

Na przysięgę wierności królowi polskiemu stawił się Mathias, syn Jana de Sokoli Rusz. W 1674 r. częścią wsi władał Jakub Sokołowski. Jego potomek Marcin, syn Grzegorza, wylegitymował się ze szlachectwa w roku 1849.

W XVIII w., na gruntach tej wsi, wyodrębniła się nowa osada, Sokoły Ruś Nowa. Dlatego tę miejscowość nazywano od tej pory Sokoły Ruś Stara.[8] W roku 1827 miejscowość liczyła 9 domów i 58 mieszkańców. Pod koniec wieku XIX wieś w powiecie mazowieckim, gmina i parafia Sokoły[9]. W 1891 r. było tu 25 gospodarzy: 13 drobnoszlacheckich i 12 chłopów. Ci ostatni uzyskali ziemię na podstawie ukazu carskiego z 1864 r.

W roku 1921 wyszczególniono:

  • folwark Ruś Stara. Naliczono tu 3 budynki z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 25 mieszkańców (11 mężczyzn i 14 kobiet). Wszyscy podali narodowość polską i wyznanie rzymskokatolickie
  • wieś Ruś Stara. Było tu 17 budynków z przeznaczeniem mieszkalnym oraz 106 mieszkańców (55 mężczyzn i 51 kobiet). Wszyscy podali narodowość polską i wyznanie rzymskokatolickie[10].
Ruiny miejscowości - wrzesień 1939 r.

Po II wojnie światowej miejscowość była siedzibą gromady Ruś Stara.

Majątek Jaruzelskich

Jaruzelscy, herbu Ślepowron wzmiankowani w tej okolicy na przełomie XVIII i XIX w. Wojciech Jaruzelski, stolnik bielski, posiadał dobra Mazury. Wnukiem Wojciecha był Antoni Józef Jaruzelski, żyjący w pierwszej połowie XIX w., który również miał syna Wojciecha, powstańca styczniowego. Po powrocie z zesłania ożenił się z Heleną Filipkowską, osiadł w Rusi Starej i dochował się ośmiorga dzieci. Majątek Wojciecha nie był zbyt duży. Siódmym dzieckiem Wojciecha (powstańca styczniowego) był Władysław Mieczysław, który ożenił się w Trzecinach z córką Hipolita Zaremby. Ich dzieckiem był urodzony w Kurowie, Wojciech Jaruzelski, prezydent Polski.

Dopiero po objęciu majątku przez Stefana Jaruzelskiego, syna Wojciecha (powstańca), powstał w Rusi folwark dworski liczący około 200 ha. Stefan Jaruzelski nie miał żony. W latach dwudziestych XX w. zamieszkał tu czasowo jego brat, Władysław Mieczysław z żoną i synem Wojciechem (późniejszym generałem).

Po wkroczeniu wojsk sowieckich Stefan Jaruzelski ukrywał się. Wrócił w 1941 r. i został zarządcą majątku z ramienia Niemców. Jesienią 1944 r. folwark został rozparcelowany. Właściciel zamieszkał u swojej gospodyni w Jabłoni-Rykaczach[8].

Szkoła powszechna

Jednoklasowa szkoła powszechna w Starej Rusi funkcjonowała od roku 1922. Liczba uczniów: 1922-49, 1923-50, 1924-40, 1925-38. W roku szkolnym 1930/31 szkoły nie było.

W roku 1941 nauczycielką była Stefania Ościłowska[11].

W latach 1958-1960 wybudowano tu nową szkołę podstawową, którą rozbudowano w roku 1987. Z powodu niżu demograficznego szkołę zamknięto w roku 2002[8].

Obiekty zabytkowe

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Wieś Stara Ruś w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1192 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. 1 2 GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 128380
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  8. 1 2 3 4 5 L. Zugaj, Historia gminy Wysokie Mazowieckie, Wysokie Mazowieckie 2008, str. 81-85
  9. 1 2 Sokoły (9) S. Ruś Stara, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 38.
  10. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Sokoły
  11. ↑ W. Jemielity, Szkoły powszechne w województwie białostockim w latach 1919-1939, Łomża, 1991, str. 95
  12. ↑ Załącznik do Uchwały Nr 133/XXIII/09 Rady Gminy Wysokie Mazowieckie z dnia 23 czerwca 2009 roku.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.