Stanisław Radwan
Michał Csemer
Imię i nazwisko urodzenia

Stanisław Michał Radwan

Data i miejsce urodzenia

29 lutego 1885
Końskie

Data i miejsce śmierci

23 sierpnia 1967
Wrocław

Miejsce spoczynku

cmentarz we Wrocławiu

Zawód, zajęcie

lekarz, działacz społeczny

Miejsce zamieszkania

m.in. Kalisz, Warszawa, Katowice, Kamienna Góra

Narodowość

polska

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Wydział

Lekarski

Rodzice

Bronisław Radwan
i Maria z Reklewskich

Małżeństwo

Halina z Różyckich (1895–1944)

Dzieci

Tadeusz (ur. 1922) – prawnik, ekonomista,
Wojciech (1924–1944)
Wiesław (1926–1944)

Krewni i powinowaci

bracia:
Mieczysław Radwan,
Wacław Radwan,
bracia stryjeczni:
Józef Radwan
Władysław Radwan, Adam Radwan

Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Złoty Krzyż Zasługi (II RP)

Stanisław Michał Radwan, ps. Michał Csemer (ur. 29 lutego 1885 w Końskich, zm. 23 sierpnia 1967 we Wrocławiu) – polski lekarz i działacz społeczny[1].

Dzieciństwo i młodość

Stanisław Radwan był synem technika i urzędnika ubezpieczeniowego, Bronisława Radwana, i Marii z Reklewskich, w rodzinie czynnej w powstaniu styczniowym. Miał dwóch młodszych braci: Mieczysława i Wacława. Uczęszczał do progimnazjum w Sandomierzu, a następnie (od 1900 roku) – do gimnazjum w Radomiu. Już w progimnazjum brał udział w działalności konspiracyjnej – uczniowskich ćwiczeniach wojskowych. W Radomiu należał do konspiracyjnych uczniowskich kółek samokształcenia (był przewodniczącym Koła Szkolnego w latach 1903–1904. Pod pseudonimem Michał Csemer wydawał tajne pismo „Głos”. Utrzymywał kontakt z radomskim Komitetem Okręgowym PPS (zob. też – Marian Malinowski), organizując np. pogadanki i prowadząc kolportaż wydawnictw, np. czasopism „Promień” i „Przedświt”, co spowodowało jego relegowanie ze szkoły[1]. Maturę zdał w Jekaterynodarze. W czasie rewolucji 1905 roku ponownie działał w Radomiu, m.in. jako łącznik Ignacego Boernera (zob. też Republika Ostrowiecka). W końcu roku wyjechał do Krakowa, gdzie studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim i uzyskał stopień doktora nauk medycznych (26 kwietnia 1912). Po nostryfikacji doktoratu w Kijowie (16 października 1912) podjął praktykę lekarską w szpitalach warszawskich[1].

W czasie I wojny światowej Radwan był chirurgiem w polowych szpitalach carskiej armii, a następnie został przeniesiony do Piotrogrodu, gdzie pracował w Instytucie Lekarskim i kilku klinikach. Włączył się do działalności[1]:

  • Polskiego Towarzystwa Pomocy Ofiarom Wojny,
  • Polskiego Związku Lekarzy i Przyrodników (członek założyciel i prezes),
  • lokalnego koła Warszawskiego Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości,
  • Towarzystwa Demokratycznego,
  • Towarzystwa Radykałów Polskich (członek założyciel).

W 1918 roku dostał się do obozu niemieckiego w Połocku, a po zwolnieniu z obozu (w lipcu) wrócił do Warszawy[1].

Lata 1918–1939

Po odzyskaniu niepodległości Polski Radwan został starszym referentem w Departamencie Sanitarnym Ministerstwa Spraw Wojskowych (od listopada 1918), a w czasie wojny 1920 roku był oficerem łącznikowym przy ministrze zdrowia i tworzył komitety organizujące opiekę nad inwalidami. Po wojnie, w latach 1921–1928, pracował w Klinice Chirurgicznej Antoniego Leśniowskiego w Uniwersytecie Warszawskim (uzyskał specjalizację i opublikował kilka artykułów naukowych)[1]. W następnych latach pracował w Kaliszu jako[2]:

  • do 1929 – ordynator dwóch, a potem trzech oddziałów chirurgicznych,
  • od 1929 – dyrektor trzech kaliskich szpitali: św. Trójcy, Starozakonnych i dla chorych zakaźnych,
  • od 1930 – dyrektor Międzykomunalnego Związku Szpitalnego w Kaliszu,
  • od 1936 – dyrektor utworzonego przez siebie nowego szpitala (300 łóżek szpitalnych) im. Przemysława II[uwaga 1][3].

W czasie pracy w Kaliszu Radwan opracował i opublikował (1936) pracę „Z dziejów Szpitali Kaliskich 1282–1936”[4]. W 1936 został też prezesem Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego (KTL) oraz otrzymał tytuł członka honorowego KTL[4][5]. W nowo wzniesionym Szpitalu Powszechnym im. Przemysława II w Kaliszu zorganizowano w 1937 kilkudniowy zjazd przedstawicieli służby zdrowia województw poznańskiego i łódzkiego, na którym uzgodniono potrzebę tworzenia okręgowych szpitali wielooddziałowych[2].

Stanisław Radwan był zwolennikiem sanacji – działał w BBWR (od 1928) i organizował w Kaliszu okręg Ozonu[1].

Lata 1939–1945

We wrześniu 1939 roku Stanisław Radwan (major rezerwy) został powołany do wojska. Był w czasie kampanii wrześniowej komendantem szpitali wojskowych w Zamościu i Złoczowie. W latach 1940–1944 przebywał w okupowanej Warszawie, pracując w Szpitalu Dzieciątka Jezus (1940–1941), a następnie kierując sanatorium dziecięcym w Otwocku (1941–1943) i pediatryczną polikliniką w Warszawie[1][4]. W czasie powstania warszawskiego przebywał na Mokotowie, gdzie pełnił funkcję chirurga i komendanta szpitala powstańczego.

Okres po II wojnie światowej

W powojennej Polsce Stanisław Radwan pracował do 1946 roku jako inspektor lecznictwa w Urzędzie Wojewódzkim w Katowicach, a w następnych latach był dyrektorem[1][6]:

  • od 1946 – Szpitala im. Przemysława II w Kaliszu,
  • 1948–1949 – Sanatorium ZUS w Kamiennej Górze,
  • 1949–1951 – Sanatorium dla Gruźlicy Kostno-Stawowej w Ząbkowicach (był organizatorem tego sanatorium),
  • 1952–1956 – Sanatorium dla Gruźlicy Kostno-Stawowej w Kamiennej Górze,
  • 1956–1957 – Sanatorium w Bolkowie w powiecie jaworskim (kierownictwo robót budowlano-adaptacyjnych i kierowanie utworzonym sanatorium – do odejścia na emeryturę)).

Publikował artykuły naukowe w „Przeglądzie chirurgicznym”, „Nowinach lekarskich”, „Przeglądzie szpitalnictwa” i „Śląskiej gazecie lekarskiej”[1].

Życie prywatne

Stanisław Radwan ożenił się z Haliną z Różyckich. Mieli trzech synów: Tadeusza (ur. 1922), Wojciecha (ur. 1924) i Wiesława (ur. 1926). Żona i dwaj młodsi synowie (żołnierze AK) zostali rozstrzelani przez Niemców w maju 1944 roku, po wykryciu w ich mieszkaniu przechowywanej tam broni[1]. Syn Tadeusz, związany z obozem narodowym (członek Stronnictwa Narodowego, żołnierz Narodowej Organizacji Wojskowej, jeden z inicjatorów reaktywacji Młodzieży Wszechpolskiej) został prawnikiem i ekonomistą (zamieszkał w Gliwicach[7]).

Stanisław Radwan zmarł 23 sierpnia 1967 roku we Wrocławiu[1]. W uroczystości pogrzebowej na wrocławskim cmentarzu brała udział m.in. delegacja Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego[4].

Ordery i odznaczenia

Uwagi

  1. ↑ Przemysł II został wybrany na patrona szpitala dla upamiętnienia jego dekretu z 6 czerwca 1282 roku, którym zezwolił na działalność w Kaliszu szpitala Duchaków – Zakonu Kanoników Regularnych od Świętego Ducha (szpital prawdopodobne istniał już wcześniej) [www.info.kalisz.pl].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Alicja Pachalczykowa: Radwan Stanisław (1885–1967). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXX: Radwan–Reguła Tomasz. Kraków: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, 1987, s. 10–12.
  2. 1 2 dr med. Zbigniew Kledecki, prezes Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego: 120-letnie dzieje Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego; Ryc 5. dr med. univ. Stanisław Radwan (1885-1967), prezes KTL 1928-1938 (?), członek honorowy KTL (1936). [w:] Historia KTL [on-line]. Kaliskie Towarzystwo Lekarskie. [dostęp 2012-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-13)]. (pol.).
  3. ↑ III. Miasto lokacyjne (1233-1350); rok 1282. [w:] Kalisz w internecie. Kronika miasta Kalisza [on-line]. www.info.kalisz.pl. [dostęp 2012-01-12]. (pol.).
  4. 1 2 3 4 Zbigniew Kledecki: Szpital Starozakonnych w Kaliszu. [w:] Historia i działalność Szpitala Starozakonnych w Kaliszu od 1837 r. do 1941 r. [on-line]. www.ktl.gulip.pl. [dostęp 2012-01-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.).
  5. ↑ Zeszyt Naukowy Kaliskiego Towarzystwa Lekarskiego, nr 6 (2000). [w:] Bożena Szal (Kalisz) (Redaktor), Przedruk z "Ziemi Kaliskiej" nr 33, 30.4.-4.5.2001 [on-line]. Kaliskie Towarzystwo Lekarskie, 2001. [dostęp 2012-01-12]. (pol.).
  6. ↑ Dolnośląskie Centrum Rehabilitacji – Kamienna Góra; Zarys historyczny. [w:] Adaptacja rękopisu M. Pyszyńskiej – wieloletniej bibliotekarki w Państwowym Sanatorium Gruźlicy Kostno- Stawowej w Kamiennej Górze [on-line]. www.korczaka1.prv.pl, 2011. [dostęp 2016-02-09]. (pol.).
  7. ↑ pytał Przemysław Kołtun: Wywiad z Tadeuszem Radwanem – cz.1. [w:] Za uprzejmością kwartalnika Myśl.pl [on-line]. endecja.pl, 2007-05-17. [dostęp 2016-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-11-22)]. (pol.).
  8. ↑ M.P. z 1936 r. nr 301, poz. 531 „za zasługi na polu szpitalnictwa”.
  9. ↑ M.P. z 1933 r. nr 259, poz. 278 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.