Sątopy
wieś
Ilustracja
Widok na wieś
Państwo

 Polska

Województwo

 warmińsko-mazurskie

Powiat

bartoszycki

Gmina

Bisztynek

Liczba ludności (2011)

1220[1]

Strefa numeracyjna

89

Kod pocztowy

11-230[2]

Tablice rejestracyjne

NBA

SIMC

0472182

Położenie na mapie gminy Bisztynek
Mapa konturowa gminy Bisztynek, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Sątopy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Sątopy”
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa konturowa województwa warmińsko-mazurskiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Sątopy”
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego
Mapa konturowa powiatu bartoszyckiego, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Sątopy”
Ziemia54°03′42″N 21°00′53″E/54,061667 21,014722[3]

Sątopy (niem. Santoppen) – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bisztynek, przy drodze z Reszla do Bisztynka. Wieś znajduje się w historycznym regionie Warmia.

Kamień upamiętniający 680-lecie wsi

Historia wsi

Początki wsi

Wieś lokowana została 2 lutego 1337 przez prepozyta kapituły warmińskiej Jana i wójta warmińskiego Henryka z Lutr. Nazwa wsi pochodzi od nazwiska zasadźcy Prusa Santopa. W roku 1337 jako odbiorca przywileju lokacyjnego otrzymał on 60 włók ziemi na prawie chełmińskim. Sątopy były w tym czasie wsią pruską[4].

Po wystawieniu przywileju przystąpiono do budowy kościoła. W XIV i w połowie XV wieku funkcję proboszcza pełnili: Arnoldus, Jan Wartenberg, późniejszy biskup warmiński Henryk Voglesang, Laurenty Reynkomis, Bartłomiej de Leunenburg[4].

Dekretem biskupa warmińskiego Hermana dochody z parafii w Sątopach przeznaczone były na utrzymanie katedry we Fromborku. Decyzja biskupa Hermana obowiązywała do 1772 r.

We wsi została otwarta szkoła parafialna, najprawdopodobniej razem z powstaniem kościoła. W 1789 roku funkcję nauczyciela i zarazem organisty sprawował Jan Malecki[4].

Miejscowość została nawiedzona przez epidemię dżumy, nie znamy jednak liczby ofiar[4].

W 1783 roku Sątopy składały się z 49 domów. W połowie XIX wieku do miejscowej parafii należały wsie: Koprzywnik, Nisko, Świdrówka, Tarniny, Wojkowo[4].

28 sierpnia 1914 r.

Rosyjscy żołnierze podczas I wojny światowej wycofujący się po klęsce pod Tannenbergiem w zemście rabowali i palili napotkane miejscowości. W Sątopach w pobliżu gospody stojącej niegdyś u podnóża wzgórza kościelnego kozacy rozstrzelali 16 cywilów - mieszkańców Sątop, Warpun, Wojkowa i nauczyciela gimnazjum z Reszla. Tego samego dnia zastrzelono też proboszcza parafii w Sątopach Wernera. Jego ciało pochowano jednak w innym niż pozostałych miejscu. Masowy grób na cmentarzu parafialnym w Sątopach nie był pierwotnym miejscem pochówku rozstrzelanych mieszkańców. Pierwotnie cywilów pochowano w jednym z ogrodów we wsi, w masowym grobie, który oznaczono roślinami ułożonymi w kształt Żelaznego Krzyża. Dopiero po upływie kilku lat szczątki ekshumowano i przeniesiono na cmentarz[5].

Po II wojnie światowej

Po II wojnie światowej kościół w Sątopach był kościołem filialnym parafii w Unikowie, a obecnie jest samodzielną parafią.

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie olsztyński. Wieś w czasach PRL była chłopską enklawą na pegerowskich terenach[4].

Szkolnictwo

We wsi znajduje się Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej

Religia

We wsi znajduje się siedziba parafii rzymskokatolickiej. Sątopy dodatkowo znajdują się w parafii greckokatolickiej w Reszlu i parafii prawosławnej w Korszach.

Demografia

Zmiany w liczbie ludności Sątop

  • 1820 r. – 375 osób[4]
  • 1848 r. – 360 osób[4]
  • 1939 r. – 563 osoby[4]
  • 2011 r. – 1220 osób[6]
Kościół w Sątopach
jeden ze starszych zachowanych budynków w miejscowości

Zabytki

  • kościół wzniesiony w połowie XIV wieku, rozbudowany w latach 1884-1886[4][7]
  • plebania z końca XVIII wieku[4][7]
  • cmentarz przykościelny[4][7]
  • 3 tradycyjne kapliczki warmińskie[4]

Osoby związane z miejscowością

  • Henryk IV Vogelsang – biskup warmiński w latach 1401–1415, proboszcz parafii w Sątopach
  • Fabian Emmerich – duchowny rzymskokatolicki, kanonik dobromiejski, lekarz kapitulny, proboszcz miejscowej parafii.

Przypisy

  1. ↑ Wieś Sątopy w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2019-11-12], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  2. ↑ Kod pocztowy Sątopy •• Wyszukiwarka, kody pocztowe, ulice, mapa [online], www.kodypocztowe.info [dostęp 2019-11-12].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121135
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Sątopy [online], Encyklopedia Warmii i Mazur [dostęp 2023-11-28] (pol.).
  5. ↑ Tragiczne pamiątki po I wojnie w Sątopach [online], gazetaolsztynska.pl [dostęp 2023-11-28] (pol.).
  6. ↑ Piotr Skurzyński "Warmia, Mazury, Suwalszczyzna" Wyd. Sport i Turystyka – Muza S.A. Warszawa 2004 ISBN 83-7200-631-8 s. 92
  7. 1 2 3 Obiekty - Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.