Bryki
wieś
Ilustracja
Dawna cerkiew pw. św. św. Kosmy i Damiana – 1918 r.
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Powiat

wysokomazowiecki

Gmina

Wysokie Mazowieckie

Liczba ludności (2011)

223[1][2]

Strefa numeracyjna

86

Kod pocztowy

18-200[3]

Tablice rejestracyjne

BWM

SIMC

0407121[4]

Położenie na mapie gminy wiejskiej Wysokie Mazowieckie
Mapa konturowa gminy wiejskiej Wysokie Mazowieckie, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Bryki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Bryki”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „Bryki”
Położenie na mapie powiatu wysokomazowieckiego
Mapa konturowa powiatu wysokomazowieckiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Bryki”
Ziemia52°53′00″N 22°28′24″E/52,883333 22,473333[5]

Bryki (język podl. Bryki) – wieś w Polsce położona w województwie podlaskim, w powiecie wysokomazowieckim, w gminie Wysokie Mazowieckie[4][6]. Przed rokiem 2000 w gminie Szepietowo[7].

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa łomżyńskiego. Do końca 1999 roku w gminie Szepietowo[8].


Do parafii prawosławnej św. św. Kosmy i Damiana należało miasto Wysokie i wieś Bryki. Obecnie wierni kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Jana Chrzciciela w Wysokiem Mazowieckiem[9].

Historia

Najdalszą wysuniętą wyspą ruską na zachodzie była mała włość Wysokie Mazowieckie z cerkwią miejską, podlegająca namiestnikowi Drohickiemu z wsiami Osipy, Pożogi, Bryki. W XV w. obszar współczesnej wsi Bryki należał do dóbr ziemskich Wysokie Mazowieckie, będących własnością wielkich książąt litewskich. Wieś, występująca pierwotnie jako Wola Wysokie, została założona około roku 1469. Była królewszczyzną przynależną do Starostwa drohickiego. W 1544 r. dzierżawcą był Aleksy Czosnowski, a w 1546 Stanisław Rajski[10]. Duchowny prawosławny posiadał 3 włóki gruntu w Wysokiem i Brykach, potwierdzone w 1562 r. na prośbę popa cerkwi św. św. Kosmy i Damiana. W styczniu 1552 r. król Zygmunt August zatwierdził dokument Aleksandra Jagiellończyka, określający dziesięcinę dla mieszkańców wsi. W roku 1564 ten sam król nadał wieś Krzysztofowi Radziwiłłowi, choć dożywotnim dzierżawcą w tym czasie był Przecław Gnoiński. W 1580 roku powierzchnia użytków rolnych we wsi wynosiła 14 włók.

Kolejni właściciele lub dzierżawcy:

  • 1582 – Hieronim Makowiecki
  • połowa XVII w. – Opaccy
  • 1662 – Tomasz Tymiński
  • 1689 – Buoni del Buono
  • 1742 – starosta nurski
  • Jan Kątski
  • 1775 – Jan Potocki
  • 1779 – Andrzej Piotrowski
  • 1783 – Ignacy Pudłowski
  • Aniela Paprocka i jej córka Konstancja
  • 1795 – wielmożny Idźkowski, komornik ziemi bielskiej
  • 1839 – Ludwik Fiszer

W roku 1605 powierzchnia gruntów wynosiła 22 włóki. W pobliżu znajdował się folwark o powierzchni 6 włók, z którego dawano do kościoła wysockiego 12 kop żyta i 6 kop owsa[10].

W wieku XVIII w Brykach znajdowała się karczma arendowana przez Żydów[11].

W 1827 we wsi 19 domów i 141 mieszkańców[12].

W roku 1864 folwark w Brykach został rozparcelowany (prawdopodobnie w części)[10]. Pod koniec wieku XIX wieś należała do powiatu mazowieckiego, gmina Szepietowo, parafia Wysokie Mazowieckie. Powierzchnia użytków rolnych 1224 morgi[12].

W roku 1921 wyszczególniono:

W okresie międzywojennym działała we wsi spółdzielnia mleczarska założona przez Stanisława Włodka[10].

Szkoła

W 1922 roku 1. klasowa szkoła powszechna, liczyła 33. uczniów, 1923-54, 1924-44, 1925-44, 1929-90. uczniów. W 1930 2. klasowa, ze 103. uczniami.

Nauczyciele: 1928-1930 Kalinowska Maria, Łuksa Alojzy, 1931 - Mikołajczyk Leon, Szewczykówna Wiktoria (przybyła), 1941 - Mystkowski Marian[14].

Obiekty zabytkowe

Przydrożna kapliczka
  • dom drewniany z pierwszej ćwierci XIX w.
  • dwa domy drewniane z końca XIX w.
  • dwa domy drewniane z początku XX w.
  • dom drewniany – lata 20. XX w.
  • dom drewniany – lata 30. XX w.
  • stodoła drewniana – lata 20. XX w.[15]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Wieś Bryki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2021-02-05], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 91 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  4. 1 2 GUS. Wyszukiwarka TERYT
  5. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 10674
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 21 grudnia 1999 r., Dz. U. z dnia 30 grudnia 1999 r.
  8. ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 21 grudnia 1999 r. (PDF)
  9. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  10. 1 2 3 4 J. Maroszek, Dzieje obszaru Gminy Szepietowo w XV-XX w., Szepietowo 2006, str.: 61-64.
  11. ↑ Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego.
  12. 1 2 Bryki, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 393.
  13. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie pierwszego powszechnego spisu ludności z dnia 30 września 1921 r., Województwo białostockie, Powiat Wysokie Mazowieckie, Gmina Szepietowo.
  14. ↑ W. Jemielity, Szkoły powszechne w województwie białostockim w latach 1919-1939, Łomża, 1991, str. 96
  15. ↑ Załącznik do Uchwały Nr 133/XXIII/09 Rady Gminy Wysokie Mazowieckie z dnia 23 czerwca 2009 roku.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.