Skalnicowate
Ilustracja
Bergenia orzęsiona
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

Saxifraganae

Rząd

skalnicowce

Rodzina

skalnicowate

Nazwa systematyczna
Saxifragaceae Juss.
Gen. Pl.: 308. 4 Aug 1789
Zasięg
Mapa zasięgu
Skalnica nakrapiana
Skalnica ziarenkowata

Skalnicowate (Saxifragaceae) – rodzina roślin należąca do rzędu skalnicowców. Do rodziny tej należy 31–33 rodzajów i około 540 gatunków. Do rodzimej flory Polski należą rośliny z rodzajów skalnica (Saxifraga) i śledziennica (Chrysosplenium), uprawiane są gatunki reprezentujące rodzaje: bergenia (Bergenia), tawułka (Astilbe), żurawka (Heuchera).

Morfologia

Tawułka 'Rheinland'
Śledziennica skrętolistna
Pokrój
Byliny lub rzadko rośliny jednoroczne (skalnica i Cascadia)[3], osiągające czasem ponad 1 m wysokości, mające grube kłącza i okazałe liście (np. rodgersja i astilboides)[4]. Rośliny z kilku rodzajów wytwarzają bulwki. Pędy są nagie lub owłosione, czasem gruczołowato, włoski zwykle są wielokomórkowe (jednokomórkowe w przypadku tawułki i Saxifragopsis)[3].
Liście
Skrętoległe lub naprzeciwległe, często w przyziemnych różyczkach. Różnokształtne – pojedyncze lub dłoniasto, rzadko pierzasto, podzielone lub klapowane, czasem nawet podwójnie lub potrójnie pierzaste (tawułka)[4].
Kwiaty
Zawsze owadopylne, promieniste, obupłciowe (rzadko jednopłciowe, np. u tawułek), wyrastają pojedynczo na szczytach pędów lub w kątach liści lub zebrane są w kwiatostany groniaste, wiechowate i baldachogrona. Zwykle z 5 płatkami korony (czasem ich brak – np. śledziennica). Pręcików jest 10 w dwóch okółkach (jeden okółek czasem zredukowany). Słupek zwykle z dwóch owocolistków, w różnym stopniu zrośnięty z wgłębionym dnem kwiatowym (dlatego zalążnia bywa górna, półdolna lub dolna)[4].
Owoce
Torebki, rzadko mieszki, zawierające liczne drobne nasiona[4].

Systematyka

Klasyfikacja rodziny jest dość stabilna w różnych ujęciach ostatnich lat. Dawniej (np. system Cronquista z 1981 i systemy wcześniejsze) panował trend, zgodnie z którym zaliczano tu także rodzaje o charakterze pośrednim między skalnicowatymi i innymi rodzinami. Współcześnie rodzaje te zostały przeklasyfikowane. Rodzaj dziewięciornik (Parnassia) umieszczany jest w rzędzie dławiszowców (Celestrales) (według systemu Reveala w odrębnej rodzinie dziewięciornikowatych (Parnassiaceae), według APweb w ramach rodziny dławiszowatych (Celestraceae). Rodzaj hortensja (Hydrangea) klasyfikowany jest współcześnie w obrębie dereniowców (Cornales) w randze rodziny hortensjowate (Hydrangeaceae)[2].

Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Skalnicowate tworzą grupę siostrzaną dla rodziny agrestowatych (Grossulariaceae), wraz z którą wchodzą w skład rzędu skalnicowców[2].

Powiązania filogenetyczne rodziny w obrębie rzędu skalnicowców:

skalnicowce

Peridiscaceae


piwoniowate Paeoniaceae

altyngiowate Altingiaceae

oczarowate Hamamelidaceae

grujecznikowate Cercidiphyllaceae

Daphniphyllaceae


gruboszowate Crassulaceae

Aphanopetalaceae

Tetracarpaeaceae

Penthoraceae

wodnikowate Haloragaceae

iteowate Iteaceae

agrestowate Grossulariaceae

skalnicowate Saxifragaceae







Wykaz rodzajów[5]
  • Asimitellaria (Wakab.) R.A.Folk & Y.Okuyama
  • Astilbe Buch.-Ham. ex G.Don – tawułka
  • Astilboides (Hemsl.) Engl. – astilboides
  • Bensoniella C.V.Morton
  • Bergenia Moench – bergenia
  • Bolandra A.Gray
  • Boykinia Nutt. – bojkinia
  • Brewerimitella (Engl.) R.A.Folk & Y.Okuyama
  • Cascadia A.M.Johnson
  • Chrysosplenium L. – śledziennica
  • Conimitella Rydb.
  • Darmera Voss – tarczownica
  • Elmera Rydb.
  • Hemieva Raf.
  • Heuchera L. – żurawka
  • ×Heucherella Wehrh. – żuraweczka
  • Jepsonia Small
  • Leptarrhena R.Br.
  • Lithophragma (Nutt.) Torrey & A. Gray – litofragma
  • Micranthes Haw.
  • Mitella L. – mitella, utajma
  • Mitellastra (Nutt. ex Torr. & A.Gray) Howell
  • Mukdenia Koidz. – mukdenia
  • Oresitrophe Bunge
  • Ozomelis Raf.
  • Pectiantia Raf.
  • Peltoboykinia (Engl.) Hara – peltobojkinia
  • Rodgersia A.Gray – rodgersja
  • Saniculiphyllum C.Y.Wu & T.C.Ku
  • Saxifraga L. – skalnica
  • Saxifragodes D.M.Moore
  • Saxifragopsis Small
  • Spuriomitella (H.Boissieu) R.A.Folk & Y.Okuyama
  • Suksdorfia A.Gray
  • Sullivantia Torr. & A.Gray
  • Tanakaea Franch. & Sav.
  • Telesonix Raf.
  • Tellima R.Br.
  • Tetilla DC.
  • Tiarella L. – tiarella
  • Tolmiea Torrey & A. Gray – tolmiea

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. 1 2 3 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. 1 2 Elizabeth Fortson Wells, Patrick E. Elvander: Saxifragaceae. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-05-24].
  4. 1 2 3 4 Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe. T. 1. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 148-149. ISBN 83-7079-778-4.
  5. ↑ Saxifragaceae Juss.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2023-01-22].

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.