Stacja postojowa – obiekt infrastruktury kolejowej służący wyłącznie do postoju, czyszczenia, naprawy, zaopatrywania i formowania składów pociągów pasażerskich (w tym metra lub kolei miejskiej) na torach i w obiektach do tego przeznaczonych[1]. Jest to kolejowy odpowiednik zajezdni (tramwajowej, trolejbusowej lub autobusowej)[2][3].
Lokalizacja
Specjalne stacje postojowe lub wyodrębnione w ramach pozostałych stacji kolejowych grupy torów postojowych zlokalizowane są w pobliżu stacji krańcowych pociągów pasażerskich[4]. Odrębne stacje postojowe znajdują się często w ośrodkach stanowiących węzły kolejowe[5].
Stacje postojowe lokalizuje się w miarę możliwości na krańcach miast, niekiedy w odległości kilku kilometrów od obsługiwanej stacji krańcowej[5]. Ma to związek z zajmowaniem przez stację postojową dużego terenu i zachowanie możliwości rozbudowy[5].
Układ
Układ torów stacji postojowej oraz rozmieszczenie obiektów i urządzeń uzależnione są od przyjętego na stacji procesu technologicznego obrządzania (obróbki) wagonów[6].
Zadania
Zasadniczym zadaniem stacji postojowej jest przyjęcie składu pociągu pasażerskiego po jego dotarciu do stacji końcowej i przygotowanie do obsługi kolejnego pociągu pasażerskiego[5].
Zadania szczególne
Do zadań stacji postojowych należą w szczególności:
- oględziny techniczne przyjętych pociągów,
- mycie i czyszczenie wagonów oraz – w miarę potrzeb – przeprowadzanie dezynfekcji,
- naprawianie drobnych uszkodzeń,
- wyposażanie w wodę i środki higieniczne,
- ładowanie akumulatorów w wagonach,
- przeformowanie składów, planowo lub w razie potrzeb,
- przeprowadzanie próby hamulców w pociągu,
- uruchamianie ogrzewania w okresie zimy[7].
Proces obróbki składów pasażerskich
Na stacjach i grupach postojowych składy pociągowe podlegają procesowi obróbki. W ramach procesu wykonuje się:
- przestawienie pociągu z torów peronowych na stację lub grupę postojową,
- wyłączenie ze składu wagonów, które muszą być odstawione na specjalnie wyznaczone punkty (np. wagony pocztowe),
- czyszczenie, mycie oraz wyposażanie wagonów niezbędne środki (wodę, gaz, środki sanitarne, pościel itp.),
- wyłączanie wagonów kierowanych do naprawy i włączanie w ich miejsce wagonów z rezerwy eksploatacyjnej,
- przestawienie w czasie ustalonym w planie przygotowanego składu pociągu ze stacji lub grupy postojowej na tor peronowy[4].
Wyposażenie
Dla właściwego wypełniania zadań stacja postojowa powinna posiadać:
- tory przyjazdowe (przyjęciowe), na których dokonywane są oględziny,
- tory rozrządowe do zmiany składu wagonów w pociągu,
- tory z urządzeniami do mycia i czyszczenia wagonów, myjnie,
- tory odjazdowe, wyposażone opcjonalnie w urządzenia do zasilania ogrzewania[7].
Duże stacje postojowe posiadają sieć stałą sprężonego powietrza, umożliwiającą wykonanie próby hamulców bez użycia pojazdu trakcyjnego[8], a także obiekty dawnych samodzielnych wagonowni obsługujących wagony pasażerskie, z odpowiednim wyposażeniem i urządzeniami, które stały się częściami stacji postojowych[6].
Praca manewrowa na stacjach postojowych, związana z modyfikowaniem składów pociągowych (np. wymiany, zmiany kolejności wagonów) bywa prowadzona z wykorzystaniem lokomotyw manewrowych.
Zagadnienie stacji macierzystej
Wagony pasażerskie używane przez przewoźników są przydzielane do inwentarza poszczególnych wagonowni, zwanych wagonowniami macierzystymi[9]. Posiadają również przypisane miejsca postoju, zwane stacją macierzystą, którym bywa często stacja postojowa[6].
Stacje postojowe w Polsce
.jpg.webp)
PKP Intercity
PKP Intercity posiada stacje postojowe w następujących lokalizacjach:
- Białystok[10],
- Bydgoszcz[10],
- Gdynia Grabówek[10],
- Katowice[10],
- Kołobrzeg[10],
- Kraków KGZ[10],
- Kraków Prokocim[10],
- Lublin Główny[10],
Część grupy postojowej stacji Lublin Główny, zdjęcie wykonane spod hali Polregio. Widoczny najdalej wysunięty peron 1 i 1a - Olsztyn[10],
- Poznań[10],
- Przemyśl Bakończyce[10],
- Szczecin Zaleskie Łęgi[10],
- Warszawa Grochów[10],
- Wrocław[10],
- Zakopane[10].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Kowalski 1986 ↓, 6.4.2 Zadania i podział stacji kolejowych, s. 93.
- ↑ Madej, Pruciak i Madej 2017 ↓, str.165.
- ↑ Kubalski i Mazurek 1967 ↓, str.199.
- 1 2 Zalewski 2015 ↓, s. 200.
- 1 2 3 4 Kowalski 1986 ↓, 6.4.6 Węzły i stacje węzłowe, s. 100.
- 1 2 3 Kowalski 1986 ↓, 8.2.2 Wagonownie, s. 154.
- 1 2 Kowalski 1986 ↓, 6.4.6 Węzły i stacje węzłowe, s. 101.
- ↑ Kowalski 1986 ↓, s. 157.
- ↑ Kowalski 1986 ↓, 8.2.1 Konserwacja i naprawa wagonów, s. 150.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 PKP Intercity S.A: PKP Intercity zainwestuje w tabor i zaplecza serwisowe ok. 2,5 mld zł!. [w:] intercity.pl [on-line]. 2016. [dostęp 2017-09-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-18)]. (pol.).
Bibliografia
- Ewald Kowalski: Zarys Kolejnictwa. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1986. ISBN 83-206-0632-2.
- 8.2. Autobusy miejskie. Zaplecze techniczne. ; 9.3. Trolejbusy. Zajezdnie eksploatacyjne i naprawcze. 10.5.1. Tramwaje. Zajezdnie tramwajowe. W: Jan Kubalski, Tadeusz Mazurek: Komunikacja miejska. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1967.
- Znaczenie zajezdni w rozkładzie jazdy. W: Bogusław Madej, Robert Madej, Konrad Pruciak: Publiczny transport miejski. Zasady tworzenia rozkładów jazdy. Wyd. II zaktualizowane. Warszawa: Akademia Transportu i Przedsiębiorczości, 2017. ISBN 978-83-944575-3-2.
- Paweł Zalewski: Technologia Transportu Kolejowego. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2015. ISBN 978-83-206-1919-5.