Stanisław Holenderski
Pełne imię i nazwisko

Stanisław Józef Holenderski

Data i miejsce urodzenia

24 grudnia 1871
Zawiercie

Data i miejsce śmierci

23 stycznia 1940
Zawiercie

Stanisław Holenderski (ur. 24 grudnia 1871 w Zawierciu, zm. 23 stycznia 1940 tamże) – polski przemysłowiec, filantrop, sadownik.

Rodzina

Był synem Markusa oraz Cecylii de domo Mendelsohn. W 1921 roku ożenił się z Joanną Marią z domu Idzikowską (ur. 18 grudnia 1887 w Łodzi, zm. 31 grudnia 1972 w Zawierciu). To małżeństwo miało córkę Anielę (ur. 19 grudnia 1922, zm. 10 lipca 2007)[1].

Życiorys

W 1889 roku ukończył gimnazjum w Częstochowie, następnie odbył praktykę rolniczą[1]. Odziedziczył majątek po ojcu, który w 1883 roku był współwłaścicielem huty szkła w Zawierciu[2]. Był właścicielem tzw. Stawek[3]. W 1912 roku nabył majątek Poręba Mrzygłodzka o powierzchni 210 ha, pod którym znajdowały się pokłady węgla brunatnego. Po zakończeniu I wojny światowej wystąpił o koncesję na wydobycie węgla. Mimo otrzymania odpowiedzi odmownej na terenach należących do Holenderskiego powstała kopalnia prowadzona przez Stanisława Kasterskiego, a Holenderski czerpał profity z tytułu najmu gruntu[4]. Holenderski był ponadto właścicielem cegielni w Zawierciu i Łazach[5], prezesem rady nadzorczej cementowni w Wysokiej, członkiem zarządu cementowni w Zdołbunowie[6] oraz współudziałowcem kopalni węgla brunatnego „Teodor” w Gołuchowicach[7].

W 1915 roku został radnym pierwszej rady miejskiej w Zawierciu po nadaniu miastu praw miejskich, po czym aktywnie zabiegał o wprowadzenie do urzędów języka polskiego. W 1921 roku konwertował na katolicyzm. W 1930 roku znalazł się w składzie Obywatelskiego Komitetu Niesienia Doraźnej Pomocy dla Bezrobotnych, który m.in. w 1931 roku zapoczątkował tradycję zawierciańskichpos ogródków działkowych[8]. Założył Ochotniczą Straż Pożarną W Zawierciu oraz Związek Ochotników Pracy Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego[6]. Ufundował m.in. dwa domy przy ulicy Pomorskiej na potrzeby przytułku dla starców i inwalidów wojennych (1928), ziemię na cmentarz ewangelicki w Porębie (1929), ogrodzenie cmentarza w Zawierciu (1932), kaplicę cmentarną (1934), materiały na budowę Państwowego Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnego (1933–1934) i materiały na budowę domku ZHP (1937)[9]. Był członkiem m.in. zarządu diecezjalnego Stowarzyszenia Młodzieży Katolickiej w Częstochowie, Powiatowej Rady Szkolnej, Urzędu Rozjemczego Powiatowego, członkiem honorowym Związku Inwalidów Wojska Polskiego, wiceprezesem Ochotniczej Straży Pożarnej w Zawierciu, radcą Izby Handlowo-Przemysłowej w Sosnowcu[10]. Był sadownikiem i popularyzatorem sadownictwa[11]. Kolekcjonował obrazy Jacka Malczewskiego, które udostępniał na wystawy[12][13].

Po wybuchu II wojny światowej został zmuszony do opuszczenia swojej posiadłości przy ulicy 3 Maja i zamieszkał na Stawkach. Zmarł w 1940 roku; został pochowany na cmentarzem rzymskokatolickim w Zawierciu[14]. W 2006 roku uchwałą Rady Miasta został uhonorowany tytułem „Zasłużony dla Zawiercia”[15].

Przypisy

  1. 1 2 Monografia Zawiercia, s. 627.
  2. ↑ Monografia Zawiercia, s. 629–630.
  3. ↑ Martyna Urban, 5 niezwykłych osobistości z Zawiercia cz. II [online], Jura24, 29 kwietnia 2021 [dostęp 2022-08-04].
  4. ↑ Zdzisław Kluźniak, Stanisław Holenderski - przemysłowiec i filantrop [online], Dawne Zawiercie [dostęp 2022-08-04].
  5. ↑ Iwona Kuźniak, Tropem wielkich [online], Zawiercie Nasze Miasto, 27 czerwca 2003 [dostęp 2022-08-04].
  6. 1 2 Cmentarze Zagłębia Dąbrowskiego i ziemi zawierciańskiej, s. 58.
  7. ↑ Zawiercie. Studium monograficzne, s. 331.
  8. ↑ Monografia Zawiercia, s. 628.
  9. ↑ Monografia Zawiercia, s. 628–629.
  10. ↑ Monografia Zawiercia, s. 629.
  11. ↑ Monografia Zawiercia, s. 630.
  12. ↑ „By skreślić historię naszych zbiorów”, s. 604.
  13. ↑ Jacek Malczewski - katalog wystawy TPSP w Krakowie 1939 r. [online], Polski Dom Aukcyjny, 20 stycznia 2015 [dostęp 2022-08-04].
  14. ↑ Monografia Zawiercia, s. 630.
  15. ↑ Stanisław Holenderski [online], Jura-Pilica.com [dostęp 2022-08-04].

Bibliografia

  • Jerzy Abramski, Cmentarze Zagłębia Dąbrowskiego i ziemi zawierciańskiej, Zawiercie: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej, 1998, ISBN 83-905651-2-9.
  • Jerzy Abramski, Zawiercie. Studium monograficzne, Zawiercie: Miejski Ośrodek Kultury „Centrum”, 1994, ISBN 83-902833-0-1.
  • Monografia Zawiercia, Zawiercie: Towarzystwo Miłośników Ziemi Zawierciańskiej, 2003, ISBN 83-905651-5-3.
  • Tomasz F. de Rosset, „By skreślić historię naszych zbiorów”. Polskie kolekcje artystyczne, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2021, ISBN 978-83-231-4535-6.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.