Sprawdzanie, również konfirmacja – jedna z najbardziej podstawowych odmian rozumowania obok wnioskowania, dowodzenia i wyjaśniania.

Sprawdzanie – definiując za Ajdukiewiczem pojęcie – jakiegoś zdania, np. zdania „a jest b” polega na rozwiązaniu zadania, które znajduje swe słowne sformułowanie w tzw. pytaniu rozstrzygnięcia „czy a jest b?”. Rozwiązaniem jest udzielenie jednej z dwóch właściwych odpowiedzi: „a jest b” albo „a nie jest b” na podstawie stwierdzenia prawdziwości lub fałszywości pewnych następstw wyprowadzonych ze zdania „a jest b”. W związku z powyższym procedura sprawdzania nie wyznacza jednoznacznie postaci konkluzji, wyprowadzenie, której zakończy proces sprawdzania.

W procesie sprawdzania wyróżnić można następujące fazy:

• (a) postawienie pytania rozstrzygnięcia: „czy a jest b?”;
• (b) wyprowadzenie ze zdania „a jest b” jakichś następstw;
• (c) uznanie lub odrzucenie tych następstw.

Wnioskowanie (inferencja), prowadzące do uznania lub odrzucenia tych następstw i w sumie do uznania lub odrzucenia zdania sprawdzanego, przebiega jedną z dwóch dróg: (1) od odrzucenia następstw do odrzucenia racji – droga dedukcyjna; (2) od uznania następstw do uznania racji – droga dedukcyjna albo redukcyjna: (2.1.) dedukcyjna gdy następstwa są równoważne ze zdaniem sprawdzanym; (2.2.) redukcyjna gdy następstwa nie są równoważne ze zdaniem sprawdzanym.

Tak rozumiane sprawdzanie występuje w dwóch odmianach:

1. sprawdzanie pozytywne, które również występuje w dwóch odmianach:
   1. weryfikacji
   2. konfirmacji
2. sprawdzanie negatywne, które też występuje w dwóch odmianach:
   1. dyskonfirmacji;
   2. falsyfikacji
      1. koroboracją

Bibliografia

• Kazimierz Ajdukiewicz, Klasyfikacje rozumowań [W:] Ajdukiewicz, Język i poznanie, T.1, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1985.
• Tadeusz Kwiatkowski, Logika ogólna, Wydawnictwo UMCS, Lublin 1988.
• Karl Popper, Logika odkrycia naukowego, PWN, Warszawa 1977.

Linki zewnętrzne

• VincenzoV. Crupi VincenzoV., Confirmation, [w:] Stanford Encyclopedia of Philosophy, CSLI, Stanford University, 9 marca 2015, ISSN 1095-5054 [dostęp 2018-01-03]  (ang.). (Potwierdzenie)