Sok trawienny – wydzielina gruczołów trawiennych wydzielana do przewodu pokarmowego, zawierająca enzymy trawienne[1][2][3] oraz inne substancje ułatwiające trawienie pokarmu[1]. Człowiek wydziela około 8–10 litrów soków trawiennych na dobę[3]. Ich wydzielanie jest regulowane hormonalnie oraz poprzez autonomiczny układ nerwowy, bodźcami stymulującymi ich zwiększone wydzielanie są zwykle ucisk ścian narządów przewodu pokarmowego przez przechodzący pokarm (mechanoreceptory) oraz obecność w nim poszczególnych związków chemicznych (chemoreceptory).

Wyróżnia się następujące soki trawienne:

Sok trawienny Wytwarzanie Wydzielanie Skład Funkcje i działanie
ślina[1][3] ślinianki (gruczoły ślinowe)[1] jama ustna[1] ptialina (amylaza ślinowa)[1], przeciwciała[1], mukopolisacharydy[1] Odkaża pokarm oraz ułatwia jego przełknięcie[1].
sok żołądkowy[2][3] gruczoły żołądkowe[1] żołądek[1] proteazy (pepsynogen, podpuszczka)[1], lipaza żołądkowa[1], kwas solny (HCL)[1], śluz[1] Trawi białka oraz niektóre tłuszcze, a dzięki pH ~1 (mocno kwasowe) również odkaża pokarm. Jego wydzielanie stymuluje gastryna, zaś hamuje enterogastron (po przejściu treści pokarmowej do dwunastnicy)[1].
sok trzustkowy[3] trzustka[1] dwunastnica[1] proteazy (trypsynogen, chymotrypsynogen)[1], lipaza trzustkowa[1], nukleazy[1], amylaza trzustkowa[1], wodorowęglany[1] Dzięki jego pH ~8 (lekko zasadowe) możliwa jest aktywacja proenzymów i trawienie pokarmu. Jego wydzielanie jest kontrolowane przez sekretynę i cholecystokininę[1].
żółć[2][3] wątroba[1] Jedyny sok trawienny niezawierający enzymów trawiennych[1]. Emulguje tłuszcze, ułatwiając ich trawienie lipazie trzustkowej[1].
sok jelitowy[3] enterocyty[1] jelito kręte[1],

jelito czcze[1]

 disacharydazy (maltaza, sacharaza, laktaza)[1], niektóre nukleazy[1], aminopeptydazy[1], karboksypeptydazy[1] Końcowe trawienie białek oraz węglowodanów[1].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 Robert Konieczny, trawienne soki, [w:] Marzena Popielarska, Robert Konieczny, Grzegorz Góralski, Słownik szkolny. Biologia, Kraków: Wydawnictwo Zielona Sowa, 2008, s. 372, ISBN 978-83-7435-692-3.
  2. 1 2 3 soki trawienne, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2012-10-03].
  3. 1 2 3 4 5 6 7 Soki trawienne. Encyklopedia Onet WIEM. [dostęp 2012-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.