Stanisław Nabzdyk
Ilustracja
Stanisław Nabzdyk (1976)
Data i miejsce urodzenia

22 sierpnia 1902
Lutogniew

Data śmierci

23 września 1977

Miejsce spoczynku

cmentarz komunalny w Prudniku

Zawód, zajęcie

nauczyciel

Stanowisko

inspektor oświaty powiatu prudnickiego

Małżeństwo

Waleria Nabzdyk

Dzieci

9, w tym Zygmunt

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Medal Rodła

Stanisław Nabzdyk (ur. 22 sierpnia 1902 w Lutogniewie, zm. 23 września 1977) – polski nauczyciel, działacz społeczny i oświatowy, w latach 1945–1949 inspektor oświaty powiatu prudnickiego.

Życiorys

Pochodził z Wielkopolski[1]. Urodził się w Lutogniewie koło Krotoszyna[2]. Jego ojciec był działaczem ludowym[1]. W 1922 Stanisław poznał swoją późniejszą żonę, Walerię Augustyn[3]. Pracę nauczycielską rozpoczął w 1923 w Porębie[4]. Ożenił się z Walerią Augustyn 6 lipca 1926[3]. Od 1927 był kierownikiem Szkoły Podstawowej w Bielszowicach[4]. Tamże był prezesem Towarzystwa Czytelni Ludowych i członkiem Koła Przyjaciół Harcerstwa[1]. Kierował też Dokształcającą Szkołą Górniczą. Ukończył Instytut Pedagogiczny w Katowicach[2]. Działał w Polskim Związku Zachodnim[5] oraz w Związku Obrony Kresów Zachodnich[2].

Został powołany do Wojska Polskiego po wybuchu II wojny światowej. Został aresztowany i osadzony w obozie koncentracyjnym w Dachau, następnie w Sachsenhausen[4]. Ostatecznie pracował przymusowo w Śląskich Zakładach Obuwniczych OTA Otmęt S.A. w Otmęcie[1]. Zaangażował się w utworzonej tamże przez robotników przymusowych komórce Armii Krajowej[6].

Dom przy ul. Mickiewicza 7 w Prudniku, obecnie TBS

Po wojnie wraz z rodziną zamieszkała w Prudniku. Został powołany na pierwszego polskiego inspektora oświaty w Prudniku i zajął się organizacją szkolnictwa w powiecie prudnickim[4]. Do miasta przybył 10 maja 1945 z grupą organizatorów administracji polskiej[2]. Otrzymał mieszkanie na piętrze w dawnym domie burmistrza przy ul. Mickiewicza 7, na piętrze urządzono Powiatowy Inspektorat Oświaty[7]. Nabzdyk założył prudnicki powiatowy oddział Związku Nauczycielstwa Polskiego, organizację ZBoWiD i Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich. Działał w Powiatowej Komisji Weryfikacyjnej i był członkiem Komisji Ochrony Zabytków PTTK[2]. W Szybowicach znalazł, a następnie zabezpieczył w Inspektoracie Szkolnym w Prudniku, protestancką Biblię z 1545[8].

Gdy syn Nabzdyków, Zygmunt, wstąpił w 1949 do seminarium duchownego, rodzinę spotkały represje ze strony władzy komunistycznej[9]. Stanisław został usunięty ze stanowiska inspektora oświaty, a w 1953 zmuszony do przejścia na emeryturę. Po odwilży październikowej wrócił do pracy w oświacie. Został nauczycielem w ZSZ w Nysie, prowadził księgowość w Liceum Ogólnokształcącym dla Pracujących w Prudniku[4].

Grób Nabzdyków na cmentarzu komunalnym w Prudniku

Po październiku 1956 wraz z żoną prowadził akcję rewindykowania od państwa klasztoru franciszkanów w Prudniku-Lesie, gdzie w latach 1954–1955 więziony był prymas Stefan Wyszyński[10]. Był współzałożycielem powstałego w 1959 Towarzystwa Miłośników Ziemi Prudnickiej[11]. Prowadził działalność publicystyczną. Był autorem artykułów w książkach i prasie poświęconych historii ziemi prudnickiej[2]. W 1972 opracował „Wypisy regionalne o Ziemi Prudnickiej”, wydane w 1985 w formie książki przez Prudnickie Towarzystwo Kultury[12].

Zmarł 23 września 1977. Został pochowany na cmentarzu komunalnym w Prudniku[13].

Upamiętnienie

Głaz upamiętniający nauczycieli walczących o polskość ziemi prudnickiej

W kościele św. Michała Archanioła w Prudniku umieszczono pamiątkową tablicę o Nabzdyku[13]. W 2001 w sanktuarium św. Józefa w Prudniku zamontowano tablicę upamiętniającą starania Stanisława i Walerii Nabzdyk o odzyskanie od państwa obiektu klasztoru franciszkanów. Na tablicy umieszczono napis: „Pamięci Stanisława i Walerii Nabzdyków zasłużonych mieszkańców Prudnika. Swoją zdecydowaną i ofiarną postawą przyczynili się do odzyskania po październiku 1956 r. tego kościoła i klasztoru. Tablicę umieszczono z okazji setnej rocznicy ich urodzin. Prudnik-Las 2001 r.”[14]. Stanisław i Waleria są wpisani na tablicę na Głazie upamiętniającym nauczycieli walczących o polskość Ziemi Prudnickiej w Prudniku[15].

Odznaczenia

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Jubileusz inspektora szkolnego, „Nasz Głos”, Kazimierz Kanwiszer – redaktor naczelny, 14 (54), Prudnik: Spółdzielnia Wydawnicza „Promień”, 30 kwietnia 1947, s. 4.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 Dendewicz 2007 ↓, s. 108.
  3. 1 2 Adam Leszczyński. Celibat śląski. „Ale Historia”. 16/2016 (222), s. 12–13, 2016-04-18. Agora SA. (pol.).
  4. 1 2 3 4 5 6 Połączył ich patriotyzm i praca dla ludzi, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 43 (570), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 1 listopada 2001, s. 18, ISSN 1231-904X.
  5. ↑ Walny Zjazd Delegatów P.Z.Z., „Głos Prądnika”, Czesław Żelazny – redaktor naczelny, 1, Prądnik [Prudnik]: Powiatowy Komitet Osadniczy, 25 grudnia 1945, s. 5.
  6. ↑ Piotr Muskała, Józef Żyłka, Śląsk prawdziwy: dzieje trzech wiosek parafii Klucze, Klucze: PM ŻW, 2016, s. 219, ISBN 978-83-945276-0-0.
  7. ↑ Andrzej Dereń, Dom burmistrzów, „Tygodnik Prudnicki”, 14 (1319), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 6 kwietnia 2016, s. 21, ISSN 1231-904X.
  8. ↑ Franciszek Dendewicz, Między protestantyzmem a katolicyzmem, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 37 (1081), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 15 września 2011, s. 20, ISSN 1231-904X.
  9. ↑ Kazimierz Kasicz, Wspomnienie o śp. Walerii Nabzdyk, „Panorama Bialska”, 8 (86), Biała: Urząd Miasta i Gminy, wrzesień 1999, s. 9, ISSN 1232-7352.
  10. ↑ Sprawy regionu życiową pasją, „Trybuna Śląska”, Stanisław Wojtek – redaktor naczelny, 251 (15187), Katowice: RSW „Prasa – Książka – Ruch” Śląskie Wydawnictwo Prasowe, 27 października 1990, s. 1, ISSN 0137-9356.
  11. ↑ Andrzej Dereń, Syndrom – „Prudniczanin”, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 15 (386), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 19 kwietnia 1998, s. 7, ISSN 1231-904X.
  12. ↑ Stanisław Nabzdyk, Wypisy regionalne o ziemi prudnickiej: (od czasów najdawniejszych do 1972 r.), Prudnickie Towarzystwo Kultury, 1985 [dostęp 2023-11-20].
  13. 1 2 Jan Tomaszewski, Spoczywają zapomniani, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 15 (386), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 19 kwietnia 1998, s. 12, ISSN 1231-904X.
  14. ↑ Grzegorz Weigt, Świat współczesny potrzebuje uświęcenia, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 23 (706), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 9 czerwca 2004, s. 16, ISSN 1231-904X.
  15. ↑ Głaz upamiętniający nauczycieli walczących o polskość Ziemi Prudnickiej w Prudniku w województwie Opolskim – Miejsca pamięci narodowej w Prudniku [online], Pamiętaj Skąd Jesteś [dostęp 2021-01-03] (pol.).
  16. ↑ Antoni Weigt, Sploty życia i historii, „Tygodnik Prudnicki”, 28–29 (46–47), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 22 września 1991, s. 7, ISSN 1231-904X.

Bibliografia

  • Franciszek Dendewicz, Stanisław i Waleria Nabzdyk, [w:] Lidia Procner, Czesław Kowalczyk, Sławne postacie pogranicza polsko-czeskiego Euroregionu Pradziad – wspólne dziedzictwo historyczne, Nysa: Starostwo Powiatowe, 2007, ISBN 978-83-60431-09-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.