Scolopendra
Linnaeus, 1758
Ilustracja
Scolopendra morsitans
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

tchawkowce

Gromada

wije

Podgromada

pareczniki

Rząd

skolopendrokształtne

Rodzina

skolopendrowate

Podrodzina

Scolopendrinae

Rodzaj

Scolopendra

Typ nomenklatoryczny

Scolopendra morsitans Linnaeus, 1758

Synonimy
  • Kanparka Waldock and Edgecombe, 2012
  • Rhadinoscytalis Attems, 1926
  • Rhombocephalus Newport, 1844
  • Trachycormocephalus Kraepelin, 1903
  • Scolopendra (Calcaria) Porat, 1876
  • Scolopendra (Collaria) Porat, 1876
S. japonica
S. subspinipes
S. cataracta
S. polymorpha
S. spinipriva
S. heros

Scolopendra – rodzaj pareczników z rzędu skolopendrokształtnych i rodziny skolopendrowatych.

Przedstawiciele rodzaju osiągają do 265 mm długości ciała. Mają głowę bez szczecin na nadustku i bez płytek nachodzących na pierwszy tergit. Ich czułki są długie, złożone z 17–31 walcowatych członów. Druga para szczęk ma po dwa grube kolce na pazurkach. Płytki uzębione mają wyraźne, często rozwidlone bruzdy. Tułów wyposażony jest w 21 par odnóży. Tergity: II, IV, VI, IX, XI, XIII, XV, XVII i XIX są krótsze niż pozostałe. Zwykle na tergitach są wyraźnie widoczne bruzdy paramedialne, ale mogą być one nieobecne. Przetchlinki mają kształt szczelinowaty lub trójkątny. Stopy wyposażone są w kolce. Odnóża końcowe mają dwa kolce nasadowe na pazurkach[1].

Zwierzęta te są silnie jadowite. Ukąszenia ludzi zdarzają się często w rejonach tropikalnych, a ich efekty zwykle obejmują ból, zaczerwienienie, obrzęk i powierzchowną martwicę. Znane są nieliczne przypadki śmiertelne – siedmiolatka ukąszona w głowę na Filipinach[2] oraz 4-letniego chłopca w Wenezueli[3].

Taksonomia

Rodzaj ten wprowadzony został w 1758 przez Karola Linneusza w 10. wydaniu Systema Naturae. Zaliczył on doń wszystkie pareczniki[4] i tylko 2 opisane przez niego gatunki pozostały w rodzaju do dziś[5]. Analizy molekularne Vahtery i innych z 2013 wskazują, że najbliższym krewnym Scolopendra jest Asanada[6]. W sumie należy tu blisko 100 opisanych gatunków[5]:

  • Scolopendra abnormis Lewis & Daszak, 1996
  • Scolopendra afer (Meinert, 1886)
  • Scolopendra alternans Leach, 1813
  • Scolopendra andhrensis Jangi & Dass, 1984
  • Scolopendra angulata Newport, 1844
  • Scolopendra angusticollis Murray, 1887
  • Scolopendra anomia Newport, 1844
  • Scolopendra antananarivoensis Kronmüller, 2010
  • Scolopendra appendiculata Daday, 1891
  • Scolopendra arborea Lewis, 1982
  • Scolopendra arenicola (Lawrence, 1975)
  • Scolopendra armata Kraepelin, 1903
  • Scolopendra arthrorhabdoides Ribaut, 1912
  • Scolopendra attemsi Lewis, Minelli & Shelley, 2006
  • Scolopendra aztecorum Verhoeff, 1934
  • Scolopendra calcarata Porat, 1876
  • Scolopendra canidens Newport, 1844
  • Scolopendra cataracta Siriwut, Edgecombe & Panha, 2016[7]
  • Scolopendra childreni Newport, 1844
  • Scolopendra chlora Chamberlin, 1942
  • Scolopendra chlorotes L. Koch, 1856
  • Scolopendra cingulata Latreille, 1829 – skolopendra paskowana
  • Scolopendra clavipes C.L. Koch, 1847
  • Scolopendra concolor Newport, 1845
  • Scolopendra crassa Templeton, 1846
  • Scolopendra cretica Lucas, 1853
  • Scolopendra cribrifera Gervais, 1847
  • Scolopendra crudelis C.L. Koch, 1847
  • Scolopendra dalmatica C.L. Koch, 1847
  • Scolopendra dawydoffi Kronmüller, 2012
  • Scolopendra dehaani Brandt, 1840
  • Scolopendra ellorensis Jangi & Dass, 1984
  • Scolopendra fissispina L. Koch, 1865
  • Scolopendra foveolata Verhoeff, 1937
  • Scolopendra galapagoensis Bollman, 1889
  • Scolopendra gigantea Linnaeus, 1758 – skolopendra olbrzymia
  • Scolopendra gracillima Attems, 1898
  • Scolopendra hardwickei Newport, 1844
  • Scolopendra hermosa Chamberlin, 1941
  • Scolopendra heros Girard, 1853
  • Scolopendra horrida C.L. Koch, 1847
  • Scolopendra inaequidens Gervais, 1847
  • Scolopendra indiae (Chamberlin, 1914)
  • Scolopendra indica Meinert, 1886
  • Scolopendra inermipes C.L. Koch, 1847
  • Scolopendra inermis Newport, 1845
  • Scolopendra jangii Khanna & Yadav, 1997
  • Scolopendra japonica L. Koch, 1878
  • Scolopendra koreana (Verhoeff, 1934)
  • Scolopendra labiata C.L. Koch, 1863
  • Scolopendra laeta Haase, 1887
  • Scolopendra langi (Chamberlin, 1927)
  • Scolopendra latro Meinert, 1886
  • Scolopendra leki (Waldock and Edgecombe, 2012)
  • Scolopendra limicolor Wood, 1861
  • Scolopendra lucasii Gervais, 1847
  • Scolopendra lutea (Attems, 1928)
  • Scolopendra madagascariensis Attems, 1910
  • Scolopendra malkini Chamberlin, 1955
  • Scolopendra mazbii Gravely, 1912
  • Scolopendra media (Muralewicz, 1926)
  • Scolopendra melionii Lucas, 1853
  • Scolopendra metuenda Pocock, 1895
  • Scolopendra michoacana Chamberlin, 1941
  • Scolopendra mima Chamberlin, 1942
  • Scolopendra mirabilis (Porat, 1876)
  • Scolopendra monticola (Lawrence, 1975)
  • Scolopendra morsitans Linnaeus, 1758 – skolopendra zwyczajna
  • Scolopendra multidens Newport, 1844
  • Scolopendra negrocapitis Zhang & Wang, 1999
  • Scolopendra nuda (Jangi & Dass, 1980)
  • Scolopendra occidentalis Meinert F., 1886
  • Scolopendra octodentata Verhoeff, 1934
  • Scolopendra oraniensis Lucas, 1846
  • Scolopendra pachygnatha Pocock, 1895
  • Scolopendra paranuda (Khanna & Tripathi, 1987)
  • Scolopendra pentagramma Motschoulsky, 1886
  • Scolopendra pinguis Pocock, 1891
  • Scolopendra polymorpha Wood, 1861
  • Scolopendra pomacea C.L. Koch, 1847
  • Scolopendra puncticeps Wood, 1861
  • Scolopendra punensis Jangi & Dass, 1984
  • Scolopendra robusta Kraepelin, 1903
  • Scolopendra sanatillae Bollman, 1893
  • Scolopendra silhetensis Newport, 1845
  • Scolopendra somala Manfredi, 1933
  • Scolopendra spinipriva Bücherl, 1946
  • Scolopendra spinosissima Kraepelin, 1903
  • Scolopendra subcrostalis Kronmüller, 2009
  • Scolopendra subspinipes Leach, 1815
  • Scolopendra sumichrasti Saussure, 1860
  • Scolopendra tenuitarsis Pocock, 1895
  • Scolopendra teretipes (Porat, 1893)
  • Scolopendra valida Lucas, 1840
  • Scolopendra violacea Fabricius, 1798
  • Scolopendra viridicornis Newport, 1844
  • Scolopendra viridipes Dufour, 1820
  • Scolopendra viridis Say, 1821
  • Scolopendra zuluana (Lawrence, 1958)

Przypisy

  1. ↑ Wolfgang Bücherl: Venomous Chilopods or Centipedes. W: Wolfgang Bücherl, Eleanor E. Buckley (red.): Venomous Animals and Their Venoms. Volume III: Venomous Invertebrates. New York, London: Academic Press, 1971, s. 180-181.
  2. ↑ A. Minelli: Secretions of Centipedes. W: Arthropod Venoms. Sergio Bettini (red.). Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 1978, s. 80-81. DOI: 10.1007/978-3-642-45501-8.
  3. ↑ Niño de 4 años murió tras ser picado por ciempiés gigante | Accidente | Sucesos | El Tiempo - El Periódico del Pueblo Oriental [online], web.archive.org, 27 marca 2016 [dostęp 2023-05-18] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-27].
  4. ↑ Karol Linneusz: Systema Naturae per regna tria naturae, regnum animale, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus differentiis synonymis, locis. Ed. X. Stockholm: Holmiae, 1758, s. 637.
  5. 1 2 Scolopendra. [w:] ChiloBase 2.0 [on-line]. [dostęp 2017-05-01].
  6. ↑ Varpu Vahtera, Gregory D. Edgecombe, Gonzalo Giribet. Phylogenetics of scolopendromorph centipedes: can denser taxon sampling improve an artificial classification?. „Invertebrate Systematics”. 27, s. 578–602, 2013. CSIRO Publishing. DOI: 10.1071/IS13035.
  7. ↑ Warut Siriwut, Gregory D. Edgecombe, Chirasak Sutcharit, Piyoros Tongkerd, Somsak Panha. A taxonomic review of the centipede genus Scolopendra Linnaeus, 1758 (Scolopendromorpha, Scolopendridae) in mainland Southeast Asia, with description of a new species from Laos. „ZooKeys”. 590, s. 1-124, 2016. DOI: 10.3897/zookeys.590.7950.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.